Το 2023 είναι εκλογική χρονιά: η κυβερνητική θητεία ολοκληρώνεται τον Ιούλιο και το Σύνταγμα επιβάλλει τη διεξαγωγή εθνικών εκλογών πριν από την ολοκλήρωση των τεσσάρων ετών. Σε αυτή την αναμέτρηση, όπως συνήθως συμβαίνει, παίζονται πολλά για τη χώρα και τους ανθρώπους της. Ένα από αυτά, από τα πλέον ανησυχητικά, είναι η κινητικότητα που παρατηρείται στον χώρο της Ακροδεξιάς.
Το τέλος της Χρυσής Αυγής, που ελπίζουμε να σφραγίσει η δίκη σε δεύτερο βαθμό, δεν σημαίνει, φυσικά, και το τέλος του κινδύνου της Ακροδεξιάς στην Ελλάδα. Αρκετοί πολιτικοί σχηματισμοί θα συμμετέχουν στις φετινές εκλογές και είναι δεδομένο ότι θα υπάρχει εκπροσώπηση και στη νέα σύνθεση της Βουλής⋅ δυστυχώς υπάρχει ακροατήριο, υπάρχει διείσδυση των ακροδεξιών απόψεων σε ένα σημαντικό τμήμα της ελληνικής κοινωνίας. Πέραν της Ελληνικής Λύσης του Κυριάκου Βελόπουλου –που ήταν ήδη στη Βουλή–, έχουμε επίσης την Εθνική Δημιουργία των Τζήμερου και Κρανιδιώτη, την ΠΑΤΡΙΔΑ των Μπογδάνου και Λατινοπούλου, την Εθνική Δημιουργία του Εμφιετζόγλου, και, βεβαίως, το κόμμα του Κασιδιάρη που, μετά την πρόσφατη νομοθετική πρωτοβουλία για την απαγόρευση συμμετοχής του στις εκλογές, δεν είναι βέβαιο αν θα βρει το «παραθυράκι» για να συμμετέχει.
Η ανησυχία αλλά και η εγρήγορσή μας εντείνονται από την υιοθέτηση και την προβολή ακροδεξιών απόψεων από στελέχη της Νέας Δημοκρατίας ή ακόμη και από υπουργούς της απερχόμενης κυβέρνησης. Τα παραδείγματα είναι, δυστυχώς, πολλά, με πρώτα και πιο χαρακτηριστικά τους πρωτοκλασάτους υπουργούς Άδωνι Γεωργιάδη, ο οποίος είναι και αντιπρόεδρος του κόμματος, και Μάκη Βορίδη.
Έτσι λοιπόν, η ομάδα του «Σημείου για τη Μελέτη και την Αντιμετώπιση της Ακροδεξιάς», σε συνεργασία με το ανεξάρτητο συνεργατικό εγχείρημα στον Τύπο «Alterthess», ενώνουμε τις δυνάμεις μας για να παρακολουθήσουμε από πιο κοντά τις εξελίξεις που φέρνει η έντονη και πυκνή προεκλογική περίοδος στον χώρο της Ακροδεξιάς. Στο πλαίσιο της κοινής μας πρωτοβουλίας θα καταγράψουμε θέσεις και απόψεις, θα παρακολουθήσουμε τις σχέσεις μεταξύ τους και τις τυχόν συγκλίσεις, θα εξετάσουμε πιο προσεκτικά ποιες αιχμές της προπαγάνδας τους έχουν μεγαλύτερη απήχηση. Στόχος μας είναι να να προσφέρουμε τεκμηρίωση και εργαλεία αντιμετώπισης, να δημιουργήσουμε μια βάση δεδομένων, όσο αναλυτική μας επιτρέψουν οι δυνάμεις μας, για να αξιοποιηθεί από κάθε σχήμα, κόμμα ή ευαισθητοποιημένο άνθρωπο στον αγώνα ενάντια στην Ακροδεξιά, τον ρατσισμό, τον εθνικισμό και κάθε είδους σκοταδισμό.
Στο πρώτο μας βήμα χαρτογραφούμε τους καθαρά ακροδεξιούς σχηματισμούς, καταγράφοντας πρώτες βασικές πληροφορίες – ένα who is who, για να έχουμε καλύτερα στο μυαλό μας για ποιους μιλάμε.
