(από ανταπόκριση της εφημερίδας La Jornada στις 9/1/2006)
Σαν Αντρές Σακαμτσέν ντε λος Πόμπρες, Τσιάπας, 8 Ιανουαρίου 2006. Η Κομαντάντα Ραμόνα κηδεύτηκε νωρίς σήμερα το απόγευμα στο δημοτικό κοιμητήριο του Σαν Άντρες, σε μια θρησκευτική τελετή στην οποία συμμετείχαν οι συγγενείς της και χίλιοι ζαπατίστας, εκπρόσωποι όλων των αυτόνομων εξεγερμένων δήμων της περιοχής των Υψιπέδων.
(Στη φωτογραφία: Ταφή της Κομαντάντα Ραμόνα στο νεκροταφείο του Σαν Αντρές)
Η κομαντάντα είχε αναπαυθεί στο καρακόλ του Οβεντίκ, όπου ο Ζαπατιστικός Στρατός για την Εθνική Απελευθέρωση (EZLN) της απέδωσε τις υψηλότερες τιμές. Όπως ανακοίνωσε ο υποδιοικητής Μάρκος στην Τοναλά την περασμένη Παρασκευή, στην τελετή συμμετείχαν η Παράνομη Επαναστατική Επιτροπή Ιθαγενών – Γενική Διοίκηση, καθώς και οι αυτόνομες κυβερνήσεις των Υψιπέδων, βάσεις στήριξης και πολιτοφύλακες του EZLN.
Αποβραδίς άρχισαν να συγκεντρώνονται στο καρακόλ του Οβεντίκ χιλιάδες ζαπατίστας. Έφταναν με οχήματα, που τα περισσότερα ανήκαν σε διάφορους αυτόνομους δήμους, κυρίως στους Σαν Χουάν ντε λα Λιμπερτάδ, Μαγκνταλένας Λα Πας, Σαν Πέδρο Πολιό και Σαν Αντρές Σακαμτσέν ντε λος Πόμπρες, αλλά και από τους Σάντα Καταρίνα, Σαν Χουάν Απόστολ Κανκούκ και 16 Φεβρουαρίου.
Οι ιθαγενείς μπήκαν στο καρακόλ και χάθηκαν στην παγωμένη ομίχλη. Επικρατούσε απόλυτη σιωπή, παρά τους πολλούς ανθρώπους που έφταναν. Εκτός από αυτούς, κανείς άλλος δεν επιτρεπόταν να περάσει.
Από εκεί, η πομπή αναχώρησε σήμερα το πρωί για το κοιμητήριο του Σαν Αντρές για την τελευταία τελετή, η οποία ήταν θρησκευτική, με το τραγούδι Más allá del sol, πλήθος λευκών λουλουδιών και το κλάμα των οικείων της Κομαντάντα Ραμόνα.
Η μικρόσωμη μεγάλη διοικήτρια θάφτηκε με προσευχές και τραγούδια, κάτω από έναν λαμπερό ήλιο και τον χειμωνιάτικο άνεμο. Δεν υπήρξαν ομιλίες, ούτε συνθήματα.
Σήμερα το πρωί, εν μέσω παραδοσιακής μουσικής μαρίμπα και μηνυμάτων υπέρ του σεβασμού των γυναικών, το Radio Insurgente του Σαν Αντρές μετέδωσε την τελευταία ιστορία του γέρο-Αντόνιο, με τη φωνή του υποδιοικητή Μάρκος.
«”Τα ρέματα όταν κατεβαίνουν δεν γυρνάνε πίσω, παρά μόνο υπόγεια”, λέει ο Αντόνιο, γιος του γέρο-Αντόνιο, ότι του απάντησε ο ετοιμοθάνατος πατέρας του όταν τον ρώτησε αν έχει κάποιο μήνυμα για τον μαθητή του, και ότι ο γέρο-Αντόνιο πρόσθεσε λακωνικά: “Του έχω ήδη πει όλα όσα είχα να του πω. Τώρα έχει πολλή δουλειά να κάνει”».
Χωρίς να αναφέρει ρητά την κομαντάντα Ραμόνα, το Radio Insurgente μετέδωσε το απόγευμα μια εκπομπή για το δικαίωμα των γυναικών να συμμετέχουν σε συνελεύσεις, συνεταιρισμούς και πολιτικές δραστηριότητες. Στην εκπομπή ακούγεται μια ιθαγενής γυναίκα να διαφωνεί με τον Χουάν, τον σύζυγό της, ο οποίος αρνείται να της δώσει την άδεια να συμμετάσχει σε μια συνέλευση. Και τον αντικρούει με υποδειγματικό τρόπο, υπερασπίζεται τα δικαιώματά της και παραθέτει το άρθρο 5 του Επαναστατικού Νόμου για τις Γυναίκες, το οποίο ορίζει ότι κάθε γυναίκα έχει το δικαίωμα να συμμετέχει στις δραστηριότητες της κοινότητας και της ζαπατιστικής οργάνωσης.
Φόρος τιμής στην Κομαντάντα Ραμόνα δεν είναι μόνο αυτή η ραδιοφωνική εκπομπή που μεταδόθηκε σήμερα, αλλά κυρίως το γεγονός ότι αυτό και πολλά άλλα μηνύματα και ειδήσεις υπέρ των ιθαγενών γυναικών μεταδίδονται καθημερινά. Και επίσης το γεγονός ότι πλέον χιλιάδες γυναίκες, νέες και ηλικιωμένες, έχουν αλλάξει τη ζωή τους, τη ζωή των χωριών τους και τη ζωή του Μεξικού. Ως αντάρτισσες, ως διοικήτριες, ως κυβερνήτες των δήμων τους, ως μέλη συνεταιρισμών, ως προαγωγοί της υγείας και της εκπαίδευσης.
Υπάρχουν χιλιάδες λόγοι για να πούμε ότι η ζωή και ο θάνατος της Ραμόνα δεν ήταν μάταιοι. Και αν υπάρχει καμιά αμφιβολία, ρωτήστε οποιαδήποτε από αυτές τις γυναίκες.
#RamonaVive
πηγή:Το Καραβάνι των Ζαπατίστας
