Έχοντας υπόψη τις μεταξύ τους διαφοροποιήσεις στις τελευταίες εκλογές του 2019 (την ισχυρότερη, λόγου χάρη, εργοδοτική ψήφο στην Ελληνική Λύση, σε σχέση με την πιο αγροτική, παραδοσιακή μικροαστική –αλλά και εργατική– ψήφο προς τη Χρυσή Αυγή),1 αναζητώντας προγραμματικές θέσεις και διαβάζοντας αναρτήσεις ηγετικών στελεχών στο twitter τον τελευταίο μήνα, βρήκαμε αναμενόμενες συγκλίσεις και ενδιαφέρουσες αποκλίσεις, μισόλογα και σημαίνουσες σιωπές, στην προσπάθεια της ελληνικής Ακροδεξιάς να συνδυάσει εθνικισμό, ρατσισμό και απαίτηση για «ισχυρό κράτος» με το κοινωνικό ζήτημα.
Νομοσχέδιο για το νερό
Ο δρόμος προς την ιδιωτικοποίηση του νερού, που φαίνεται να ανοίγει μετά την ψήφιση του σχετικού νομοσχεδίου, διχάζει τόσο τους ακροδεξιούς σχηματισμούς όσο και στελέχη στο εσωτερικό τους. Έτσι, η Ελληνική Λύση του Κυριάκου Βελόπουλου καταγγέλλει ήδη από τις αρχές Μαρτίου το «ξεπούλημα», και συνεχίζει τις αναρτήσεις και μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου. Η ίδια αποδίδει την ιδιωτικοποίηση στο ξένο κεφάλαιο («επειδή έτσι θέλουν οι πολυεθνικές»). Απορριπτική για την ιδιωτικοποίηση είναι και η Ελλήνων Συνέλευσις, του Αρτέμη Σώρρα, όπως προκύπτει από τη διαδικτυακή της εφημερίδα.
Η Πατριωτική Ένωση εκφράζεται με δύο φωνές κατά του νομοσχεδίου: η ιστοσελίδα της φιλοξενεί δήλωση του προέδρου, Πρόδρομου Εμφιετζόγλου, που ζητά ρητά την απόσυρσή του (21/3/2023). Ο ανεξάρτητος βουλευτής Κωνσταντίνος Μπογδάνος, που προσχώρησε πρόσφατα στον συνδυασμό, καταψηφίζει μεν το νομοσχέδιο, όμως, παρότι δραστήριος στο twitter, στο συγκεκριμένο ζήτημα αποφεύγει να αναφερθεί στην τοποθέτησή του.
Την αφωνία επιλέγουν επίσης ο Ηλίας Κασιδιάρης και η ιστοσελίδα των Ελλήνων, η Εθνική Δημιουργία και οι επικεφαλής της, Τζήμερος και Κρανιδιώτης, οι οποίοι επιδιώκουν να εκπροσωπήσουν «φιλελεύθερους πατριώτες μεταρρυθμιστές», ενώ συμπλέουν συχνά με τη ΝΔ.
Εργασία, εισόδημα, ακρίβεια
Ενώ στις κινητοποιήσεις για τα Τέμπη το συμβάν συνδέεται με τη γενική υποβάθμιση των συνθηκών ζωής για την πλειονότητα της ελληνικής κοινωνίας, στον λόγο της Ακροδεξιάς τα δύο θέματα δεν συνδέονται, γι’ αυτό και οι λίγες σχετικές παρεμβάσεις εντοπίζονται αποκλειστικά πριν από τον Μάρτιο. Σε μια από αυτές, ο Κυριάκος Βελόπουλος γράφει, με αφορμή την υπόθεση επιτυχόντων του ΑΣΕΠ από το 2008: «ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΔΩΣΟΥΝ ΤΑ ΑΥΤΟΝΟΗΤΑ ΣΤΟΥΣ ΈΛΛΗΝΕΣ! Δουλειά και καλούς μισθούς (twitter, 26/2/2023).
Για τον Κωνσταντίνο Μπογδάνο της Πατριωτικής Ένωσης, το ζήτημα της μείωσης της αγοραστικής δύναμης προβάλλεται, αλλά με έκδηλη αγωνία διαφοροποίησης από την Αριστερά και τον χώρο των δικαιωμάτων: «Το 1981 το μέσο ημερομίσθιο αγόραζε 23,5 kg ψωμί. Το 2023 (με μέσο μισθό 1176,5 €, ψωμί 3,5€/kg, ημερομίσθιο 42 €) αγοράζει 12. Έχεις πολυπολιτισμό, γονέα 1/2, προοδευτικότητα, social, αλλά δεν έχεις ψωμί» (twitter, 27/2/2023).
Εμφανώς διαφορετική είναι η προσέγγιση του Θάνου Τζήμερου – του μόνου από τα ηγετικά στελέχη ακροδεξιού σχηματισμού που αναφέρεται στην αύξηση του κατώτατου μισθού, αλλά όχι στα ζητήματα της ακρίβειας. Ο Τζήμερος τοποθετείται με αλλεπάλληλες αναρτήσεις και άρθρο στο Capital.gr ενάντια στη «διακομματική απάτη του κατώτατου μισθού», επισημαίνοντας ότι «τους μισθούς τούς αυξάνει η ανάπτυξη και όχι η κυβέρνηση». Στις θέσεις της Εθνικής Δημιουργίας διαβάζουμε, μεταξύ άλλων: «Η εργασία δεν είναι δικαίωμα, όπως αναφέρεται στο σοσιαλιστικό μας Σύνταγμα. Είναι δυνατότητα. Κανένας δεν είναι υποχρεωμένος να σου προσφέρει εργασία – ούτε το κράτος. Το κράτος διαχειρίζεται χρήματα των φορολογουμένων και η αποστολή του είναι να παρέχει στους πολίτες του υπηρεσίες στην καλύτερη δυνατή ποιότητα με το χαμηλότερο δυνατόν κόστος, και όχι να προσλαμβάνει, ως φιλανθρωπικό σωματείο, στρατιές αργόμισθων, συνήθως φίλων του κυβερνώντος κόμματος».
