Ή πώς η χαμένη «μάχη της φέτας» αποδεικνύει πόσο προτεκτοράτο είμαστε
Από την εκλογή αυτής της κυβέρνησης και τον ορισμό του Β. Αποστόλου στη θέση ου υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων έχουμε ακούσει δεκάδες φορές από το στόμα του την «βούληση» να κατοχυρωθεί η φέτα. Περισσότερο συμβολική παρά ουσιαστική αυτή η «μάχη» συμβόλιζε την παραγωγική δυνατότητα της χώρας μας και την εξωστρέφεια προϊόντων της ελληνικής υπαίθρου. Η πασίγνωστη φέτα ήταν η σημαία της παραγωγικής ανασυγκρότησης μιας κυβέρνησης που ακροβατεί στην κόψη του εφικτού και της έλλειψης εναλλακτικού δρόμου ανάπτυξης. Μέχρι την 1η Ιουνίου, που δώσαμε ως χώρα και επίσημα την έγκρισή μας μαζί με τις υπόλοιπες 27 χώρες –μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην εμπορική συμφωνία Ε.Ε. και έξι χωρών της Νότιας Αφρικής, στην οποία δεν αναφέρεται πουθενά η φέτα, αλλά και άλλα προϊόντα με ένδειξη Προστατευμένη Ονομασία Προέλευσης (ΠΟΠ), όπως οι ελιές Καλαμών.
Τι ακριβώς συνέβη; Εδώ και 2-3 χρόνια βρίσκονται σε εξέλιξη συνομιλίες για τη σύναψη εμπορικών συμφωνιών μεταξύ της Ε.Ε. και διαφόρων χωρών, ή ομάδων χωρών (CETA –Καναδάς, ΤPP – χώρες του Ειρηνικού, ΤΤΙΡ – διατλαντική συμφωνία, SADC – με 6 χώρες της Ν. Αφρικής κ.ά.). Οι περισσότερες από αυτές τις συνομιλίες διεξάγονται σε συνθήκες άκρας μυστικότητας, με χαρακτηριστικότερη τη συμφωνία TTIP, όπου κυβερνήσεις και ευρωβουλευτές δεν έχουν καν πρόσβαση στα πλήρη πρακτικά της. Οι συμφωνίες αυτές καθορίζουν πολύ σοβαρά ζητήματα που ξεκινούν από την εμπορική σχέση μεταξύ των χωρών και φθάνουν μέχρι σε θέματα κυριαρχικών δικαιωμάτων, όπως το δικαίωμα εταιρειών να μηνύουν κυβερνήσεις αν κρίνουν ότι με τις αποφάσεις τους έχουν απώλειες κερδών και οι δικαστικές αυτές μάχες να δίνονται σε υπερεθνικά δοτά δικαστήρια.
Αν και σε άλλες χώρες έχουν αναπτυχθεί τεράστια κινήματα αμφισβήτησης αυτών των συμφωνιών, στη χώρα μας (ίσως λόγω και της έντασης της επίθεσης που έχει δεχτεί το λαϊκό κίνημα την τελευταία εξαετία) μικρή είναι η ενασχόληση με αυτές τις συμφωνίες. Ακόμα όμως και με αυτό το μειωμένο ενδιαφέρον η χώρα μας έχει επικεντρώσει την κριτική της σε 2-3 επουσιώδη ζητήματα, μεταξύ των οποίων η προστασία των ΠΟΠ προϊόντων μας. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ, συνεχίζοντας την χαμηλών τόνων ασχολία των προηγούμενων κυβερνήσεων με αυτές τις συμφωνίες, αρκείται να εκστομίζει κάποιες εξαγγελίες για την προστασία της… φέτας.
