LNG στον Θερμαϊκό Kόλπο; Εκκωφαντική σιωπή στην πόλη

Μια ιδιαίτερη επιβλαβής για το κλίμα και με σοβαρούς κινδύνους εγκατάσταση Πλωτής Μονάδας Αποθήκευσης και Αεριοποίησης Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου LNG σχεδιάζεται για τον Κόλπο της Θεσσαλονίκης. Κανένας Δήμος που γειτνιάζει με αυτόν δεν φαίνεται να έχει συζητήσει ένα τόσο σοβαρό ενδεχόμενο.

Το θέμα ανέδειξε το ΜέΡΑ25 και ο Κρίτωνας Αρσένης σε σχετική ανακοίνωση προ ολίγων ημερών, αναφέροντας πληροφορίες σχετικά με επιστολή που έχει κατατεθεί από την Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων προς γνωμοδότηση στους Δήμους Δέλτα, Αμπελοκήπων-Μενεμενης, Θεσσαλονίκης, Πυλαίας, Καλαμαριάς, Θέρμης και Θερμαϊκού, δύο μέρες μετά τις εκλογές. Η επιστολή αφορά την τροποποίηση αίτησης άδειας της Elpedison σχετικά με τη χωροθέτηση νέας Πλωτής Μονάδα Αποθήκευσης & Αεριοποίησης Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (FSRU), στη Θεσσαλονίκη.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρείχε η εταιρεία, ο Πλωτός Σταθμός θα βρίσκεται στην περιοχή του Θερμαϊκού Κόλπου ανάμεσα στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης και το Δέλτα Αξιού σε απόσταση 3,4 χιλιομέτρων νότια-νοτιοδυτικά του 6ου προβλήτα του λιμένα Θεσσαλονίκης και σε απόσταση 3,1 χλμ από την πλησιέστερη ακτή στα δυτικά. Οι Δήμοι έχουν δεκαπέντες μέρες από την ημερομηνία της επιστολής, δηλαδή τις 23/5, να εκφράσουν αντιρρήσεις σχετικά με τροποποίηση της χωροθέτησης της πλωτής μονάδας.

Ουσιαστικά, δεν πρόκειται απλώς για μια αλλαγή χωροθέτησης αλλά για επέκταση της πλατφόρμας στα 80 και πλέον στρέμματα με την προσθήκη δεύτερου πλοίου μεταφοράς/αποθήκευσης LNG (Floating Storage Unit).

Να σημειωθεί ότι η Elpedison, θυγατρική των ΕΛΠΕ και της ιταλικής Edison, κατέθεσε στις 11 Απριλίου 2022 αίτηση στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) για τη χορήγηση άδειας ανεξάρτητου συστήματος φυσικού αερίου (ΑΣΦΑ). Η εταιρεία ανακοίνωνε τότε ότι το έργο «Thessaloniki FSRU», με την πλωτή μονάδα αποθήκευσης και αεριοποίησης υγροποιημένου φυσικού αερίου (FSRU), αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία εντός του 2025. Η ΡΑΕ ενέκρινε την άδεια ΑΣΦΑ στις 22 Σεπτεμβρίου 2022. Το FSRU, σύμφωνα πάντα με την εταιρεία, θα έχει ικανότητα αποθήκευσης 170.000 κ.μ. LNG και θα μπορεί να παραδώσει έως και 20 εκατ. κ.μ. φυσικού αερίου ημερησίως. Το έργο θα περιλαμβάνει επίσης ένα σύστημα χερσαίων και υποθαλάσσιων αγωγών που θα συνδέει το FSRU με τις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής της Elpedison στη Θεσσαλονίκη (μία υφιστάμενη και μία υπό σχεδιασμό), καθώς και με τους υφιστάμενους αγωγούς μεταφοράς του Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου (ΕΣΦΑ) στην περιοχή.