Αν και με σαφώς ηπιότερη ρητορική, και η Ελληνική Λύση θεωρεί ότι η αύξηση μισθών και γενικότερα η αντιμετώπιση των κρίσιμων προβλημάτων που αφορούν την κοινωνική ατζέντα περνά από την ανάπτυξη και τη δημιουργία (όχι την αναδιανομή) πλούτου: «Η συνταγή», διαβάζουμε στις προγραμματικές θέσεις του κόμματος, «είναι μία και μοναδική: η παραγωγή πλούτου στην πατρίδα μας, η οποία θα προκαλέσει την επιστροφή των νέων, θα αυξήσει τις γεννήσεις, θα μειώσει τους θανάτους, θα περιορίσει την ανεργία, θα αυξήσει τους μισθούς, θα στηρίξει τις συντάξεις κοκ». Παρότι προβάλλονται ως κόμματα-ενάντια-στα-κόμματα, οι δύο σχηματισμοί δεν απέχουν από τις θέσεις των κομμάτων του κυρίαρχου ρεύματος όσον αφορά το δίλημμα «ανάπτυξη ή αναδιανομή».
Τέλος, στο «κυβερνητικό πρόγραμμα» που δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα των Ελλήνων του Κασιδιάρη, στον τομέα του κοινωνικού κράτους αναδεικνύεται ως μείζον ζήτημα το δημογραφικό και προτείνονται συγκεκριμένα μέτρα αντιμετώπισής του (κυρίως υποστήριξη των πολύτεκνων και του θεσμού της οικογένειας). Επίσης, ευκαιρία για ρατσιστική τοποθέτηση αποτελεί το «brain drain», αφού σημειώνεται πως τα τελευταία 8 χρόνια έχουν μεταναστεύσει στο εξωτερικό 650.000 (sic) νέοι Έλληνες, «ενώ ταυτόχρονα οι κυβερνήσεις των τελευταίων ετών, επιτρέπουν κάθε χρόνο την παράνομη είσοδο στη Χώρα εκατοντάδων χιλιάδων αλλοδαπών αντιστοίχων ηλικιών».
Ιδιωτικό χρέος και πλειστηριασμοί
Η Ελληνική Λύση αναδεικνύει εμφατικά το ζήτημα του ιδιωτικού χρέους και των πλειστηριασμών, με αναρτήσεις του επικεφαλής της και ανακοίνωση του κόμματος. Ο τρόπος με τον οποίο αναδεικνύει, ωστόσο, το θέμα είναι ενδεικτικός για το πώς η Ακροδεξιά πλαισιώνει το κοινωνικό ζήτημα: Αφενός, η Ελληνική Λύση εθνικοποιεί το πρόβλημα («Θα πάρουν τα σπίτια των Ελλήνων» [22/2/2023], «Παίρνουν τα σπίτια των Ελλήνων» [23/3/2023], «λεηλασία των σπιτιών των Ελλήνων» [25/2/2023]), ακολουθώντας την κλασική ακροδεξιά συνταγή του προνοιακού σωβινισμού («κοινωνικά δικαιώματα πρώτα/μόνο για Έλληνες»). Αφετέρου, η περίπτωση που προβάλλεται αποκλειστικά, ως εμβληματική για τους εν εξελίξει πλειστηριασμούς, είναι αυτή επιχειρηματία από την Καστοριά, περιοχή-προπύργιο της ΝΔ («ΈΞΩΣΗ ΣΤΗΝ ΚΑΣΤΟΡΙΆ ΠΑΤΈΡΑ ΜΕ ΤΈΣΣΕΡΑ ΠΑΙΔΙΆ ΑΠΌ Fund […] Παίρνουν την επιχείρηση του ανθρωπου ενώ εκκρεμεί η δικη!», 23/2/2023).
Στο ίδιο μήκος και ο Ηλίας Κασιδιάρης δύο μέρες μετά: («Άγριο ξύλο σε πολύτεκνο Έλληνα στην Καστοριά για να του αρπάξουν την επιχείρηση τα κοράκια των funds!», 25/2/2023).
Στον αντίποδα, ακόμα μία φορά, η Εθνική Δημιουργία, μέσω του Θάνου Τζήμερου, εμφανίζεται να αγωνιά για το δίκιο του δανειστή: «3 πράγματα δεν έχουν ανακαλυφθεί ακόμα: – το αεικίνητο – ο τετραγωνισμός του κύκλου – το να μην επιστρέφεις τα χρήματα που δανείστηκες και να μην δημιουργείται μαύρη τρύπα στο ταμείο του δανειστή» (twitter, 19/3/2023).
- Βλ. Βάλια Αρανίτου, Παναγιώτης Κουστένης, «Η ιδιότυπη εκλογική συμπεριφορά της ελληνικής μεσαίας τάξης», στο Β. Αρανίτου, Β. Γεωργιάδου, Μ. Τσατσάνης (επιμ.), Η εκλογική συμπεριφορά των Ελλήνων. Ανάμεσα στα μνημόνια και την πανδημία – Στάσεις, αντιλήψεις, στοιχίσεις και αποστοιχίσεις, Gutenberg 2022 [↩]
Ευχαριστούμε για την σύνοψη.
Χαρά στο κουράγιο σας να βουτήξετε στο ακροδεξιό Ιντερνετ!