Κάθε φορά που γίνεται συνέντευξη για τον ΟΚΑΝΑ δεν είναι ποτέ δυστυχώς για κάτι ευχάριστο. Η συνεχόμενη απαξίωση και υπολειτουργία των υπηρεσιών του στην μνημονιακή πραγματικότητα που ζούμε λόγω της υποχρηματοδότησης συνιστά τα τελευταία πέντε χρόνια μία μόνιμη κατάστση. Παρ`όλα αυτά πριν τρία χρόνια όταν τρία νέα προγράμματα μπήκαν σε λειτουργία με την χρηματοδότηση ΕΣΠΑ δηλώσεις επισήμων, της διοίκησης κ.α έδιναν και έπαιρναν σήμερα που αυτά σταματάνε λόγω της παύσης της χρηματοδότησής κανένας πλην των 27 εργαζομένων τους δεν βρίσκεται να μιλήσει για την αναγκαιότητα ύπαρξής τους.
Τρία προγράμμα του ΟΚΑΝΑ: το εναλλακτικά της φυλάκισης, το streetwork και το “πρόγραμμα στην κοινότητα και στον δρόμο” σταματάνε, το ένα σήμερα τα υπόλοιπα σε λίγες μέρες. Όπως δήλωσε ο πρόεδρος των εργαζομένων Άγγελος Αγγελίδης ο ΟΚΑΝΑ έχει συμβατική υποχρέωση να συνεχίσει το πρόγραμμα (σε διαφορετική περίπτωση το ελληνικό Δημόσιο θα πληρώσει ρήτρες) και αυτό που πιθανότατα θα γίνει είναι με “φτιασιδώματα” και αφαιμάζοντας προσωπικό από άλλες υπηρεσίες να προχωρήσει σε μια τυπική λειτουργία. Να σημειωθεί ότι ήδη υπηρεσίες του ΟΚΑΝΑ λόγω έλλειψης προσωπικού λειτουργούν με την βοήθεια προσωπικού του ΕΣΥ. Όσον αφορά τα προγράμμα αυτά λειτουργούν με εξειδικευμένο προσωπικό
Ο Άγγελος Αγγελίδης τόνισε ότι το τέλος των προγραμμάτων αυτών θα έχει ως αποτέλεσμα μεγάλα προβλήματα στον ειδικό πληθυσμό των χρηστών οι οποίοι τα προηγούμενα χρόνια είχαν δεχτεί ουσιαστική βοήθεια από τα προγράμματα αυτά τα οποία μπορεί να λειτουργούσαν πιλοτικά στην Ελλάδα όμως στο εξωτερικό θεωρουνται αυτονόητα στον τομέα της πρόληψης και της παρέμβασης σε ένα κοινωνικό πρόβλημα που λόγω και της κρίσης διογκώνεται ανεξέλεγκτα.
Ο ίδιος άφησε αιχμές μάλιστα εναντίον της διοίκησης του ΟΚΑΝΑ γιατί ένω μπορεί να δαπανά 1 εκ. Ευρώ για την προβολή και την διαφήμιση δεν προσφέρει τίποτα για την συνέχιση των προγραμμάτων αυτών.
Τι είναι όμως τα προγράμματα αυτά και πόσο συμβάλλουν στην καθημερινή ζωή των χρηστών;
Στόχος του Streetwork (δουλειά στο δρόμο) έχει ως στόχο την μείωση της βλάβης στον χώρο της ουσιοεξάρτησης. Η αποδοχή της δράσης αυτής είχε ως αποτέλεσμα μεταξύ άλλων την εφαρμογή μέτρων που αποσκοπούν στην μείωση των αρνητικων συνεπειών της μακροχρόνιας χρήσης σε σωματικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο χωρίς απαραίτητη προϋπόθεση την μείωση της χρήσης ή και της απεξάρτησης σε ζητήματα που άπτονται τόσο της δημόσιας υγείας όσο και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Οι άνθρωποι του Streetwork παρεμβαίνουν σε χώρους συνάθροισης και συνδιαλλαγής χρηστών . (πίατσες, πλατείες, εγκαταλελειμμένα κτήρια) Το πρόγραμμα περιελάμβανε και σταθμό ελεύθερης εισόδου των χρηστών για ολογόωρη υποδοχή εξυπηρέτηση και διαμονή των χρηστών ενώ ακόμη δημιούργησε τράπεζα ρουχισμού. Στους σταθμούς προσφέρεται μεταξύ άλλων πρωινό, ίντερνετ και δίνεται η δυνατότητα στον χρήστη να κάνει κάτι διαφορετικό σε μια συνθήκη αρκετά επιβαρυμένη από την χρήση. Στόχος είναι η κοινωνική μέριμνα των μακροχρόνια ενδοφλέβιων χρηστών εκτός θεραπευτικών δομών οι οποίοι είναι αποκλεισμένοι από τα συστήματα υγείας.
Σύμφωνα με τον Αντώνη Αντωνίου, με αυτον τρον τρόπο γίνεται εφικτή η πρόληψη αλλά και η αποτροπή της διάδοσης λοιμωδών νοσημάτων με τους εργαζόμενους να παρέχουν καθημερινά πληροφορίες για την ατομική υγεινή, την εύρεση στέγασης, εργασίας, την ασφαλέστερη χρήση ενώ παράλληλα γίνεται ανταλλαγή συρριγών, πράγμα πολύ σημαντικό για την υγεία των χρηστών και γενικότερα την δημόσια υγεία.
