Η σχεδόν ολοκλήρωση μιας ακόμη προεκλογικής περιόδου αυτοδιοικητικών εκλογών, χωρίς καν να τεθούν και να συζητηθούν τα μείζονα ζητήματα της περιοχής, αναδεικνύει την ανεπάρκεια του πολιτικού προσωπικού της. Καθοριστικό ρόλο σ’ αυτό είχε η αποδιάρθρωση του χωροταξικού σχεδιασμού, ως μνημονιακή απαίτηση, με ιδιαίτερες δυσμενείς επιπτώσεις για τη Θεσσαλονίκη.
Το θεσμικό «έγκλημα» με τις τεράστιες συνέπειες
Η πραξικοπηματική απόσυρση του Ρυθμιστικού Σχεδίου Θεσσαλονίκης (ΡΣΘ) τον Ιούλιο του 2014 με Υπουργό Περιβάλλοντος Μανιάτη (ΠΑΣΟΚ), κατόπιν πιέσεων βουλευτών της ΝΔ και επιχειρηματικών παραγόντων και η προηγηθείσα (Μάρτιος 2014) κατάργηση του φορέα εφαρμογής του Οργανισμού Ρυθμιστικού Θεσσαλονίκης(ΟΡΘΕ) από τον τότε Υπουργό Διοικητικής Μεταρρύθμισης Κυριάκο Μητσοτάκη, απομείωσαν δραστικά και καθοριστικά τον Μητροπολιτικό Ρόλο της Θεσσαλονίκης διότι της αφαίρεσαν το διακριτό και καθοριστικό επίπεδο Στρατηγικού σχεδιασμού ως προϋπόθεση για την ελαστικοποίηση του σχεδιασμού και την παράκαμψη κάθε δέσμευσης. Ο αποσπασματικός σχεδιασμός μέσα από τα ΓΠΣ/ΤΧΣ και ιδιαιτέρως τα Ειδικά Χωρικά Σχέδια για τα έργα μεγάλης κλίμακας ( 10 τουλάχιστον στο ΠΣΘ !!!) που έκτοτε εφαρμόζεται, είναι αντιεπιστημονικός και αναποτελεσματικός για την επίλυση των χρονιζόντων προβλημάτων και την χάραξη των αναπτυξιακών κατευθύνσεων μιας Μητροπολιτικής Περιοχής ,όπως το Πολεοδομικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης(ΠΣΘ) και η Ευρύτερη Περιοχή επιρροής του. Η άναρχη κατάσταση (χωροταξικά, πολεοδομικά, περιβαλλοντικά, συγκοινωνιακά, αναπτυξιακά) που επικράτησε και συνεχίζεται, χωρίς ενιαίο συνολικό σχεδιασμό, καθιστά αδύνατη την διασφάλιση του Δημοσίου συμφέροντος με μόνες ωφελημένες τις ποικιλώνυμες επιμέρους ιδιοτελείς επιδιώξεις στα πλαίσια της οικονομίας της αγοράς στην επιχειρηματική πόλη.
Επιπροσθέτως κανένα μοντέλο Μητροπολιτικής διακυβέρνησης , δεν μπορεί να υφίσταται και να εφαρμοσθεί, χωρίς να διέπεται από το σχετικό Ρυθμιστικό Σχέδιο της περιοχής αναφοράς του. Ρυθμιστικό Σχέδιο όχι σαν ένα τεχνικό κείμενο , αλλά ως πολιτικό κείμενο που προκύπτει από συμμετοχικές διαδικασίες όλων των φορέων της περιοχής , όπως προβλέπονταν στο Συμβούλιο του ΟΡΘ, που καταργήθηκε. Αντ’αυτού, η σημερινή χωροταξική νομοθεσία δίνει τη δυνατότητα σε οποιονδήποτε ιδιώτη να προτείνει, να εκπονήσει και να εφαρμόσει Ε.Χ.Σ. για επιχειρηματική του δραστηριότητα, ακόμη και αν δεν προβλέπεται στον υφιστάμενο σχεδιασμό.
