Καταστροφική για το φυσικό περιβάλλον και τον βιότοπο σημαντικών ειδών πανίδας θα είναι η κατασκευή Μικρού Υδροηλεκτρικού Έργου (ΜΥΗΕ) στο ρέμα «Γιότσα», ενός έργου για το οποίο υπήρξε ακύρωση της απόφασης κατασκευής του το 2021, μετά από προσπάθειες των περιβαλλοντικών οργανώσεων «Καλλιστώ» και «Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία».
Αυτό δηλώνουν εφτά περιβαλλοντικές οργανώσεις (Αρκτούρος, Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία, Εταιρεία Προστασίας Πρεσπών, Καλλιστώ, Μπουλούκι, Πίνδος Περιβαλλοντική, MedINA), καθώς τρία χρόνια μετά με την έκδοση τροποποιητικής Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Ηπείρου Δυτικής Μακεδονίας, εγκρίθηκε η εκκίνηση των εργασιών κατασκευής του ΜΥΗΕ, με τις καταστρεπτικές επιπτώσεις να είναι ήδη ορατές.
Οι οργανώσεις επισημαίνουν ότι οι εργασίες διεξάγονται εντός του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου και της Ζώνης Ειδικής Προστασίας / Ειδικής Ζώνης Διατήρησης (περιοχής Natura 2000) με κωδικό GR2130002 «Κορυφές Όρους Σμόλικας», παραβιάζοντας την ενωσιακή και εθνική νομοθεσία, η οποία ρητά ορίζει τις χαρτογραφημένες περιοχές με τύπους οικοτόπων προτεραιότητας ως ζώνες αποκλεισμού εγκατάστασης μικρών υδροηλεκτρικών έργων.
Επιπλέον οι εργασίες κατασκευής ξεκίνησαν παρά τις αρνητικές γνωμοδοτήσεις που προηγήθηκαν από τον Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Β. Πίνδου, τον Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α, και τη Διεύθυνση Δασών Ιωαννίνων.
Το Ρέμα «Γιότσα» στον Σμόλικα, ένα ζωντανό ποτάμιο οικοσύστημα που υποστηρίζει σημαντικά είδη πανίδας και χλωρίδας και παρέχει σημαντικές οικοσυστημικές υπηρεσίες για τον άνθρωπο. Η ακεραιότητά του απειλείται από την εγκατάσταση παράνομου ΜΥΗΕ.
Ήδη μάλιστα έχουν καταστρέψει μέρος του τύπου οικοτόπου προτεραιότητας «(Υπο)μεσογειακά πευκοδάση με ενδημικά μαυρόπευκα». Το εν λόγω έργο κατασκευάζεται, επίσης, εντός της ζώνης εξάπλωσης πολύ σημαντικών ειδών της περιοχής όπως: η Ιονική πέστροφα (Salmo farioides), για την οποία από το 2021 είναι σε ισχύ το θεσμοθετημένο «Εθνικό Σχέδιο Δράσης (ΕΣΔ) για τα αυτόχθονα είδη πέστροφας στην Ελλάδα», η Βίδρα (Lutra lutra), η παρουσία της οποίας έχει επιβεβαιωθεί τόσο ανάντη όσο και κατάντη της περιοχής κατασκευής του ΜΥΗΕ καθώς και ο Χρυσαετός (Aquila chrysaetos) και ο Ασπροπάρης (Neophron percnopterus), είδη χαρακτηρισμένα ως «Κινδυνεύον» και «Κρισίμως Κινδυνεύον» αντίστοιχα, βάσει του Κόκκινου Καταλόγου των Απειλούμενων Ειδών της Ελλάδας. Επιπλέον στη περιοχή ζει η Καφέ Αρκούδα (Ursus arctos), είδος προτεραιότητας (Παράρτημα ΙΙ της Κοινοτικής Οδηγίας 92/43/ΕΚ), με την κατάσταση διατήρησής της αξιολογημένη ως «Μη Ικανοποιητική-βελτιούμενη (U1+)». Το ΜΥΗΕ, όπως καταγγέλλουν οι οργανώσεις, κατασκευάζεται σε ζώνη πολύ υψηλής ευαισθησίας και μόνιμης παρουσίας του είδους, ενώ στην περιοχή υλοποιείται παράλληλα το ευρωπαϊκό έργο LIFE ARCPROM που στόχο έχει τη βελτίωση των όρων συνύπαρξης της καφέ αρκούδας και του ανθρώπου.
Οι οργανώσεις τονίζουν ακόμη ότι η καταστροφική αυτή εξέλιξη της κατασκευής ΜΥΗΕ εντός της λεκάνης απορροής του ποταμού Αώου, του μεγαλύτερου ποταμού ελεύθερης ροής στην Ευρώπη, έρχεται «λίγες εβδομάδες μετά το ηχηρό μήνυμα του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) ενάντια στον κατακερματισμό και την υποβάθμιση των ποτάμιων οικοσυστημάτων, με την κομβικής σημασίας απόφαση απαγόρευσης εγκατάστασης Μικρών Υδροηλεκτρικών σταθμών και φραγμών (ΥΠΕΝ/ΔΔ ΦΠΒ/61148/1574/2024) στο Προστατευόμενο Τοπίο και Προστατευόμενο Φυσικό Σχηματισμό του Σαραντάπορου».
Οι συνυπογράφουσες περιβαλλοντικές οργανώσεις κρίνουν απαραίτητη και επιβεβλημένη την άμεση ανάκληση της τελευταίας Τροποποίησης της αρχικής ΑΕΠΟ, καθώς και της άδειας εγκατάστασης του έργου, την ευθύνη του οποίου έχει η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Ηπείρου – Δυτικής Μακεδονίας, ενώ παράλληλα αιτούνται τη διακοπή των εργασιών έως ότου ελεγχθεί από το ΥΠΕΝ η πληρότητα του φακέλου αδειοδότησης του έργου.
