Μέσα στην ευρύτερη καταστροφή, μερικά πράγματα είναι μικρά, αλλά εξοργιστικά. Ο καθηγητής «δασικών πυρκαγιών» του ΑΠΘ Αλέξανδρος Δημητρακόπουλος γυρνάει από χθες στα κανάλια και ισχυρίζεται ότι στις τελευταίες 7 ημέρες κάηκε «περίπου το 12%» των δασικών εκτάσεων της χώρας. Η πλειοδοσία στην καταστροφή ήταν αρκετή για να κερδίσει τα 5 λεπτά δημοσιότητάς του και να τον αναπαράγουν δυστυχώς και χρήστες των κοινωνικών δικτύων, φυσικά με τις καλύτερες των προθέσεων.
Συγκεκριμένα, στο χθεσινό μεσημεριανό δελτίο (9/8) υποστηρίζει ότι κάηκαν 600.000 στρέμματα, ενώ το βράδυ τις ανεβάζει στις 900.000 (παραδόξως, και τα 600.000 και τα 900.000 τα ανάγει σε 12%!). Πράγματι, αυτές ήταν περίπου οι χθεσινές εκτιμήσεις και του Αστεροσκοπείου Αθηνών (αρχικά 650.000, μετά 930.000 στρ.), με τη σημείωση βέβαια ότι αφορούν όλες τις εκτάσεις και όχι μόνο τις δασικές. Η έκταση της Ελλάδας είναι 132 εκατομύρια στρέμματα. Οι δασικές εκτάσεις (χωρίς να υπάρχει ακριβής ακόμα καταμέτρηση, μιας και η Ελλάδα ακόμα δεν έχει δασικούς χάρτες, ενώ πρόσφατα ο νόμος Χατζηδάκη μπλόκαρε την κύρωση ακόμα και αυτών που έχουν προχωρήσει), εκτιμώνται τουλάχιστον στο 50%. Αν υποθέσουμε ότι οι καμένες εκτάσεις είναι και αυτές κατά το ήμιση δασικές (μια συνηθισμένη αναλογία σε τέτοιες περιοχές) και αν δεν κάνω λάθος ένα μηδενικό, εύκολα υπολογίζει κανείς ότι κάηκε ένα ποσοστό αντίστοιχο του 0,5-1% των δασικών εκτάσεων της χώρας.
Καθιστά αυτό τις πρόσφατες πυρκαγιές λιγότερο τραγικές; Και βέβαια όχι. Η καταστροφή είναι τόσο μεγάλη, που δεν χρειάζεται να φοβερίζουμε τον κόσμο, να τον κάνουμε να νιώθει δέος μπροστά σε ένα ασύλληπτο μέγεθος. Εκτός, αν αυτό ακριβώς επιδιώκουμε.
Καθώς μου φαινόταν κάπως ανεξήγητο ένας καθηγητής δασολογίας να μην ξέρει την έκταση των δασών ή να μην μπορεί να κάνει μια διαίρεση, έκατσα και τον άκουσα ολόκληρο. Ποιος σοφός δεν έγινα, αλλά μια πιθανή εξήγηση μου πέρασε από το μυαλό. Στη μεσημεριανή του συνέντευξη για παράδειγμα, ο κ. Δημητρακόπουλος κατέληξε: «Οι πυρκαγιές δεν γίνανε μεγάλες επειδή δεν τις καταπολεμήσαμε καλά. Οι πυγκαγιές γίνανε μεγάλες διότι υπήρξε μια θεομηνία. Εμένα αυτή είναι η θέση μου. Ήταν πυρκαγιές δηλαδή οι οποίες ξεπερνούσαν τις δυνατότητες οποιουδήποτε πυροσβεστικού οργανισμού. Για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους». Πράγματι, το 12% των δασών μιας δασικής χώρας πιο εύκολα πείθει ότι ήταν «μη αντιμετωπίσιμη» καταστροφή, απ’ ό,τι το 0,7%.
Ο ίδιος καθηγητής, δυο μέρες πριν, στον φιλόξενο για αυτόν αέρα του ΣΚΑΪ, δήλωνε: «Πυρκαγιές σαν αυτές τις οποίες ζούμε αυτή τη στιγμή, καμία πρόληψη και καμία καταστολή δεν μπορεί να τις καταστείλει… Η θερμότητα την οποία παράγουν, η ενέργεια την οποία παράγουν, είναι εξαιρετικά μεγάλη για να ελεγχθεί είτε με επίγειες δυνάμεις είτε με εναέρια μέσα… Πρόκειται για ένα ακραίο και σπάνιο φαινόμενο».