Εκλογές και Ακροδεξιά #1: Who is Who
Εθνική Δημιουργία – Συνασπισμός Φιλελεύθερων, Πατριωτών, Μεταρρυθμιστών
Η Εθνική Δημιουργία συγκροτήθηκε τον Μάιο του 2022. Διεκδικεί τον «εθνικό αστικό χώρο» (alt-right), συνδυάζοντας νεοφιλελευθερισμό («το οθωμανοσοβιετικό μοντέλο του ελληνικού κράτους είναι εχθρικό προς την επιχειρηματικότητα»), αυταρχισμό στα ζητήματα ασφάλειας, μετανάστευσης και Ισλάμ, υπερεθνικισμό και αντικομμουνισμό.
Πρόεδρός της είναι ο Θάνος Τζήμερος, ιδρυτής του κόμματος Δημιουργία Ξανά. Μετά το 2,15% στην πρώτη κάθοδο σε βουλευτικές εκλογές (Μάιος 2012), ο Τζήμερος εκλέχτηκε το 2014 σύμβουλος στην Περιφέρεια Αττικής, ενώ το 2019 η παράταξή του εξέλεξε δύο ακόμα συμβούλους. Ως επαγγελματίας διαφημιστής και πολέμιος της «πολιτικής ορθότητας», ο Τζήμερος επιδίδεται συστηματικά σε προκλήσεις: το 2012 πρότεινε την επιδείνωση των συνθηκών ζωής και εργασίας των μεταναστών, το 2017 αποβλήθηκε από το Περιφερειακό Συμβούλιο γιατί γρονθοκόπησε περιφερειακή σύμβουλο του ΚΚΕ.
Αντιπρόεδρος της Εθνικής Δημιουργίας είναι ο επικεφαλής της Νέας Δεξιάς, Φαήλος Κρανιδιώτης, άλλοτε πρόεδρος του αντιτουρκικού Δικτύου 21 (1997-2014). Πολιτικός φίλος του Αντώνη Σαμαρά ήδη επί Πολιτικής Άνοιξης και τακτικός αρθρογράφος (antinews.gr, Δημοκρατία, newsbreak), ο Κρανιδιώτης διαγράφηκε το 2016 από τη ΝΔ γιατί ζήτησε την εκτέλεση του τότε υπουργού Γιάννη Μουζάλα στο Γουδί, ενώ με άλλες παρεμβάσεις υποστήριξε ανοιχτά τον πόλεμο με την Τουρκία («νέο 1897»).
Τον Αύγουστο του 2022, πρόεδρος και αντιπρόεδρος διέγραψαν τον Κωνσταντίνο Μπογδάνο, με αφορμή τη στάση του στο ζήτημα των υποκλοπών. Το κόμμα υπερασπίζεται τη ΝΔ απέναντι στην κριτική από τα αριστερά, ενώ υπερπροβάλλει την υποψηφιότητα του παλιού ποδοσφαιριστή Τσιάρτα, ελπίζοντας χάρη σε αυτήν να ξεπεράσει το δημοσκοπικό 1-1,5%.
Πατριωτική Ένωση – Πρόδρομος Εμφιετζόγλου
Η Πανελλήνια Πατριωτική Ένωση ιδρύθηκε τον Νοέμβριο του 2021 και σύντομα μετονομάστηκε σε Πατριωτική Ένωση. Ο 85χρονος ιδρυτής της, Πρόδρομος Εμφιετζόγλου, είναι ιδιοκτήτης της κατασκευαστικής «Μηχανική», εταιρείας με κύκλο εργασιών σε Ρωσία, Βουλγαρία, Ουκρανία και Αίγυπτο, καθώς και συμμετοχή σε δημόσια έργα στην Ελλάδα μέσω ΣΔΙΤ. Παλιότερα υποστήριζε τη ΝΔ, ενώ από το 2007 συντάχθηκε ανοιχτά με τον ΛΑΟΣ Η Πατριωτική Ένωση θεωρεί την εξόρυξη υδρογονανθράκων λύση που θα απέτρεπε τα μνημόνια, υιοθετεί τη ναζιστικής προέλευσης συνωμοσιολογική θεωρία περί «αντικατάστασης» του ελληνικού πληθυσμού από μετανάστες και αρθρογραφεί συχνά υπέρ της προσέγγισης με τη Ρωσία. Ο πρόεδρός της απευθύνεται σε «όλους τους πατριώτες, χωρίς ιδεολογικές διακρίσεις», στο πρότυπο Καρατζαφέρη. Οικοδομεί προφίλ εθνικού ευεργέτη: το 2020 ίδρυσε τη ΜΚΟ «Ταμείον Ελληνικού Στόλου Αβέρωφ ΙΙ», με σκοπό την ιδιωτική χρηματοδότηση φρεγάτας του Πολεμικού Ναυτικού για την αντιμετώπιση της Τουρκίας. Με την Πατριωτική Ένωση πολιτεύεται η πρώην βουλεύτρια Χαλκιδικής της Χρυσής Αυγής, Σωτηρία Βλάχου.