«Από τα στοιχεία του Φακέλου της Αίτησης προκύπτει ότι το ΑΣΦΑ θα συμβάλει στην ενίσχυση της ασφάλειας εφοδιασμού της χώρας με φυσικό αέριο, με τη δημιουργία ενός νέου σημείου εισόδου στο σύστημα μεταφοράς φυσικού αερίου καθώς και πρόσθετης αποθηκευτικής ικανότητας» αναφέρεται μεταξύ άλλων στην αναρτημένη στην ιστοσελίδα της ΡΑΑΕΥ (πρώην ΡΑΕ) άδεια, ενώ παράλληλα τονίζεται ότι η αδειοδοτική διαδικασία αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί εντός δώδεκα (12) μηνών από την ημερομηνία χορήγησής της.

Γνώριζε ο Δήμος Θεσσαλονίκης;

Ένα ζήτημα που προκύπτει είναι ότι η εν λόγω άδεια, καθώς και η πρωταρχική αίτηση χωροθέτησης εκ μέρους της εταιρείας, δεν έγινε ζήτημα των δημοτικών συμβουλίων των δήμων που γειτνιάζουν με το παραλιακό μέτωπο ούτε όμως απασχόλησε στο ελάχιστο το δημόσιο διάλογο στην πόλη.

Το θέμα έφερε μόλις τη Δευτέρα η δημοτική κίνηση «Πόλη Ανάποδα» στο δημοτικό συμβούλιο Θεσσαλονίκης, απευθυνόμενη στις αρμόδιες αντιδημαρχίες των Τεχνικών Έργων και του Περιβάλλοντος. Η δημοτική σύμβουλος Λουκία Αργυριάδου έθεσε συγκεκριμένα την ερώτηση αν «ο Δήμος Θεσσαλονίκης γνωρίζει για την επιστολή της ΡΑΑΕΥ προς τους Δήμους αλλά και για τον γενικότερο σχεδιασμό για την περιοχή εγκατάστασης του Πλωτού Σταθμού, την αλλαγή της όδευσης του υποθαλάσσιου αγωγού και την προσθήκη δεύτερου πλοίου FSU στον Πλωτό Τερματικό Σταθμό μέσω της αύξησης του εμβαδού του». Το πιο ενδιαφέρον όμως ερώτημα που έθεσε αφορούσε το αν είχε ζητηθεί από τον Δήμο Θεσσαλονίκης γνωμοδότηση για την αρχική χωροθέτηση του Πλωτού Σταθμού LNG, και αν ναι τι απάντησε ο Δήμος Θεσσαλονίκης. Μάλιστα, η δημοτική σύμβουλος ζήτησε οι απαντήσεις να δοθούν εντός της διάρκειας της συνεδρίασης, ωστόσο απαντήσεις δεν πήρε γιατί ο Δήμαρχος είχε ήδη αποχωρήσει και τα έδρανα του Συμβουλίου ήταν άδεια από νωρίς το απόγευμα, χαρακτηριστικό δείγμα αδιαφορίας των δημοτικών συμβούλων της πόλης για τα όσα την αφορούν.

Τι είναι το LNG και τι κάνει στις θάλασσες μας

LNG (ΥΦΑ – Υγροποιημένο Φυσικό Αέριο) ονομάζεται το ορυκτό αέριο που δεν μεταφέρεται μέσω αγωγών σε αέρια μορφή, αλλά ψύχεται στους -162° C προκειμένου να υγροποιηθεί και να μεταφερθεί σε μεγάλες αποστάσεις με πλοία. Στους σταθμούς FSRU μετατρέπεται ξανά σε αέριο, στη συνέχεια διοχετεύεται μέσω του ευρωπαϊκού δικτύου αερίου και τροφοδοτεί είτε την οικιακή χρήση είτε τη βιομηχανία.

Από τον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο και μετά την πίεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης να μειωθούν οι εισαγωγές ρωσικού αερίου αυξήθηκαν οι εισαγωγές σε LNG (έφτασαν το 20,5% της κατανάλωσης το 2021) ενώ στην χώρα μας δρομολογείται η κατασκευή έξι μονάδων που θα υποδέχονται υγροποιημένο φυσικό αέριο.

