Οι -μεγάλης κλίμακας- εξαναγκαστικές επιστροφές προσφύγων από την Τουρκία στην κατεστραμμένη από τον πόλεμο Συρία μαρτυρούν τα θανάσιμα λάθη στη συμφωνία για τους πρόσφυγες, που υπέγραψαν η Τουρκία και η Ευρωπαϊκή Ένωση, νωρίτερα αυτόν τον μήνα, επισημαίνει, σε ανακοίνωσή της, σήμερα η Διεθνής Αμνηστία.
Νέα έρευνα, η οποία πραγματοποιήθηκε από την οργάνωση σε επαρχίες στα νότια σύνορα της Τουρκίας, καταδεικνύει ότι οι τουρκικές Αρχές συγκεντρώνουν και απελαύνουν Σύρους πρόσφυγες (σε ομάδες περίπου των 100 ατόμων, περιλαμβανομένων αντδών, γυναικών και παιδιών) στη χώρα τους, σχεδόν σε καθημερινή βάση, από τα μέσα Ιανουαρίου. Την προηγούμενη εβδομάδα, μέσα σε τρεις ημέρες, οι ερευνητές της Διεθνούς Αμνηστίας συγκέντρωσαν πολλαπλές μαρτυρίες για τις -μεγάλης κλίμακας- επιστροφές από την επαρχία Χατάι, επιβεβαιώνοντας μία πρακτική που αποτελεί κοινό μυστικό στην περιοχή.
Όλες οι εξαναγκαστικές επιστροφές στη Συρία είναι παράνομες, βάσει της τουρκικής, ευρωπαϊκής και διεθνούς νομοθεσίας.
«Οι νέες αυτές αποκαλύψεις για την τύχη των Σύρων προσφύγων στη Τουρκία επιβεβαιώνουν όσα καταγγέλλουμε εδώ και πολύ καιρό: Η Τουρκία δεν αποτελεί ασφαλή τρίτη χώρα για τους πρόσφυγες. Ειδικά οι ιστορίες των Σύρων που εξαναγκάστηκαν να επιστρέψουν στον πόλεμο είναι συγκλονιστικές και καταδεικνύουν για ποιο λόγο η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να αρνηθεί -ακόμα και την ύστατη στιγμή- την εφαρμογή μίας τόσο επικίνδυνης συμφωνίας. Καλούμε την ελληνική κυβέρνηση να απέχει καταρχήν από το να χαρακτηρίσει την Τουρκία, με νομοθετική ή άλλη πράξη, ως ασφαλή τρίτη χώρα και να μην επιτρέψει τελικά τις επιστροφές προσφύγων εκεί» αναφέρει στην ανακοίνωση ο Γιώργος Κοσμόπουλος, διευθυντής του Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας.
Ο Τζον Νταλχούιζεν (John Dalhuisen), διευθυντής της Διεθνούς Αμνηστίας για την Ευρώπη και την Κεντρική Ασία, υποστηρίζει στην ανακοίνωση ότι «μέσα στην απελπισία τους να σφραγίσουν τα σύνορά τους, οι ηγέτες της ΕΕ έχουν εσκεμμένα αγνοήσει τα πιο απλά δεδομένα: Η Τουρκία δεν είναι ασφαλής χώρα για τους Σύρους πρόσφυγες και γίνεται όλο και λιγότερο ασφαλής μέρα με τη μέρα. Η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας είναι μία συμφωνία που μπορεί να εφαρμοστεί μόνο περιφρονώντας πλήρως το διεθνές δίκαιο».
Το παρατεταμένο φλερτ της ΕΕ με την Τουρκία, που προηγήθηκε της συμφωνίας, είχε ήδη ολέθριες και αλυσιδωτές επιπτώσεις στις πολιτικές της Τουρκίας απέναντι στους Σύρους πρόσφυγες, προστίθεται στην ανακοίνωση.
«Αντί να πιέζει την Τουρκία να βελτιώσει την προστασία που προσφέρει στους Σύρους πρόσφυγες, η ΕΕ, στην ουσία, προσφέρει κίνητρα για το αντίθετο» δήλωσε ο κ. Νταλχούιζεν, σύμφωνα με την ανακοίνωση. «Είναι πολύ πιθανό η Τουρκία να έχει επιστρέψει αρκετές χιλιάδες πρόσφυγες στη Συρία τις τελευταίες επτά με εννέα εβδομάδες. Εάν η συμφωνία προχωρήσει όπως έχει προγραμματιστεί, υπάρχει ένας πραγματικός κίνδυνος για αρκετούς από αυτούς που η ΕΕ στέλνει πίσω στην Τουρκία να έχουν την ίδια τύχη» συμπλήρωσε.