Ελληνική Λύση – Κυριάκος Βελόπουλος
H Ελληνική Λύση ιδρύθηκε το 2016 και στις εκλογές του 2019 εξέλεξε 10 βουλευτές. Ο Κυριάκος Βελόπουλος ήταν από το 2007 βουλευτής Θεσσαλονίκης του Λαϊκού Ορθόδοξου Συναγερμού. Το 2012 προσχώρησε στη Νέα Δημοκρατία και αποχώρησε το 2015. Έγινε γνωστός από πολύωρες τηλεοπτικές εκπομπές σε περιφερειακά κανάλια: συνδυασμός τηλεπωλήσεων (αμφιλεγόμενα συμπληρώματα διατροφής και είδη εναλλακτικής ιατρικής, αντικείμενα όπως χειρόγραφες επιστολές του Ιησού και κρέμες κατά του κορονοϊού) με αναλύσεις για γεωπολιτικά ζητήματα, εκφράζοντας σταθερά τις θέσεις της Ρωσίας. Σταθμοί που φιλοξενούν εκπομπές του έχουν επανειλημμένα τιμωρηθεί με πρόστιμο για παραπλάνηση κοινού, διασπορά ψευδών ειδήσεων και ρητορική μίσους. Οι θέσεις του αποτελούν την ελληνική εκδοχή της σκληρής alt right ατζέντας: θανατική ποινή, χημικός ευνουχισμός, καταστολή. Πρωτοστάτησε στην εθνικιστική συνωμοσιολογική ρητορική για το Μακεδονικό, ενώ έχει κατηγορηθεί για επαφές με στελέχη του οργανωμένου εγκλήματος. Τα τελευταία χρόνια επενδύει στον αντιεμβολιασμό. Στις δημοσκοπήσεις φαίνεται να εξασφαλίζει την είσοδό του στη Βουλή.
Πατριωτική Δύναμη Αλλαγής (ΠΑΤΡΙΔΑ) – Κωνσταντίνος Μπογδάνος
Ο Κωνσταντίνος Μπογδάνος εκλέχτηκε το 2019 βουλευτής με τη Νέα Δημοκρατία, από την οποία διαγράφηκε το 2021 για οξύ εμφυλιοπολεμικό λόγο. Τον Απρίλιο του 2022 ανακοίνωσε την ίδρυση της Εθνικής Συμφωνίας και προχώρησε σε συνεργασία με τους αρχηγούς της Δημιουργίας Ξανά, Θάνο Τζήμερο, και της Νέας Δεξιάς, Φαήλο Κρανιδιώτη. Για λίγο ήταν αντιπρόεδρος στον νέο φορέα, αλλά τον Αύγουστο 2022 οι άλλοι δύο τον διέγραψαν. Σύντομα ίδρυσε την Πατριωτική Δύναμη Αλλαγής (ΠΑΤΡΙΔΑ) με Αντιπρόεδρο την Αφροδίτη Λατινοπούλου, γνωστή για τις πολύ αντιδραστικές της θέσεις. Ο Μπογδάνος διατηρεί προνομιακές σχέσεις με ειδικές μονάδες της ΕΛΑΣ, από όπου και αντλεί μέρος της απήχησής του. Εκφράζει ξενοφοβικές θέσεις, υποστηρίζει τη σκληρή καταστολή, τάσσεται υπέρ των βίαιων επαναπροωθήσεων και έχει προτείνει εγκατάσταση προσφύγων σε δομές ακατοίκητων νησιών. Τάσσεται υπέρ της οπλοκατοχής και έχει προτείνει απαγόρευση της μπούρκας και του νικάμπ. Έχει υποστηρίξει τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών. Ενώ δηλώνει πως δεν αμφισβητεί το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο για τις αμβλώσεις, έχει υποστηρίξει την καμπάνια «Αφήστε με να ζήσω».