Η μόνη μονάδα που λειτουργεί μέχρι στιγμής είναι στην Ρεβυθούσα (ΔΕΣΦΑ) ενώ το επόμενο διάστημα σχεδιάζονται ακόμα πέντε τερματικοί σταθμοί LNG, οι οποίοι θα είναι όλοι πλωτοί. Το FSRU Αλεξανδρούπολης, που προωθείται από τη Gastrade με το χρονοδιάγραμμα να έχει τεθεί στο τέλος του 2023, ενώ η ίδια εταιρεία δρομολογεί και δεύτερη υποδομή στην ίδια περιοχή περίπου 10 χλμ από την πλησιέστερη ακτή της Μάκρης. Ένας τρίτος σταθμός σχεδιάζεται από την Motor Oil, το «Διώρυγα Gas» και θα βρίσκεται ανοιχτά των διυλιστηρίων της Κορίνθου, κοντά στους Αγίους Θεοδώρους. Ο σχεδιαζόμενος σταθμός που έχει προκαλέσει τις περισσότερες αντιδράσεις μέχρι σήμερα είναι στον Παγασητικό κόλπο (ARGO FSRU της Meditteranean Gas) με συλλογικότητες, φορείς, Δήμους της περιοχής, την Περιφέρεια Θεσσαλίας αλλά και επιστήμονες από το πανεπιστήμιο Θεσσαλίας να εκφράζουν τις αντιδράσεις τους ως προς την χωροθέτησή του.

Μεγάλες οι επιπτώσεις στο περιβάλλον και την κλιματική κρίση

Ήδη η βιομηχανία μεταφοράς ορυκτών καυσίμων έχει αρχίσει να ζητά αύξηση της χωρητικότητας των αγωγών σε ολόκληρη την ΕΕ για τη μεταφορά αερίου που εισάγεται με τη μορφή LNG, με αποτέλεσμα τη δραματική αύξηση κατασκευής όλο και περισσότερων σταθμών LNG στην Ανατολική Ευρώπη. Μάλιστα η Ε.Ε. θεωρεί ότι αποτελεί κλειδί της στρατηγικής της για την ενέργεια η διασφάλιση ότι όλες οι χώρες της ΕΕ θα έχουν πρόσβαση στις αγορές υγροποιημένου αερίου, παρ’όλο που ταυτόχρονα κατευθύνεται στις Βιομηχανικές Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας για παραγωγή ενέργειας.

Όπως αναφέρει η συλλογικότητα Gastivists, η κατασκευή αυτών των υποδομών δεν είναι μόνο πολύ δαπανηρή, αλλά το πιθανότερο είναι ότι θα χρειαστούν χρόνια πριν τεθούν σε λειτουργία, ενώ η αναγκαιότητα τους με βάση τη ζήτηση του αερίου είναι αμφίβολη.

Συλλογικότητες και περιβαλλοντικές οργανώσεις κάνουν λόγο για μια ακόμη κίνηση εγκλωβισμού στο ορυκτό αέριο που συνεπάγεται περισσότερες υποδομές ορυκτών καυσίμων στο μέλλον, μια κίνηση που θα ήταν εντελώς ασύμβατη με τις δεσμεύσεις της Ευρώπης για το κλίμα και τη Συμφωνία των Ηνωμένων Εθνών του Παρισιού. Παρά το γεγονός ότι στον «κανονισμό ταξινόμησης» της ΕΕ το LNG παρουσιάζεται ως συμβατό με την πράσινη μετάβαση, είναι ορυκτό αέριο και το αέριο σε όλες του τις μορφές αποτελείται από μεθάνιο, οι διαρροές του οποίου κατά την καύση επιδεινώνουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Το αέριο απελευθερώνει επίσης διοξείδιο του άνθρακα όταν καίγεται, συμβάλλοντας μακροπρόθεσμα στη ρύπανση του πλανήτη.

Μόνο τον Ιανουάριο του 2022, σύμφωνα με τους Gastivists, η Ευρώπη εισήγαγε 8,1 εκ.τ. LNG, οδηγώντας σε εκπομπές 46 εκ.τ. CO2, που ισοδυναμεί με τις εκπομπές 10,5 σταθμών παραγωγής ενέργειας με καύση άνθρακα. Οι επιπτώσεις για το κλίμα προκύπτουν από την μακρά και πολύπλοκη αλυσίδα ανεφοδιασμού του, που ενέχει το κίνδυνο περισσότερων επικίνδυνων αερίων του θερμοκηπίου. Σημαντικό είναι να αναφερθεί ότι μεγάλες ποσότητες εισαγόμενου LNG στην Ευρώπη (κυρίως από τις ΗΠΑ και τις χώρες του Περσικού Κόλπου) είναι αέριο που προέρχεται από fracking – έναν από τους πιο ρυπογόνους και επιβλαβείς τρόπους άντλησης του.

