Το Σαββατοκύριακο που μας πέρασε είχα την τύχη να παρακολουθήσω από κοντά τις εργασίες του 17ου Δημοσιογραφικού Συνεδρίου της Σαμοθράκης, στο οποίο συμμετείχαν δημοσιογράφοι από την Ελλάδα και το εξωτερικό, μεταξύ άλλων και η Maja Sever, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Δημοσιογράφων, η Renate Schroeder, διευθύντρια της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Δημοσιογράφων και η Flutura Kusari εκπροσωπώντας το ECPMF.
Βασικό θέμα συζήτησης ήταν η επικινδυνότητα του δημοσιογραφικού επαγγέλματος στη χώρα μας καθώς και οι πολλαπλές απειλές και οι επιθέσεις που δέχονται οι δημοσιογράφοι και η ελευθερία του Τύπου τα τελευταία χρόνια. Από την αστυνομική βία, τις αγωγές SLAPP, την στοχοποίησή τους από κυβερνητικά στελέχη, τις υποκλοπές αλλά και γενικότερα τις συνθήκες στις οποίες καλούνται να εργαστούν προκειμένου να ερευνήσουν και να δημοσιοποιήσουν ένα θέμα.
Δε θα περιγράψω το σύνολο όσων πολύ σημαντικών ειπώθηκαν ωστόσο θέλω να σταθώ στις δηλώσεις και τη στάση της υφυπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου Σοφίας Βούλτεψη που είχε κληθεί να συμμετέχει όχι μόνο ως μέλος της κυβέρνησης αλλά κυρίως ως δημοσιογράφος.
Στη συζήτηση με τίτλο «Τι απειλεί την ελευθερία του Τύπου στην Ευρώπη και στην Ελλάδα; Οι έρευνες, οι κατατάξεις, οι αντιδράσεις, οι αναγκαίες παρεμβάσεις» συμμετείχαν εκτός από την ίδια, ο Γιώργος Χρηστίδης, δημοσιογράφος του Spiegel και μέλος του ΔΣ της Ένωσης Ανταποκριτών Ξένου Τύπου, η Maja Sever, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Δημοσιογράφων, ο Laurens Hueting, από το Media Freedom Rapid Response, ο Τάσος Τέλλογλου, δημοσιογράφος στο insidestory.gr και ο Μπάμπης Παπαπαναγιώτου, δημοσιογράφος στον Ελεύθερο Τύπο.
Το σημαντικότερο πρόβλημα κατά τη γνώμη μου είναι ότι η κα Βούλτεψη δεν αναγνώρισε καν ότι υπάρχει πρόβλημα στη χώρα μας. Για να είμαι πιο ακριβής παραδέχτηκε ότι υπάρχει πρόβλημα αλλά, όπως είπε, αν το εντοπίζουμε μόνο σε μια χώρα και σε έναν δημοσιογράφο τότε το συσκοτίζουμε. Μάλιστα σχολιάζοντας την κατάταξη της χώρας μας από την έρευνα της οργάνωσης «Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα» στην 108η θέση ως προς την ελευθερία του Τύπου, η υφυπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου και δημοσιογράφος χαρακτήρισε την καταγγελία το πιο εύκολο πράγμα, σημειώνοντας πως όταν μοναδικός σκοπός της είναι «να καταγγείλεις την κυβέρνηση, βλάπτεις τους χιλιάδες δημοσιογράφους της χώρας».
«Αν οι 20.000 δημοσιογράφοι της χώρας δεν μπορούσαν να γράφουν τη γνώμη τους και ένιωθαν ότι χειραγωγούνται ή φιμώνονται και μάλιστα στη χώρα που ο καθένας λέει ό,τι θέλει θα είχαν ξεσηκωθεί και οι Ενώσεις θα εξέδιδαν καταγγελίες ενάντια στη φίμωση […]. Επομένως όταν επιτίθεσαι στον Τύπο για να επιτεθείς στην κυβέρνηση τότε αυτό συνιστά την επιτομή της απειλής κατά της Ελευθερίας του Τύπου» είπε.