Ελλήνων Συνέλευσις – Αρτέμης Σώρρας
Η Ελλήνων Συνέλευσις ιδρύθηκε το 2015 από τον αυτοαποκαλούμενο επιχειρηματία και πρώην bodybuilder Αρτέμη Σώρρα. Το 2017 διέθετε περισσότερα από 200 γραφεία και περί τα 12.000 μέλη. Στις Ευρωεκλογές του 2019 συγκέντρωσε 0,52%, ενώ στις βουλευτικές της ίδιας χρονιάς 0,25%. Η αρχαιολατρία, ο ανορθολογισμός, η αντιπολιτική, ο εθνικισμός και η λατρεία του ηγέτη είναι βασικά χαρακτηριστικά της.
Τον Ιούνιο του 2018 ο φυγόδικος Σώρρας συνελήφθη και φυλακίστηκε για απάτη σε βάρος του Δημοσίου, διασπορά ψευδών ειδήσεων, σύσταση και διεύθυνση εγκληματικής οργάνωσης. Ισχυρίστηκε ότι κατέχει 40 μετοχές της άλλοτε Τράπεζας της Ανατολής, αξίας 675 δισ. ευρώ η μίαβ(!), σύμφωνα με τον οικονομολόγο, «ειδικό» επί θεμάτων ΑΟΖ, Θεόδωρο Καρυώτη. Με το ποσόν αυτό, υποτίθεται, θα εξαγόραζε το δημόσιο χρέος. Έπεισε χιλιάδες πολίτες να καταθέσουν «εξουσιοδοτήσεις» στις εφορίες και τα ασφαλιστικά ταμεία, με τις οποίες δήθεν θα απαλλάσσονταν από χρέη προς το Δημόσιο. Σύμφωνα με το εισαγγελικό πόρισμα, ο Σώρρας κατέθετε μηδενική φορολογική δήλωση, ενώ ο Καρυώτης συνέδεσε την κίνηση Σώρρα με χρυσαυγίτες και δωδεκαθεϊστές. Η εξαπάτηση του κοινού βασίστηκε εν πολλοίς στην τηλεοπτική προβολή που παρείχε στον Σώρρα από το 2011 ο Μάκης Τριανταφυλλόπουλος.
Ο Σώρρας αποφυλακίστηκε με περιοριστικούς όρους το 2020.
Εθνικό Κόμμα ΕΛΛΗΝΕΣ – Ηλίας Κασιδιάρης
Πρώην βουλευτής (2012–2019) της Χρυσής Αυγής και πρωτοπαλίκαρο του Μιχαλολιάκου, ο Ηλίας Κασιδιάρης υπήρξε ο πιο προβεβλημένος από τους χρυσαυγίτες. Συμμετείχε σε πογκρόμ εναντίον μεταναστών και σε εκπαιδεύσεις χρυσαυγιτών στα όπλα. Υπήρξε υποψήφιος δήμαρχος Αθηναίων το 2014 και το 2019, και τις δύο φορές υπόδικος. Δηλώνει αρνητής του Ολοκαυτώματος, αρνείται ότι είναι νεοναζιστής ενώ φέρει τατουάζ σβάστικα. Στη δίκη της ΧΑ καταδικάστηκε πρωτόδικα για διεύθυνση εγκληματικής οργάνωσης σε 13 χρόνια και 6 μήνες κάθειρξη. Εκτίει έκτοτε την ποινή του.
Το 2020 αποχώρησε από τη ΧΑ και ίδρυσε το κόμμα Έλληνες για την Πατρίδα, μετέπειτα Εθνικό Κόμμα ΕΛΛΗΝΕΣ. Το «κίνημα» αυτοπροσδιορίζεται ως εθνικιστικό και πατριωτικό. Φιλοδοξεί να αποτελέσει τη συνέχεια της ΧΑ. Ο Κασιδιάρης έχει σταθερή παρουσία στα social media μέσα από τη φυλακή, εν μέρει με την ανοχή των αρχών.
