Σύμφωνα με την άποψη που λέει ό,τι ένας «επιτυχημένος» επιχειρηματίας ασκεί με ορθό τρόπο πολιτική, γιατί γνωρίζει από διοίκηση, ενδεχομένως μια από τις ιδέες που θα προτείνει να είναι και ο εθελοντισμός. Κάποιοι θα πουν «ωραία ιδέα, στην εποχή της κρίσης, όπου, μεταξύ άλλων, έχουν κοπεί χρήματα και από την αυτοδιοίκηση, να αξιοποιήσουμε τους υπάρχοντες πόρους, το ανθρώπινο δυναμικό», κοκ. Στόχος μου δεν είναι να εξετάσω το εργαλείο του εθελοντισμού συνολικά. Το εργαλείο παίρνει συγκεκριμένο νόημα στα χέρια που το χειρίζονται, που το οδηγούν. Στις 05/04/14, ο νυν και υποψήφιος δήμαρχος Θεσσαλονίκης, Γ. Μπουτάρης, είπε τα εξής: «Η σκέψη μας είναι να αξιοποιήσουμε για τη φύλαξη εθελοντικά μέλη των ΚΑΠΗ. Δύο-δύο ή τρεις-τρείς θα περπατούν και θα λένε στους ναρκομανείς “μαζέψτε τα και φύγετε αλλιώς παίρνω την αστυνομία τώρα”».
Αποτροπιαστική δήλωση. Δήλωση ντροπή. Τα παγκάκια στη χιτλερική Γερμανία διαχωρίζονταν σε κατάλληλα για Εβραίους και μη. Θα γίνει το ίδιο στα πάρκα της Θεσσαλονίκης; Η νεοναζιστική οργάνωση της ΧΑ επανέφερε τα τάγματα περιπολίας και εφόδου κατά των αδύναμων και διαφορετικών. Θέλουμε μία τέτοια λογική, προτεινόμενη από τον πλέον επίσημο φορέα, για τις γειτονίες της Θεσσαλονίκης; Η λύση του «προοδευτικού» Γ. Μπουτάρη, του αποτελεσματικού επιχειρηματία λοιπόν είναι αυτή. Η λύση είναι προοδευτική όσο προοδευτική είναι η φοβία προς το ξένο/διαφορετικό, όσο προοδευτικής κοπής είναι ο ηθικός πανικός που διασπείρεται στις «αρτιμελείς» και «υγιείς» κοινωνικές ομάδες, που θέτει ως στόχο την εξυγίανση της πόλης και αποτέλεσμα έχει τον εκφασισμό της κοινωνίας. Η λύση είναι επιχειρηματικά αποτελεσματική όσο το εμπόριο σκουπιδιών της μαφίας, με τη λογική να πετάξουμε μακριά από το ανεπτυγμένο κέντρο, κάπου στην παρηκμασμένη περιφέρεια. Η λύση που προτείνει ο Γ. Μπουτάρης, επαναφέροντας την ρητορική για ασφαλή κέντρα πόλεων, είναι ο διωγμός του παρία. Το μιαρό και το αδύναμο, το σώμα σε κρίση, να κρυφτεί, να κυνηγηθεί, να διωχθεί μακρυά, προκειμένου να μη χαλάει τη φιγούρα, τα έργα βιτρίνας, τα θεματικά πάρκα χωρίς καρδιά.
Που εκδιώκεται;
Κάπου, οπουδήποτε, εκεί που δε φτάνει το βλέμμα αυτών που ορίζονται ως υγιή τμήματα μιας κοινωνίας, στο όνομα της κοινωνικής συνοχής.
Ποιος ορίζεται ως παρίας;
Σε μια νοσηρή λογική που κατηγοριοποιεί τους ανθρώπους σε παρίες και υγιείς, είμαστε όλοι εν δυνάμει παρίες. Είμαστε ως εργάτριες του σεξ που ήδη βρίσκονται σε διαδικασία εκδίωξης με πολεοδομικούς όρους, μέσω της μεταφοράς της «πιάτσας» έξω από το κέντρο της Θεσσαλονίκης, είμαστε ως τοξικοεξαρτημένοι που πουλάμε το σώμα μας και έχουμε χρήματα παρά μόνο για υγρά μπαταριών, είμαστε ως εξαντλημένοι πρόσφυγες από τη Συρία και ως μετανάστες με μεταπτυχιακά στη Γερμανία, είμαστε ως άνεργες, ως ανασφάλιστοι, ως άστεγοι, ως μέλη της κοινωνίας που τελεί υπό τέσσερα χρόνια σε κρίση και που καθημερινά τη συντρίβει επάνω μας.