«Πώς γίνεται στη λίστα να φιγουράρουν στις πρώτες θέσεις όλες οι χούντες του κόσμου μεταξύ των οποίων η Μπουρκίνα Φάσο;» διερωτήθηκε χαρακτηριστικά για να απαντήσει ότι «αν ένας δημοσιογράφος λιβελογραφεί ή χυδαιολογεί ή παραβιάζει τους κώδικες δημοσιογραφικής δεοντολογίας δεν πρέπει να θεωρεί ότι βρίσκεται στο απυρόβλητο. Δεν θα φιμωθούμε όλοι οι υπόλοιποι για να μην κατηγορηθούμε επειδή “κάποιοι δεν εφαρμόζουν τους κανόνες” με το πρόσχημα ότι ασκούν ερευνητική δημοσιογραφία. Δεν θα στοχοποιηθούν όλοι οι δημοσιογράφοι της χώρας επειδή κάποιοι υποστηρίζουν ότι στοχοποιούνται και καταγγέλλουν παριστάνοντας τα θύματα. Πρέπει να βλέπουμε τα πράγματα απαλλαγμένοι από στερεότυπα…».
«Απειλείται η δημοσιογραφία;» διερωτήθηκε ξανά για να απαντήσει «ναι απειλείται, αλλά σε χώρες με καλύτερη βαθμολογία από την Ελλάδα, απειλείται από αυτούς που καταγγέλλουν ανάλογα με το ποιος είναι στην κυβέρνηση».
Η ομιλία της δεν περιορίστηκε όμως εκεί αλλά αναφέρθηκε στο προσφυγικό στο οποίο, όπως είπε, είναι και η αρμοδιότητά της (αλλά όχι το θέμα του συνεδρίου) λέγοντας μεταξύ άλλων «πως απειλείται η ελευθερία του Τύπου επειδή αποκρύπτεται η αλήθεια, αποσιωπάται η εργαλειοποίηση των προσφύγων και των μεταναστών από την Τουρκία».
Φυσικά και η τοποθέτησή της αφορούσε το ρεπορτάζ του κ. Χρηστίδη (που βρισκόταν στο ίδιο πάνελ) σχετικά με τους 38 πρόσφυγες στον Έβρο και δυστυχώς αυτός έγινε και ο στόχος της, με μια προσωπική επίθεση στον ίδιο και στον τρόπο που κάνει το ρεπορτάζ.
Ουσιαστικά η κ. Βούλτεψη κατηγόρησε ότι ρεπορτάζ σαν και το δικό του «εστιάζουν σε ένα θέμα, στην καταγγελία της Ελλάδας, της χώρας που φιλοξενεί πάνω από 1 εκ. μετανάστες και πρόσφυγες και ποτέ δεν αναφέρονται στη στάση της Τουρκίας». Αφού παρέδωσε μαθήματα δημοσιογραφίας στον δημοσιογράφο του Spiegel και στo περιοδικό σημείωσε πως στο εν λόγω ρεπορτάζ «παραβιάστηκαν όλες οι αρχές της δεοντολογίας» τονίζοντας πως «δεν είναι δουλειά των δημοσιογράφων να αποφασίζουν που είναι τα σύνορα μιας χώρας» και πως ουσιαστικά υιοθετεί επιχειρήματα «που εξυπηρετούν την άλλη πλευρά, μεταφέροντας την προπαγάνδα αυτών που θέλουν να προκαλέσουν πόλεμο».