Η ενσωμάτωση κατευθύνσεων του ΡΣΘ στο Περιφερειακό Χωροταξικό Πλαίσιο Κεντρικής Μακεδονίας δεν αποτελεί μόνο υποβάθμιση του ιδιαίτερου και καθοριστικού ρόλου της Μητροπολιτικής περιοχής Θεσσαλονίκης , αλλά δεν συνάδει με το μοντέλο μητροπολιτικής διακυβέρνησης που αποτελεί επιτελικό επίπεδο διοίκησης και συχνά-πυκνά επικαλούνται προσχηματικά διάφοροι πολιτικοί και άλλοι παράγοντες της πόλης. Η Μητροπολιτική διακυβέρνηση απαιτεί ύπαρξη υπερκείμενου χωρικού σχεδιασμού (Ρυθμιστικό Σχέδιο Θεσσαλονίκης) που να ορίζει τις επιλογές και να περιορίζει τις αυθαιρεσίες και να ενοποιεί τις επί μέρους πολεοδομικές ρυθμίσεις –παρεμβάσεις, σε μια Μητροπολιτική περιοχή όπως το Πολεοδομικό συγκρότημα και η Ευρύτερη περιοχή Θεσσαλονίκης με τα πολλά χρονίζοντα προβλήματά της , λειτουργεί καταλυτικά (σε επίπεδο αναπτυξιακό, κοινωνικό και ποιότητας ζωής) για την αποτελεσματικότητα του σχεδιασμού σε τοπικά επίπεδο (ΓΠΣ/ΤΧΣ).Γιατί δεν αρκεί ακόμη και η συνεργασία μεταξύ γειτονικών Δήμων για να αρθεί η αποσπασματικότητα και να επιτευχθεί η συνέχεια στον αστικό ιστό και να τηρηθεί η αρχή της συμπαγούς πόλης. Είναι επίσης προφανές ότι δεν νομιμοποιείται θεσμικά και πολιτικά ο τοπικός σχεδιασμός (ΓΠΣ/ΤΧΣ) να χωροθετεί υπερτοπικές δραστηριότητες ,λειτουργίες πόλης με ευρύτερες πολεοδομικές ,κυκλοφοριακές, περιβαλλοντικές επιπτώσεις και οι Δήμαρχοι να διαχειρίζονται ανεξέλεγκτα μείζονα ζητήματα, επικαλούμενοι την «ανάπτυξη». Ούτε νομιμοποιούνται τα Ειδικά Χωρικά Σχέδια (ΕΣΧΑΣΕ,ΕΣΧΑΔΑ) να καθορίζουν το μοντέλο ανάπτυξης χωρίς να ενσωματώνουν τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές παραμέτρους μέσα από τον ολοκληρωμένο χαρακτήρα του σχεδιασμού που διασφαλίζει το δημόσιο συμφέρον.
Η ολοκληρωμένη σχεδιαστική προσέγγιση των σύνθετων θεμάτων μιας Μητροπολιτικής περιοχής ,δεν αποτελεί μια «πολυτέλεια» στην περίοδο της οικονομικής κρίσης που διανύουμε, αλλά καθοριστική παράμετρο αναπαραγωγής των κοινωνικών σχέσεων, που αμβλύνει τις κοινωνικές, χωρικές ,περιβαλλοντικές ανισότητες.
Απαιτείται , λοιπόν, η επαναφορά του Ρυθμιστικού Σχεδίου Θεσσαλονίκης και η επανασύσταση του φορέα εφαρμογής του(ΟΡΘΕ), για την δρομολόγηση ενός μοντέλου Μητροπολιτικής διακυβέρνησης του ΠΣΘ και της ΕΠΘ, με αποκέντρωση, κοινωνική συμμετοχή και αποτελεσματικό συντονισμό των φορέων της πόλης
Είναι κρίσιμης σημασίας για την πόλη να αποκατασταθεί ο μνημονιακός ακρωτηριασμός που υπέστη και να αποδοθεί στη Θεσσαλονίκη το θεσμικό εργαλείο (Ρυθμιστικό Σχέδιο) και ο φορέας εφαρμογής του (ΟΡΘΕ) με το οποίο θα δρομολογηθούν ολοκληρωμένες επιλογές για την αντιμετώπιση των πιεστικών, χρόνιων και συσσωρευμένων προβλημάτων της και θα σχεδιασθεί η ανάπτυξή της στο πλαίσιο της Μητροπολιτικής διακυβέρνησης.
*Ο Γιάννης Γρηγοριάδης είναι υποψήφιος περιφερειακός σύμβουλος με την παράταξη «Συμμαχία Αντίστασης και Ανατροπής» με υποψήφια Περιφερειάρχη Κεντρικής Μακεδονίας την Δ.Χαραλαμπίδου
