Επτά χρόνια μετά την υπογραφή της τοξικής «συμφωνίας» ΕΕ-Τουρκίας, τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου παραμένουν «μαύρες τρύπες» για τα θεμελιώδη δικαιώματα των αιτούντων και των αιτουσών διεθνή προστασία.
Η Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA) και το Ίδρυμα PRO ASYL δημοσιοποίησαν ένα ενημερωτικό σημείωμα για την σημερινή πραγματικότητα και κατάσταση που επικρατεί στις Κλειστές Ελεγχόμενες Δομές (Κ.Ε.Δ.) στα πέντε νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, αρχικά για τις γενικές συνθήκες σε όλες τις δομές, και στη συνέχεια, με βάση τις ειδικές συνθήκες και τα στοιχεία για κάθε νησί (Λέσβος, Χίος, Σάμος, Κως, Λέρος).
Οι νέες δομές διαφημίστηκαν ως ανοιχτές δομές φιλοξενίας, παρέχοντας καλύτερες συνθήκες και ασφάλεια, ωστόσο προσομοιάζουν περισσότερο με φυλακές. Επιπλέον, επικρατούν σημαντικές ελλείψεις σε νομική βοήθεια, ιατρική περίθαλψη και διερμηνεία. Ελλείψεις παρατηρούνται ακόμα και στην ποιότητα και την ποσότητα του φαγητού, καθώς και σε είδη πρώτης ανάγκης λόγω καθυστερήσεων σε διαγωνισμούς, της αποχώρησης των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων, αλλά και λόγω καθυστερήσεων στην παροχή της μηνιαίας οικονομικής βοήθειας που προβλέπεται για τους αιτούντες άσυλο.
Οι αφίξεις, σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία, είχαν αυξηθεί σημαντικά τους τελευταίους μήνες του 2022 και στις αρχές του 2023. Παράλληλα συνεχίζονται οι καταγγελίες για πρακτικές αποτροπής και άτυπων αναγκαστικών επιστροφών (pushbacks) στα θαλάσσια σύνορα.
Στις Κλειστές Ελεγχόμενες Δομές (ΚΕΔ) σε Σάμο, Κω και Λέρο -η κατασκευή των οποίων χρηματοδοτήθηκε 100% από την Ευρωπαϊκή Ένωση- καθώς και σε αυτές σε Λέσβο και Χίο, οι αιτούντες/ούσες άσυλο και τα παιδιά τους ζουν σε απομακρυσμένες περιοχές με δυσανάλογα μέτρα ασφαλείας και επιτήρησης, αντιμετωπίζοντας αναφερόμενες βίαιες συμπεριφορές από τις αρχές ασφαλείας και με σημαντικές ελλείψεις σε νομική βοήθεια, ιατρική περίθαλψη και διερμηνεία.
Η κατάσταση στις ΚΕΔ των νησιών είναι δύσκολο να αποτυπωθεί, καθώς παρατηρούνται διαφορετικές πρακτικές και φαίνεται ότι δεν υπάρχει ενιαίος τρόπος διαχείρισης των ζητημάτων που ανακύπτουν.
Με αυτό το ενημερωτικό σημείωμα οι Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA) και PRO ASYL επιχειρούν μία σύντομη περιγραφή, αρχικά για τις γενικές συνθήκες σε όλες τις δομές, και στη συνέχεια, με βάση τις ειδικές συνθήκες και τα στοιχεία για κάθε νησί.
Για το σημείωμα αυτό, η RSA πραγματοποίησε έρευνα το διάστημα 15 Φεβρουαρίου με 31 Μαρτίου, με επιτόπια έρευνα σε Λέσβο και Κω και μέσω τηλεφωνικών συνεντεύξεων, και αξιοποίησε στατιστικά στοιχεία που έχουν δημοσιευτεί μέχρι τις αρχές Απριλίου. Τα στοιχεία που αναφέρονται συλλέχθηκαν από υποθέσεις που οι οργανώσεις έχουν αναλάβει, επικοινωνίες με άλλες οργανώσεις στο πεδίο, μαρτυρίες από αιτούντες άσυλο που διαμένουν στις δομές, εργαζόμενους/ες στις δομές, εθελοντές/ριες και αλληλέγγυους/ες που ζουν στα νησιά, αλλά και επίσημες επικοινωνίες με τις αρμόδιες αρχές και την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες.
Στο κείμενο, εκτός των άλλων, μπορείτε να βρείτε τα αναφερόμενα ως κεντρικά προβλήματα των συνθηκών διαβίωσης και τις σημαντικές ελλείψεις σε κάθε χωριστή ΚΕΔ σε γραφιστική αποτύπωση, σχετικό φωτογραφικό υλικό, μια αποτύπωση της αλλαγής του φυσικού τοπίου εξαιτίας της κατασκευής της νέας ΚΕΔ Λέσβου στη Βάστρια μέσα από δορυφορικές εικόνες, καθώς και φωτογραφική αποτύπωση και χιλιομετρικές αποστάσεις/κόστη μετακίνησης από τις ΚΕΔ στις πρωτεύουσες των νησιών.
Στα κείμενα για το κάθε νησί, μπορείτε να βρείτε μια αναλυτική αποτύπωση των συνθηκών διαβίωσης και των βασικών προβλημάτων, στοιχεία αφίξεων και διαμένοντων σε κάθε ΚΕΔ, στοιχεία για το προσωπικό που απασχολείται στην ιατρική και νομική υποστήριξη και τις υπηρεσίες διερμηνείας, καθώς και στοιχεία ένταξης των παιδιών σε μορφές τυπικής και άτυπης εκπαίδευσης.
Για τη Λέσβο και τη Χίο, οι οργανώσεις παραθέτουν ακόμα τα σημερινά δεδομένα και τις θεσμικές και τοπικές αντιδράσεις σε ό,τι αφορά την κατασκευή των νέων δομών, σε Βάστρια (Λέσβο) και Θόλο (Χίος). Επιπλέον, για τη Λέσβο περιλαμβάνονται στοιχεία για τη «μαύρη τρύπα» της Ελεγχόμενης Δομής Προσωρινής Φιλοξενίας Αιτούντων Άσυλο Δυτικής Λέσβου (θέση Μεγάλα Θέρμα ή Καστέλια).
Δείτε ολόκληρη την έρευνα εδώ