«Έχει δουλειά ο δημοσιογράφος να ανακατεύεται σε ένα τόσο σοβαρό θέμα; Είχε πρόβλημα η Ελλάδα να πάρει άλλους 38 πρόσφυγες, κάθε μέρα δεκάδες ανθρώπους περιθάλπουμε, εμένα τα ασυνόδευτα έχουν γεμίσει.[..] Η έννοια της επείγουσας μεταφοράς πληροφοριών δεν υπερέχει της αναγκαίας επιβεβαίωσης των πηγών πολύ περισσότερο όταν το μεγάλο διακύβευμα είναι η ειρήνη» είπε ακόμη.
Ο δημοσιογράφος κλήθηκε ουσιαστικά από την υφυπουργό να ξαναμιλήσει για το ρεπορτάζ του, το οποίο δεν ήταν το θέμα της συζήτησης, ωστόσο δεν του δόθηκε ούτε αυτή η δυνατότητα γιατί η υφυπουργός ξαναπήρε τον λόγο με την ανοχή του συντονιστή, Γιώργου Γαβαλά, Β’ αντιπροέδρου της ΕΣΗΕΑ. Η κα Βούλτεψη δεν δίστασε μάλιστα να του υποδείξει και τι ρεπορτάζ να κάνει.
«Τι θέλετε λοιπόν; Ποιο είναι το θέμα; Δεν προστατεύει η Ελλάδα και το κάνει το Spiegel; Όχι κ. Χρηστίδη, πάρτε το αλλιώς, σκεφτείτε το. Πάτε λοιπόν στο περιοδικό σας και πείτε ότι προστατεύουμε τα ανήλικα. Να κάνετε ένα ρεπορτάζ» είπε.
Όλα αυτά ακούστηκαν σε μια αίθουσα που παρούσες ήταν εκπρόσωποι της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Δημοσιογράφων και της International Press Institute. Όταν μάλιστα η Maja Sever προσπάθησε να πει στην κα Βούλτεψη ότι δεν είναι σωστό να υπαγορεύουμε στους δημοσιογράφους τα ρεπορτάζ τους δεν δίστασε να επιτεθεί και στην ίδια ρωτώντας την στα αγγλικά αν επιθυμεί να την λογοκρίνει! «Do you want to censorship me? Just leave me to speak. I am a journalist, I have a history in journalism. When I speak, you don’t have to speak!».
Η στάση της υφυπουργού ήταν ενδεικτική για το τι βιώνει ένας δημοσιογράφος όταν κάνει μέσα από το ρεπορτάζ του κριτική στην κυβέρνηση. Είτε θα κατηγορηθεί ως προδότης των ελληνικών συμφερόντων, είτε ότι δεν τηρεί τη δεοντολογία, είτε ότι μεταφέρει προπαγάνδα αυτών που δεν θέλουν την ειρήνη ή θα του/της υποδειχθεί και τι ρεπορτάζ πρέπει να κάνει. Υπάρχουν εξάλλου ρεπορτάζ επιθυμητά και μη επιθυμητά… Ο δημοσιογράφος δεν πρέπει καν να πηγαίνει στο ρεπορτάζ γιατί μπορεί στην τελική να προκαλέσει και κανέναν πόλεμο! Και που να πηγαίνει άραγε αν όχι στο ρεπορτάζ; Μήπως θα έπρεπε τα ρεπορτάζ να γράφονται απευθείας από τα κυβερνητικά στελέχη για να μην μπερδευόμαστε και υποπίπτουμε στο λάθος μεταφοράς μιας άσχημης εικόνας της χώρας μας στο εξωτερικό;
Το χειρότερο είναι ότι σε ένα συνέδριο στο οποίο κληθήκαμε ως δημοσιογράφοι να μιλήσουμε σε κλίμα υποτιθέμενης ασφάλειας για τις απειλές και του φόβους που αντιμετωπίζουμε στο επάγγελμά μας, μάθαμε από πρώτο χέρι τι σημαίνει η στοχοποίηση των δημοσιογράφων από κυβερνητικά στελέχη και η κα Βούλτεψη ήταν το βιωμένο παράδειγμα αυτής της απειλής.