Οι ΕΛΛΗΝΕΣ έχουν δημοσιεύσει κυβερνητικό πρόγραμμα σε 24 τομείς, μεταξύ των οποίων η «λαθρομετανάστευση», η «πολιτική κάθαρση», η «ορθοδοξία». Οι θέσεις αυτές ελάχιστα διαφέρουν από τις θέσεις της Χρυσής Αυγής. Υποστηρίζουν επίσης το αντιεμβολιαστικό κίνημα. Στελέχη του κόμματος είναι πρώην βουλευτές/ευρωβουλευτές της ΧΑ, μέλη αυτοδιοικητικών συμβουλίων, ο πρώην μπασκετμπολίστας Στηβ Γιατζόγλου και εν ενεργεία αστυνομικοί.
Δημοσκοπήσεις δείχνουν πιθανή την είσοδο στο κοινοβούλιο. Στις 8/2/2023 ψηφίστηκε στη Βουλή νομοθετική ρύθμιση που φαίνεται να μπλοκάρει τη συμμετοχή του κόμματος στις εκλογές.
Λαϊκός Σύνδεσμος Χρυσή Αυγή
Η ΧΑ είναι νεοναζιστική οργάνωση που εξελίχθηκε σε πολιτικό κόμμα και απέκτησε δύναμη και λαϊκή απήχηση κατά τη δεκαετία του 2010. Ιδρύθηκε ως οργάνωση το 1980, με σαφή ναζιστικό χαρακτήρα και ιδεολογία, και είχε κοινοβουλευτική εκπροσώπηση από το 2012 ως το 2019. Ιδρυτής και αρχηγός της είναι ο Νίκος Μιχαλολιάκος. Ενισχύθηκε μετά το 1990 μετέχοντας σε κινητοποιήσεις για το Μακεδονικό και εκμεταλλεύτηκε πολιτικά την οικονομική κρίση. Η εκλογική άνοδος του κόμματος ξεκινά το 2010 με την εκλογή Μιχαλολιάκου στο Δημοτικό Συμβούλιο της Αθήνας. Σε όλες τις φάσεις της η ΧΑ ήταν πάντα μια βίαιη ρατσιστική οργάνωση, με εκατοντάδες βίαιες επιθέσεις εναντίον ξένων και Ελλήνων. Διατηρούσε δεσμούς με νεοναζιστικές οργανώσεις του εξωτερικού, ενώ μέλη της μετείχαν ως εθελοντές σε εγκλήματα πολέμου στην πρώην Γιουγκοσλαβία (Ελληνική Εθελοντική Φρουρά).
Λεκτικά σταδιακά εγκατέλειψε τον ναζισμό και τον παγανισμό. Αυτοπροσδιοριζόταν ως εθνικιστικό κόμμα με ελληνοχριστιανικά ιδεώδη και πίστη στις δικτατορίες Μεταξά και Παπαδόπουλου. Ο αρχηγός δεν έπαψε ποτέ να αποδέχεται και να κηρύσσει εθνικοσοσιαλιστικές θεωρίες για τη φυλή και το αίμα, ιδίως μιλώντας στα μέλη της οργάνωσης.
Τον Σεπτέμβριο του 2013, μετά την δολοφονία του Παύλου Φύσσα, άρχισε η ποινική διερεύνηση των εγκλημάτων της ΧΑ. Με βούλευμα του Συμβουλίου Εφετών, το 2015, συνολικά 69 πρόσωπα παραπέμφθηκαν σε δίκη, η οποία κράτησε μέχρι τον Οκτώβριο του 2020. Ομόφωνα η Χρυσή Αυγή κρίθηκε εγκληματική οργάνωση από το Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων, που επέβαλε ποινές φυλάκισης στην ηγεσία, σε πρώην βουλευτές, και σε πολλά μέλη της. Η δίκη είναι σε εξέλιξη σε δεύτερο βαθμό.
Η συμμετοχή της οργάνωσης στις προσεχείς εκλογές δεν είναι βέβαιη.