Το ιδεολόγημα αυτό – όπου κάποιος άνθρωπος περισσεύει, υστερεί και είναι υποδεέστερος σε σχέση με άλλους, όπου κάποιοι είναι καλό να διώκονται «αλλιώς παίρνω την αστυνομία» – είναι ο ακρογωνιαίος λίθος του φασισμού. Το δόγμα του νεοφιλελευθερισμού και η μαρκετίστικη αντίληψη για την πόλη δεν «προφύλαξε» τον Γ. Μπουτάρη από την ολίσθηση και τη διατύπωση απεχθών απόψεων για την αστική δημοκρατία. Φαίνεται, άλλη μια φορά, πως η μεγάλη αφήγηση για καλλωπισμένα και τακτοποιημένα αστικά κέντρα, που εύκολα μεταλλάσσεται στη θεωρία των σπασμένων παραθύρων ή σε δόγμα «μηδενικής ανοχής», αν δεν ήταν επικίνδυνη, θα ήταν απλά γραφική.
Στη συνέχεια της δήλωσης του, ο Γ. Μπουτάρης, λέει πως «δεν θα ήθελα να φτάσουμε σε αυτό το σημείο αλλά δυστυχώς η πολύ αυξημένη παραβατικότητα μας αναγκάζει». Να θυμίσουμε πως ο Γ. Μπουτάρης, αφού κατάργησε τη δημοτική αστυνομία και τους σχολικούς φύλακες, όπως το μνημονιακό κόμμα, που τον στηρίζει, του υπέδειξε να κάνει, αφού δε δημιούργησε καμιά κοινωνική δομή στήριξης, ακριβώς όπως το μνημονιακό πρόγραμμα – που κατεδαφίζει την υγεία και την πρόνοια – του υπέδειξε να κάνει, αναζητά στους συνταξιούχους το επόμενο γκρουπ εθελοντών. Λες και είμαστε εικονογράφηση από χαρούμενη επέμβαση ΜΚΟ. Λες και δεν ζούμε στο εδώ και στο τώρα της σκληρής καθημερινότητας. Λες και τα «μέλη ΚΑΠΗ», δηλαδή οι παππούδες μας και οι γιαγιάδες μας, μας μεγάλωσαν με τα πρότυπα δοσίλογων και ρουφιάνων. Σε κάποια άλλη πραγματικότητα, τα «μέλη ΚΑΠΗ» του Γ.Μπουτάρη, είναι οι παππούδες και οι γιαγιάδες που βλέπουν τα εγγόνια τους να φεύγουν μετανάστες, που βλέπουν άνεργα τα παιδιά τους, που δε βλέπουν διαφορά ανάμεσα στο φιλοδώρημα και στη σύνταξη που τους κατάντησαν να λαμβάνουν κάθε μήνα, που πηγαίνουν στις τράπεζες απλά για να κάθονται – το καλοκαίρι για να αποφύγουν τη θερμοπληξία και το χειμώνα για να γλυτώσουν το παγωμένο τους σπίτι – που αδυνατούν να εξοικονομήσουν τα αναγκαία φάρμακά τους, που ίσως μπαίνουν στη σειρά συσσιτίων, που ίσως κοιμούνται έξω. Για όλους αυτούς τους λόγους, αυτοί οι παππούδες και αυτές οι γιαγιάδες, αποκλείεται γίνουν τα σεκιούριτι ενός νοσηρού σχεδίου.
Το πείραμα της ανεξάρτητης προσωπικότητας και του αυτοπροσδιοριζόμενου πολιτικά υποψηφίου, με στήριξη ΠαΣοΚ (απολύτως!) συν Λοβέρδω έχει προ πολλού αποτύχει. Δεν είναι τυχαίο ότι η δήλωση Μπουτάρη έχει σχέσεις συγγένειας με την από 01/05/12 δήλωση του Α. Λοβέρδου περί «υγειονομικής βόμβας» στην περίπτωση των οροθετικών ιερόδουλων. Το «σχέδιο» αυτό, πέρα του ότι στερείται νομιμότητας – ο εκφοβισμός και ο τραμπουκισμός δεν έχουν θέση σε μια δημοκρατική κοινωνία – επιτίθεται σε βασικά ανθρώπινα δικαιώματα. Οι λύσεις για τις πληγές που ανοίγει η κρίση, δε θα έρθουν από τον πιστό εφαρμοστή των πολιτικών που τη δημιουργεί και την εντείνει. Η αλληλεγγύη, η στήριξη δομών για μια ανοιχτή πόλη χωρίς αποκλεισμούς, η διεκδίκηση και εφαρμογή του πανανθρώπινου δικαιώματος στην πόλη για όλους και όλες ως καθημερινή πρακτική και – όπου να ‘ναι – η ευτυχία θα είναι η εκδίκηση μας.
* Η Εύα Καραγκιοζίδου είναι αρχιτέκτων μηχανικός, μέλος της Ανοιχτής Πόλης