Για να καταλήξει ότι «οι αποφάσεις για εκκενώσεις οικισμών που κινδυνεύουν από τις φλόγες είναι απολύτως ορθές», καθώς «το έργο της πυρόσβεσης πρέπει να επαφίεται σε επαγγελματίες» και, φυσικά, «ύψιστη αξία είναι η ανθρώπινη ζωή».
Είναι άραγε ο απολογητισμός της κυβέρνησης και της πρωτοφανούς ανικανότητάς της το μόνο κίνητρο του κυρίου 12%; Πέρα από τις παραπάνω αναληθείς δικαιολογίες, ο κ. Δημητρακόπουλος, φρόντιζε να εκμεταλλευτεί τον τηλεοπτικό του χρόνο για να επισημαίνει πόσο απειλούμαστε τώρα από τον «εφιάλτη της επόμενης ημέρας», δηλαδή τις πλημμύρες και τί έργα πρέπει να γίνουν. Για να το κάνει ακόμα πιο σαφές, την ίδια μέρα αρθρογραφούσε στο Liberal με θέμα “Το μεγάλο Project της επόμενης μέρας”: “αποζημιώσεις, χαρτογράφηση, αντιπλημμυρικά έργα, αναδασώσεις, με συνεργασία πολλών υπουργείων, Δήμων, Περιφερειών, του ιδιωτικού τομέα, είναι οι βασικοί άξονες του mega αυτού project”. Ο ενθουσιασμός κι η όρεξη για δουλειά δεν κρύβεται.
Το βράδυ, ο απολογούμενος πρωθυπουργός ανακοίνωνε ότι ενέκρινε ήδη 500 εκατομύρια για αναδασώσεις (το μόνο νούμερο που είπε), λέγοντας ότι στα καμένα «θα φυτέψουμε όχι μόνο πολλά, αλλά και τα σωστά (sic) δέντρα, αξιοποιώντας την πιο σύγχρονη τεχνογνωσία» – και εμπλέκοντας στην ίδια πρόταση εταιρίες και ιδρύματα. Πέρα από τη φρίκη που προκαλεί η “διόρθωση” των δεντρών στα δάση, λες και είναι ο κήπος του Μαξίμου, το σημαντικό είναι η μπίζνα που αχνοφαίνεται.
Το αν μετά την πυρκαγιά χρειάζονται (και τί είδους) αναδασώσεις, το αν οι δασικές πυρκαγιές συνδέονται με την διάβρωση και αν τα αντιπλημμυρικά έργα και ειδικά τα κορμοπλέγματα και τα κλαδοπλέγματα είναι αναγκαία, χρήσιμα ή επιζήμια, είναι μια μεγάλη και αναγκαία συζήτηση μεταξύ των επιστημόνων, όχι μια αυτονόητη παραγγελία δουλειάς. Προσωπικά, συμφωνώ με αυτούς και αυτές που υποστηρίζουν την ελάχιστη δυνατή παρέμβαση στις καμένες δασικές εκτάσεις, με μόνη φροντίδα τη μη αλλαγή χρήσης και ιδιοκτησίας – άλλα όλα αυτά χωράνε συζήτηση, όχι βεβαιότητες και φωνές.
Σε κάθε περίπτωση, όταν γύρω μας αρχίζουν να χορεύουν τα δις του Ταμείου Ανάκαμψης, εμείς να έχουμε το νου μας αυτά να πάνε τουλάχιστον στην ανάκαμψη του πρωτογενούς τομέα για να μείνουν οι άνθρωποι στον τόπο τους και όχι σε εργολαβίες «επιστημονικής» έρευνας και τεχνικών έργων. Θα μου πείτε επιστημονική έρευνα χρειάζεται, προφανώς. Αλλά να συμφωνήσουμε ότι όσοι δεν ξέρουν να κάνουν μια διαίρεση, αν υποθέσουμε ότι δεν λένε ψέματα, δεν είναι αρκετά άριστοι για να παζαρεύουν mega project;
Αυτά. Ηθικό δίδαγμα, όταν ακούτε κάποιον να φωνάζει πιο δυνατά για το μέγεθος της καταστροφής, δεν έχει πάντα αγαθές προθέσεις. Ειδικά όταν φτάνει στο σημείο να λέει ψέματα. Αντίστροφα, αν εμείς νοιαζόμαστε πραγματικά για το μέγεθος της καταστροφής, μην προσπαθούμε να το διογκώσουμε, να τρομοκρατούμε και να τρομοκρατούμαστε. Ακριβώς για να πείσουμε ότι μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε, ότι έχει νόημα ο αγώνας, αρκεί να στρέφουμε την προσοχή μας στις αιτίες, στην κλιματική κρίση, την καταστροφή της αγροτικής παραγωγής, την ανεπαρκή δασοπροστασία – δηλαδή την εγκληματική κυβέρνηση. Για να λέμε όντως τα πράγματα με το όνομά τους, κ. Καθηγητά.