Όλα αυτά μέχρι την 1η Ιουνίου, που επισημοποιήθηκε η συμφωνία μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και των χωρών Μποτσουάνα, Λεσότο, Μοζαμβίκη, Ναμίμπια, Νότια Αφρική και Σουαζιλάνδη. Η συμφωνία αυτή ενώ προστατεύει 251 προϊόντα ΠΟΠ και ΠΓΕ (Προστατευμένη Γεωργική Ένδειξη) χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν περιέχει την φέτα, αποδεικνύοντας την περιορισμένη έως ανύπαρκτη ισχύ της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, η οποία δεν κατόρθωσε να προστατεύσει ούτε ένα «εθνικό» προϊόν μας. Οι διαμαρτυρίες του κ. Αποστόλου απλά καταγράφηκαν στα πρακτικά των Συμβουλίων Υπουργών Γεωργίας και σε μια δήλωση του Ευρωπαίου Επιτρόπου Φ. Χόγκαν, ότι στην αναθεώρηση της συμφωνίας στα επόμενα πέντε χρόνια θα μπει σε προτεραιότητα και η ένταξη της φέτας. Η ανυποληψία της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής δεν μπορεί να καλυφτεί από τον ισχυρισμό ότι η συμφωνία είχε προαποφασισθεί το 2014, δηλαδή με την υπογραφή των κυβερνήσεων Ν.Δ.-ΠΑΣΟΚ. Απλά αυτός ο τελευταίος (πραγματικός) ισχυρισμός εκθέτει τα στελέχη της αντιπολίτευσης που θυμήθηκαν όψιμα να δώσουν τη (χαμένη) μάχη της φέτας.
-Μα, θα αναρωτηθεί κάποιος καλοπροαίρετος, μήπως οι συμφωνίες αυτές προστατεύουν υπέρτερα αγαθά, όπως οι εμπορικές σχέσεις με αυτές τις χώρες και ένα ενδεχόμενο βέτο της χώρας μας θα μας υποβάθμιζε κι άλλο στην διεθνή εμπορική σκακιέρα;
Κατ’ αρχήν ο προστατευτισμός είναι ο πυρήνας αυτών των συμφωνιών και αυτό αποδεικνύει ο συνωστισμός των Ευρωπαίων εταίρων μας να χωρέσουν όσο περισσότερα δικά τους εμπορικά σήματα ήταν δυνατόν σε αυτή τη συμφωνία (όπως και σε άλλες). Ο προστατευτισμός σε ένα περιβάλλον άκρατης απελευθέρωσης είναι ο πυρήνας της ίδιας της ευρωπαϊκής συνθήκης που θέτει δασμούς και υψώνει εμπόδια στα προϊόντα τρίτων χωρών. Με την υπογραφή αυτών των εμπορικών συμφωνιών οι πολυεθνικές επιχειρήσεις (πολλές από τις οποίες εδράζονται στην Ε.Ε., ή και στην Ε.Ε.) απλά επιβάλλουν ένα νέο υπερεθνικό δίκαιο που τους επιτρέπει με ελάχιστο ρίσκο να μπορούν να επιχειρούν όπου θέλουν, αποκλείοντας ταυτόχρονα τους διεθνείς αντιπάλους τους, που συνήθως είναι οι αναδυόμενες οικονομίες, όπως η Κίνα, η Ινδία, η Βραζιλία, η Ρωσία κ.ά. Η χώρα μας δεν διαθέτει παρά ελάχιστα εξαγώγιμα προϊόντα και αν για κάτι είναι γνωστή στο εξωτερικό είναι για τον διατροφικό της πολιτισμό, την ιδιομορφία της γεωγραφικής της μορφολογίας και τις ευνοϊκές κλιματολογικές συνθήκες. Τόσο η μεγέθυνση του τουρισμού τις τελευταίες δεκαετίες, όσο και η εξάπλωση του ελληνικού στοιχείου (μετανάστευση) σε πολλές χώρες (με τις οποίες η Ε.Ε. συνυπογράφει εμπορικές συμφωνίες όπως Ν. Αφρική, Καναδάς και ΗΠΑ) κάνει πολλά αγροδιατροφικά προϊόντα μας περιζήτητα. Δεν είναι τυχαίο που τα τελευταία χρόνια ανθούν στο εξωτερικό οι απομιμήσεις φέτας, γιαουρτιού, ούζου, τσίπουρου κ.λπ. Αν δεν προστατευτούν, λοιπόν, τέτοια προϊόντα προς τι το ενδιαφέρον για τις εμπορικές συμφωνίες;
-Μήπως, όπως διάβασα σε μια εξυπνακίστικη ανάλυση Έλληνα ευρωβουλευτή, είναι αναχρονισμός η μάχη της φέτας;
Όταν βλέπουμε χώρες – οικονομικούς κολοσσούς, όπως η Γαλλία, ή η Ιταλία να δίνουν μάχη για να κατοχυρώσουν το ροκφόρ ή την παρμεζάνα ως προστατευόμενες ονομασίες, τότε φυσικά δεν είναι αναχρονισμός η μάχη της φέτας. Αντίθετα είναι τεράστια ηττοπάθεια να αποδεχόμαστε τετελεσμένα.
