Ασφυκτικότερες προθεσμίες για την παραμονή σε διαμερίσματα με ελάχιστες εξαιρέσεις, προβλέπουν οι νέες ρυθμίσεις για τους αιτούντες διεθνούς προστασίας που αναγνωρίζονται ως πρόσφυγες και διαμένουν σε σπίτια στο πλαίσιο του στεγαστικού προγράμματος ESTIA της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες.
Η ΑΡΣΙΣ εκφράζει την βαθιά ανησυχία της για τις συνέπειες της κοινής απόφασης των υπουργείων Ανάπτυξης και Επενδύσεων, καθώς και Μετανάστευσης και Ασύλου (ΦΕΚ Β 1199/7 Απριλίου 2020) που αφορά τους όρους παροχής υλικών συνθηκών υποδοχής υπό το πρόγραμμα «ΕSTIA II» για την στέγαση αιτούντων διεθνή προστασία.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την οργάνωση:
•Με τη νέα υπουργική απόφαση οι αιτούντες άσυλο που φιλοξενούνται σε κατοικίες που μισθώνονται από την ΑΡΣΙΣ μέσω του προγράμματος ΕΣΤΙΑ υποχρεούνται να αποχωρήσουν από τις κατοικίες τους εντός προθεσμίας 30 ημερών από την επίδοση σε αυτούς της απόφασης αναγνώρισης του αιτήματος άσυλου.
Σύμφωνα με το καθεστώς που ίσχυε μέχρι τώρα (ΦΕΚ Β 853/2019) οι παροχές από το πρόγραμμα ESTIA συνεχίζονταν αυτοδίκαια για διάστημα έξι μηνών από την επίδοση της απόφασης αναγνώρισης στους αιτούντες άσυλο. Το διάστημα αυτό μπορούσε να είναι άνω των έξι μηνών, έως και την ολοκλήρωση του τρέχοντος εκπαιδευτικού έτους, για τις οικογένειες που έχουν ανήλικα μέλη και φοιτούν στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
• Με το έως τώρα ισχύον καθεστώς οι εξαιρετικά ευάλωτοι φιλοξενούμενοι μπορούσαν να λάβουν και περαιτέρω παράταση, ακριβώς λόγω της αυξημένης τους ευαλωτότητας. Στη νέα Υπουργική Απόφαση δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για παράταση, ούτε κάποια εναλλακτική πρόβλεψη για ανθρώπους που αντιμετωπίζουν ανίατες ή δυσίατες ασθένειες, επιζήσασες/ντες έμφυλης βίας, θύματα βασανιστηρίων, καθώς και ωφελούμενους, η παραμονή των οποίων στο πρόγραμμα επιβάλλεται για επιτακτικούς λόγους ανθρωπιστικής φύσεως.
• Με την έξοδο από τα διαμερίσματα, οι πρόσφυγες σταματούν επίσης να λαμβάνουν και το χρηματικό επίδομα για την κάλυψη των βασικών αναγκών τους.
Τα νέα δεδομένα, όπως αναφέρει, προκαλούν συνδυαστικά τις παρακάτω επιπτώσεις στους αναγνωρισμένους πρόσφυγες, που διανέμουν στο πρόγραμμα ESTIA:
• Όλοι όσοι είχαν αναγνωριστεί ως πρόσφυγες πριν από την ημερομηνία έκδοσης της απόφασης (7 Απριλίου) και παρέμεναν στο πρόγραμμα ESTIA για έναν από τους παραπάνω λόγους, οφείλουν να εξέλθουν του προγράμματος στις 31 Μαΐου, χωρίς να έχει γίνει κανένας ειδικός σχεδιασμός από την Πολιτεία γι’ αυτούς τους τόσο ευάλωτους και αδύναμους να αυτονομηθούν οικονομικά. Για τους ανθρώπους αυτούς καμία εξαίρεση δεν έχει προβλεφθεί εκτός των δύο μηνών παράτασης για τις γυναίκες σε προχωρημένη ή επαπειλούμενη εγκυμοσύνη άνω των 7 μηνών και σε κατάσταση λοχείας. Αυτό σημαίνει ότι οικογένειες με μικρά παιδιά ή και βρέφη, άνθρωποι με ανίατες ή δυσίατες ασθένειες θα μείνουν χωρίς παροχή στέγασης, σε άμεσο κίνδυνο αστεγίας.
• Στους ανθρώπους που θα αναγνωριστούν ως πρόσφυγες μετά την ημερομηνία έκδοσης της υπουργικής απόφασης, θα δοθεί παράταση μόλις 30 ημερών, διάστημα που προφανώς δεν είναι αρκετό προκειμένου να προετοιμαστεί ένα μεταβατικό στάδιο προετοιμασίας για την αυτόνομη αυτόνομης διαβίωση. Παράλληλα δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για τα ανήλικα μέλη των οικογενειών που φοιτούν στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Επιπλέον, η οποιαδήποτε παράταση, προβλέπεται μόνο για τις οικογένειες, μέλος των οποίων αντιμετωπίζει πολύ σοβαρούς λόγους υγείας, οι οποίοι καθιστούν απολύτως αναγκαία τη μη αλλαγή περιβάλλοντος λόγω κινδύνου ζωής, και για διάστημα μόνο δύο μηνών, χωρίς καμία δυνατότητα ανανέωσης της παράτασης μετά το δίμηνο.
«Με βάση το νέο θεσμικό πλαίσιο, η “επόμενη μέρα” για τους φιλοξενούμενους στο πρόγραμμα ESTIA, οι οποίοι αναγνωρίζονται ως δικαιούχοι διεθνούς προστασίας, καθίσταται ιδιαίτερα δυσμενής.
Οι άνθρωποι αυτοί θα πρέπει να βρουν διαμέρισμα σε μια αγορά ακινήτων, η οποία κατά κανόνα αποφεύγει να εκμισθώνει ακίνητα σε πρόσφυγες και απαιτεί την προκαταβολή εγγυήσεων ενοικίων και λογαριασμών ΔΕΚΟ, κάτι το οποίο είναι αδύνατο για αυτούς. Επιπλέον, η μη πρόβλεψη από την Πολιτεία για έκδοση της Άδειας Παραμονής πριν την αποχώρηση τους από το πρόγραμμα, επιδεινώνει την ήδη υπαρκτή δυσκολία εξεύρεσης κι ενοικίασης στέγης» σημειώνει ακόμη η ΑΡΣΙΣ που σε όλη την Ελλάδα παρέχει συνολικά 1.990 θέσεις φιλοξενίας για ευάλωτους αιτούντες άσυλο και πρόσφυγες, εκ των οποίων οι 585 θέσεις είναι στην Αθήνα, οι 979 στη Χίο, τη Σάμο, τη Λέρο, την Κω και τη Ρόδο, οι 414 στη Θεσσαλονίκη και οι 12 στο Βόλο.
«Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω η ΑΡΣΙΣ κρίνει αναγκαία την αναστολή της εφαρμογής της συγκεκριμένης Υπουργικής Απόφασης και παράλληλα έναρξη μιας διαδικασίας διαβούλευσης μεταξύ των συναρμόδιων υπουργείων, της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, που είναι ως και σήμερα ο αρμόδιος φορέας για την υλοποίηση του ESTIA και με την συνδρομή των φορέων που συμπράττουν για την υλοποίηση του προγράμματος, με στόχο να διατυπωθούν εναλλακτικές προτάσεις προκειμένου να αποφευχθούν δυσμενείς και επικίνδυνες συνέπειες σε ανθρώπους που αναγνωρίζονται ως δικαιούχοι διεθνούς προστασίας» καταλήγει.