Ανάμεσα σε αυτούς που επιστρέφονται βρίσκονται παιδιά και έγκυες γυναίκες
Από μαρτυρίες που συνέλεξε η οργάνωση, ανάμεσα σε αυτούς που επιστρέφονται βρίσκονται ανήλικα παιδιά και έγκυες γυναίκες, ενώ η πρόσφατη έρευνα της Διεθνούς Αμνηστίας καταδεικνύει ακόμη ότι οι τουρκικές Αρχές έχουν μειώσει τις καταγραφές των Σύρων προσφύγων στις επαρχίες των νότιων συνόρων. Η καταγραφή είναι απαραίτητη για την πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες. Η Διεθνής Αμνηστία μίλησε με μία οικογένεια μη καταγεγραμμένων Σύρων προσφύγων στην επαρχία Χατάι, οι οποίοι επέλεξαν να παραμείνουν στο διαμέρισμά τους από το να προσπαθήσουν να καταγραφούν, υπό τον φόβο εξαναγκαστικής επιστροφής τους στη Συρία.
Αυτήν τη στιγμή υπάρχουν περίπου 200.000 εκτοπισμένοι άνθρωποι σε απόσταση 20 χιλιομέτρων από τα σύνορα της Τουρκίας. Σύμφωνα με ομάδες που προσφέρουν ανθρωπιστική βοήθεια, καθώς και μαρτυρίες ανθρώπων που διαμένουν εκεί, οι όροι διαβίωσης στους καταυλισμούς που βρίσκονται κοντά στα σύνορα είναι απαράδεκτοι, χωρίς καθαρό νερό και συνθήκες υγιεινής. Μία μαρτυρία αναφέρεται ακόμη και σε απαγωγές για λύτρα, περιγράφοντας κάποιους από τους κινδύνους που υπάρχουν στους καταυλισμούς.
Αυστηρότεροι περιορισμοί στα σύνορα
Μία άλλη αρνητική παράμετρο της συμφωνίας αποτελούν οι αυστηρότεροι περιορισμοί στα σύνορα. Σύμφωνα με Σύρους υπηκόους, στους οποίους μίλησε η Διεθνής Αμνηστία, και από τις δύο πλευρές των συνόρων, η αυξημένη ασφάλεια και η έλλειψη ομαλών μέσων διέλευσης έχουν ωθήσει τους ανθρώπους στα χέρια διακινητών, οι οποίοι απαιτούν τουλάχιστον 1.000 δολάρια ανά άτομο, προκειμένου να τους μεταφέρουν στην Τουρκία.
Οι ολοένα και πιο περιοριστικές συνοριακές πολιτικές αποτελούν μία ριζική αλλαγή συγκριτικά με εκείνες που είχαν υιοθετήσει οι τουρκικές Αρχές κατά τη διάρκεια των πέντε χρόνων της συριακής κρίσης. Πριν από τους νέους περιορισμούς, οι κάτοικοι της Συρίας που διέθεταν διαβατήρια μπορούσαν να διασχίσουν ομαλά τις πύλες των συνόρων, και όσοι δεν ακολουθούσαν τη νόμιμη οδό -δηλαδή η συντριπτική πλειοψηφία- είχαν εξίσου τη δυνατότητα να καταγραφούν από τις τουρκικές Αρχές.
«Κατά τους τελευταίους μήνες η Τουρκία έχει εισαγάγει την προϋπόθεση έκδοσης βίζας για Σύρους που φτάνουν στη χώρα αεροπορικώς, έχει σφραγίσει τα σύνορά της με τη Συρία για όλους, με την εξαίρεση όσων χρήζουν επείγουσας ιατρικής περίθαλψης, ενώ έχει ανοίξει και πυρ εναντίον κάποιων ανθρώπων που προσπάθησαν να τα διασχίσουν παράτυπα» σημειώνει ο κ. Νταλχούιζεν, στην ανακοίνωση. «Τώρα η Τουρκία διαλαλεί τη μη δυνατότητα ολοκλήρωσης της δημιουργίας μίας ασφαλούς ζώνης μέσα στη Συρία. Είναι φανερό πού οδηγούν όλα αυτά: Έχοντας γίνει μάρτυρες της δημιουργίας μίας Ευρώπης-Φρούριο, βλέπουμε τώρα το αντίγραφό της, την κατασκευή της Τουρκίας-Φρούριο» προσθέτει.