Η πραγματικότητα, σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιοποίησε η ελληνική πρεσβεία στη Ν. Αφρική, είναι ότι ήδη ένα ελληνικό εμπορικό σήμα φέτας (συγκεκριμένα η φέτα ΔΩΔΩΝΗ) βρίσκεται τοποθετημένο στην αγορά της Νότιας Αφρικής, πλάι σε αρκετά άλλα σήματα φέτας τοπικών παραγωγών. Ποια είναι η χρησιμότητα αυτής της νέας συμφωνίας για τους Έλληνες εξαγωγείς, λοιπόν, αν δεν κατοχυρώνει αυτό το αυθεντικό προϊόν απέναντι στις απομιμήσεις που κυκλοφορούν και μάλιστα με άλλη διατροφική σύνθεση; Η αντίδραση των Ελλήνων βιομηχάνων γαλακτοκομικών προϊόντων αποδεικνύει ότι με την υπογραφή αυτής και των υπόλοιπων παρόμοιων συνθηκών ένα σοβαρό εξαγώγιμο ελληνικό προϊόν υποβαθμίζεται στις διεθνείς αγορές.
Αν αναρωτηθεί κάποιος τι πρακτικό αντίκρισμα έχουν τέτοιες συμφωνίες στην οικονομία μας, ας δώσουμε ένα όχι και τόσο γνωστό στοιχείο. Η χώρα μας ξοδεύει κάπου δυο δισεκατομμύρια ευρώ το χρόνο σε εισαγωγές κτηνοτροφικών προϊόντων. Το ένα δισ. αφορά εισαγωγές κρέατος, στο οποίο η χώρα μας έχει μειωμένη αυτάρκεια. Ιδιαίτερα στο βόειο η ελληνική παραγωγή δεν καλύπτει ούτε το 20% των αναγκών κατανάλωσης. Ε, τα τελευταία χρόνια ανάμεσα στις προμηθεύτριες αγορές -με αυξανόμενα μάλιστα μερίδια αγοράς- είναι η Μποτσουάνα και η Ναμίμπια, οι οποίες μέχρι τώρα εφόσον δεν υπάρχουν εμπορικές συμφωνίες έχουν αρκετά εμπόδια να υπερπηδήσουν για να μπουν σε κοινοτικό έδαφος. Με τη συμφωνία SADC, τη συμφωνία στην οποία εμείς δεν κατοχυρώσαμε την φέτα, τις ελιές Καλαμών και δεν ξέρω ποια ακόμα εμπορική ελληνική ονομασία, τέτοιες εισαγωγές γίνονται ευκολότερες, φθηνότερες και με ελαστικότερα όρια.
Για να το διατυπώσουμε διαφορετικά: ενώ ελληνικά εξαγώγιμα προϊόντα, όπως η φέτα, θα έχουν να αντιμετωπίσουν ισχυρό ανταγωνισμό στις έξι νοτιο-αφρικάνικες αγορές, την ίδια στιγμή προϊόντα αυτών των χωρών, όπως το βόειο κρέας, θα μπορούν να αλωνίζουν τα ράφια των σούπερ μάρκετ και μάλιστα επειδή οι έλεγχοι είναι ελάχιστοι έως ανύπαρκτοι (και αναχρονιστικοί για κάποιους) θα πλασάρονται και για ελληνικά.
Με κίνδυνο να χαρακτηριστώ αναχρονιστής θέλω να υπογραμμίσω ότι αυτό στα πανεπιστήμια όλου του κόσμου ονομάζεται διατροφικός ιμπεριαλισμός. Ενώ όλες οι προηγμένες κοινωνίες μετρούν την ανάπτυξή τους με το βαθμό διατροφικής επάρκειας που επιτυγχάνουν, εμείς βυθιζόμαστε όλο και πιο πολύ σε ένα καθεστώς προτεκτοράτου, όπου οι εισαγωγείς έχουν δικαιώματα (ακόμα κι αν είναι το… Λεσότο) και οι ιθαγενείς είναι υποχρεωμένοι να δέχονται αδιαμαρτύρητα ότι είναι ανίκανοι να εξάγουν ακόμα και την… φέτα.
Πιστεύω ότι έχει μεγάλη σημασία το ζήτημα αυτό να αναδειχθεί και πατώντας σε αποφάσεις, όπως αυτή που έλαβε πρόσφατα (και) το Δημοτικό Συμβούλιο Φιλαδέλφειας – Χαλκηδόνας να αποτελέσει αιχμή κινητοποίησης των ανθρώπων που διαθέτουν ακόμα ανεξαρτησία σκέψης.