Οι επιπτώσεις δεν έχουν όμως να κάνουν μόνο με την κλιματική κρίση. Από μόνες τους οι εγκαταστάσεις των πλωτών σταθμών στους οποίους γίνεται η επαναεριοποίηση του υγροποιημένου αερίου ενέχουν κινδύνους για την ασφάλεια. Μια ανάφλεξη στην πηγή μπορεί να μετατρέψει τους ατμούς LNG σε φλεγόμενη «πύρινη λίμνη» που μπορεί να προκαλέσει μεγάλες καταστροφές σε ακτίνα μέχρι και 5 χλμ.

Κατηγορηματικά αντίθετοι στην χωροθέτηση Πλωτού Τερματικού Σταθμού στον Παγασητικό Κόλπο είναι στον Βόλο εκτός από φορείς, δήμους  και επιτροπές αγώνα («Όχι LNG στον Παγασητικό Κόλπο, Αλιευτικός Σύλλογος Ψαράδων Βόλου, Σύλλογος Ανάδειξης Προστασίας και Ανάδειξης του Παγασητικού κ.ά ) και το ίδιο το πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.

Συγκεκριμένα η Κοσμητεία της Πολυτεχνικής Σχολής αναφέρει σε απόφασή της (την οποία υιοθετεί και η Σύγκλητος του πανεπιστημίου) ότι «η ύπαρξη ενός σταθμού LNG ενέχει σοβαρούς κινδύνους ασφάλειας όπως η ταχεία/ανεξέλεγκτη μεταβολή φάσης, η κρυγονονική έκρηξη και η πυρκαγιά. Σε περίπτωση τέτοιου ατυχήματος και επακόλουθης έκρηξης, το ωστικό κύμα, η θερμική ακτινοβολία και η εκτόξευση θραυσμάτων σε μεγάλη ακτίνα θα είναι ιδιαίτερα καταστροφικές για τη γύρω κατοικημένη περιοχή. Η διεθνής πρακτική, άλλωστε, αποκλείει την εγκατάσταση τέτοιων πλωτών σταθμών πλησίον οικισμών, εντός κόλπων ή σε σεισμογενείς περιοχές». Είναι προφανές ότι προκύπτει μεγάλο ζήτημα από τη χωροθέτηση του πλωτού σταθμού και στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης, που αποτελεί ήδη μια επιβαρυμένη περιοχή. Μια τέτοια εξέλιξη δεν αποκλείεται να επηρεάσει το μικροκλίμα της περιοχής αναγκάζοντας πουλιά και θαλάσσιους οργανισμούς να εγκαταλείψουν το οικοσύστημα ενώ όπως αναφέρει το πανεπιστήμιο Θεσσαλίας μεταξύ των επιπτώσεων συμπεριλαμβάνεται και «η μεταβολή της θερμοκρασίας του θαλάσσιου νερού λόγω των τεραστίων θερμικών αναγκών για την επαναεριοποίηση του LNG, η συγκέντρωση χλωρίου στο τοπικό θαλάσσιο περιβάλλον και η δημιουργία ιζημάτων που εμπεριέχουν βαρέα μέταλλα».

Το σημαντικότερο όμως που απουσιάζει απ’ όλες τις περιοχές που σχεδιάζεται μια τέτοια εγκατάσταση είναι η ενημέρωση της τοπικής κοινωνίας. Μέχρι στιγμής κανένας Δήμος του πολεοδομικού συγκροτήματος δεν έχει αναλάβει σοβαρά να ενημερώσει τους πολίτες, συνθήκη εγκληματική όσον αφορά το αυτονόητο και θεσμοθετημένο δικαίωμα σε ένα ασφαλές και βιώσιμο περιβάλλον.