Τέλος σύμφωνα με τον ίδιο, το πρόγραμμα αυτό αποσκοπεί στην ευαισθητοποίηση των φορέων (ΟΑΕΔ, ΜΚΟ, Ιατρικός Σύλλογος κ.α.) και την επανασύνδεση των χρηστών με την οικογένεια. Να υπενθυμίσουμε ότι το πρόγραμμα στεγάζεται στο κτήριο επί της οδού Δαναϊδών 9, που κρίθηκε κατάλληλο εξαιτίας της προσβασιμότητάς του απ`όλα τα σημεία της πόλης, της παρουσίας κοινωνικού παντοπωλείου, κοινωνικού οδοντιατρείου του Δήμου και αστυνομικού τμήματος.
Στα πλαίσια της δράσης του και σε συνεργασία με ΜΚΟ διενεργήθηκαν έλεγχοι για τον ιό του HIV και ποικίλες εκδηλώσεις ευαισθητοποίησης του κοινό μέσω Streetfestival. O συνολικός αριθμός των επσικέψεων που δέχθηκε ο Σταθμός ελεύθερης εισόδου ανέρχεται σε 4418, τα άτομα που προσεγγίστηκαν εκτός δομής 7630 ενώ αυτά στα οποία διατέθηκαν σύρριγες και προφυλακτικά 5.800.
Μεγάλος θεωρείται και ο αριθμός των ατόμων που παραπέμφθηκαν σε θεραπευτικά προγράμματα που ανέρχονται σε 92, ενώ 89 παραπέμφθηκαν σε φορείς υγείας, 39 στο υπνωτήριο αστέγων, 89 σε φορείς υγείας και σε 350 διευθετήθηκαν οι φορολογικές τους υποχρεώσεις. Ακόμη η έκδοση αστυνομικής ταυτότητας αποτέλεσε μέριμνα του προγράμματος, κίνηση που προστάτευε τους μακροχρόνιους χρήστες από καθημερινές συλλήψεις, κρατήσεις στα αστυνομικά τμήματα και την ταλαιπωρία που συνεπάγεται αυτή.
Εναλλακτικά της φυλάκισης
Οι εργαζόμενοι παρανέβεναν σε δευτερογενώς στο επίπεδο της προληψης σε πληθυσμό 18-23 ετών που δεν ειναι εξαρτημένος αλλά βρίσκεται σε επαφή με την ουσία. Ουσιαστικά πρόκειται για την στήριξη που παρείχαν οι εργαζόμενοι του προγράμματος σε μια κρίση του χρήστη που μόλις είχε συλληφθεί λίγο πριν περάσει από την αυτόφωρη διαδικασία. Άξιο αναφοράς ,όπως χαρακτηριστικά τόνισε η Ευμορφία Σιλβοπούλου, είναι ότι δεν υπάρχει άλλου τέτοιου τύπου υπηρεσία στην Ελλάδα που να προσπαθεί να δημιουργήσει ένα δίχτυ προστασίας σε εφήβους και τις οικογένειές τους σε μια περίοδο όπου οι συνθήκες ζωής των ευάλωτων κοινωνικά ομάδων γίνονται ακόμη πιο δύσκολες. Η υπηρεσία αυτή αναγνωρίστηκε τόσο από τους επωφελούμενους όσο και από τα αστυνομικά τμήματα τα οποία ειδοποιούσαν τον ΟΚΑΝΑ κάθε φορά που υπήρχε ένα τέτοιο περιστατικό.
Στήριξη ευάλωτων κοινωνικά ομάδων
Τέλος σε λίγες μέρες σταματά και το πρόγραμμα παρέμβασης στην κοινότητα που έτρεχε στην περιόδο της κρίσης και απευθύνονταν σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες όπου οι χρήστες στερούναι βασικά είδη πρώτης ανάγκης.
Ο Θανάσης Κυριακίδης, πρώην χρήστης και εργαζόμενος στο πρόγραμμα μίλησε για την σημασία της δράσης αυτής στην ενημέρωση και κινητοποίηηση των χρηστών αλλά και των υπάρχουσων δομών σε σχέση με την καλύτερη παροχή υπηρεσιών. “Μέσα από την προσωπική ενέργεια και αγάπη καταφέραμε να προσφέρουμε πολλά σε ανθρώπους που στερούνται στην πιάτσα βασικά πράγματα τα οποία για άλλους θεωρούνται δεδομένα” τόνισε ενώ μίλησε για την χαρτογράφηση της πόλης στα σημεία όπου γίνεται χρήση σε ευπαθείς ομάδες και περιέγραψε την λογική της παρέμβαση του προγαμματος που απείχε παρασάγγας από λογικές αστυνομικής παρέμβασης και μεταφοράς του προβλήματος και των χρηστών αλλού.
Όπως όλοι οι εργαζόμενοι κατέληξαν τα προγράμματα αυτά ξεκίνησαν θέτοντας σημαντικές βάσεις για την αντιμετώπιση του κοινωνικού αυτού προβλήματος, σταματάνε όμως πριν ακόμη προλάβουν να ολοκληρώσουν την δράση τους, με τους χρήστες να μένουν αβοήθητοι στην δύσκολη καθημερινότητά τους.
Σταυρούλα Πουλημένη
Photo Credit: SOOC