Μπορεί η συλλογική ιδιοκτησία και οι συνεταιριστικοί φορείς να διευρύνουν το κοινωνικό φαντασιακό και να φέρουν μια απάντηση από τα κάτω στην κρίση στέγης;
Με αυτό το κεντρικό ερώτημα ανοίγει στις 19 Νοεμβρίου στο Πολιτιστικό Κέντρο «Μελίνα» η έκθεση «Συν-κατοικώντας τα Κενά. Από το Όραμα στη Διεκδίκηση», μια πρωτοβουλία της ανοιχτής ομάδας έρευνας και δράσης CoHab, που από το 2016 ερευνά και διεκδικεί τη θεσμική αναγνώριση και υποστήριξη των στεγαστικών συνεταιρισμών στην Ελλάδα.
Η έκθεση παρουσιάζει τα αποτελέσματα του Νεανικού Συνεργατικού Διαγωνισμού «Συν-κατοικώντας τα Κενά» για τη μετατροπή κενών κτιρίων σε στεγαστικούς συνεταιρισμούς, έναν χρόνο μετά την ολοκλήρωσή του. Μέσα από μακέτες, σχέδια, βίντεο και αφηγήσεις, αναδεικνύονται νέες δυνατότητες για μελλοντικές κοινότητες συν-κατοίκησης, παρουσιάζοντας ρεαλιστικά σενάρια στεγαστικών συνεταιρισμών σε δημόσια κτήρια σε 5 ελληνικές πόλεις, με έμφαση στη συλλογική ιδιοκτησία, την αυτοοργάνωση και τη φροντίδα.
Γιατί συνεταιριστική κατοικία – και γιατί τώρα
Η συνεταιριστική κατοικία βασίζεται στην απλή αλλά ουσιαστική ιδέα ότι, αν περισσότεροι άνθρωποι ενώσουν τις δυνάμεις τους και τους πόρους που έχουν στη διάθεσή τους, μπορούν να εξασφαλίσουν καλύτερη και φθηνότερη κατοικία, διεκδικώντας έτσι ενεργά το δικαίωμα στην κατοικία με αυτοοργάνωση και αλληλεγγύη. Αντλώντας έμπνευση από εγχειρήματα συνεργατικής και συνεταιριστικής κατοίκησης στην Ευρώπη, η έκθεση ανοίγει τον διάλογο γύρω από τις θεσμικές και κοινωνικές προϋποθέσεις που θα μπορούσαν να επιτρέψουν τη δημιουργία στεγαστικών συνεταιρισμών και κοινοτήτων συγκατοίκησης στην Ελλάδα.
Η παρέμβαση αυτή γίνεται ακόμη πιο κρίσιμη σήμερα, καθώς –όπως τονίζεται στο κείμενο παρατηρήσεων για τον υπό διαβούλευση νόμο της κοινωνικής αντιπαροχής– η τρέχουσα στεγαστική πολιτική αποτελεί «μια χαμένη ευκαιρία» για τη δημιουργία πραγματικού και μακροπρόθεσμα οικονομικά προσιτού αποθέματος κατοικιών υπό δημόσιο έλεγχο.
Αντί για μοντέλα που βασίζονται στην ιδιωτικοποίηση της δημόσιας περιουσίας και στη βραχυπρόθεσμη εμπορευματοποίηση του στεγαστικού αποθέματος, η CoHab προτείνει ένα διαφορετικό, αποδεδειγμένα αποτελεσματικό πλαίσιο κοινωνικής και συνεταιριστικής κατοικίας, στα πρότυπα ευρωπαϊκών πόλεων όπως η Βαρκελώνη, η Ζυρίχη και η Βιέννη. Ένα πλαίσιο που στηρίζεται στη μακροπρόθεσμη παραχώρηση δημόσιων και δημοτικών ακινήτων σε στεγαστικούς συνεταιρισμούς και μη κερδοσκοπικούς φορείς, στη συλλογική ιδιοκτησία και δημοκρατική διαχείριση, στη διατήρηση του συνόλου των κατοικιών υπό δημόσια κυριότητα, και στη ρύθμιση των μισθωμάτων με βάση τα πραγματικά εισοδήματα και τις κοινωνικές ανάγκες, όχι τις τιμές της αγοράς.
«Μια τέτοια προσέγγιση, ενισχυμένη από την αξιοποίηση διαθέσιμων ευρωπαϊκών πόρων και ειδικών χρηματοδοτικών εργαλείων, μπορεί να δημιουργήσει ένα σταθερό, μακροπρόθεσμα προσιτό και κοινωνικά δίκαιο απόθεμα κατοικίας, με σαφές πλαίσιο διακυβέρνησης και ρήτρες κοινωνικού σκοπού. Αυτό είναι το κενό που φιλοδοξεί να καλύψει η έκθεση «Συν-κατοικώντας τα Κενά»: να δείξει ότι η συνεταιριστική κατοίκηση δεν είναι ουτοπία, αλλά μια άμεσα εφαρμόσιμη, θεσμικά ώριμη και κοινωνικά αναγκαία πρόταση για το μέλλον της στέγασης στην Ελλάδα» σημειώνεται στο κάλεσμα.
Πρόγραμμα εκδηλώσεων
Στο πλαίσιο της έκθεσης, θα πραγματοποιηθούν θεματικές εκδηλώσεις που στοχεύουν στη δημιουργία μιας ευρύτερης συμμαχίας για τη συνεταιριστική κατοικία.
- Πέμπτη 20/11 – Εγκαίνια
Με χαιρετισμούς από μέλη της κριτικής επιτροπής του διαγωνισμού και παρουσίαση από την ομάδα CoHab για το γιατί μας ενδιαφέρει η συνεταιριστική κατοικία. Ακολουθούν παρουσιάσεις των προτάσεων από τις ομάδες του διαγωνισμού. - Παρασκευή 21/11 – Συμμαχία για τη συνεταιριστική κατοικία
Ανοιχτή συζήτηση για τις προϋποθέσεις και τις προοπτικές δημιουργίας ενός δικτύου προώθησης της συνεταιριστικής κατοικίας στην Ελλάδα, με τη συμμετοχή φορέων ΚΑΛΟ, ενεργειακών κοινοτήτων, τοπικών αναπτυξιακών εταιρειών, συνεταιριστικών τραπεζών, σχολών αρχιτεκτονικής, δήμων & κοινωνικών υπηρεσιών, πρωτοβουλιών πολιτών και ομάδων κατοίκων - Παρασκευή 28/11 – Προς ένα υποστηρικτικό πλαίσιο για τη συνεταιριστική κατοικία (στα αγγλικά)
Τρεις σημαντικοί φορείς της ευρωπαϊκής στεγαστικής πολιτικής μοιράζονται την εμπειρία τους: ο Eduard Cabré, σύμβουλος στεγαστικής πολιτικής του Δήμου Βαρκελώνης, παρουσιάζει το μοντέλο της πόλης που επενδύει συστηματικά σε μη κερδοσκοπική κατοίκηση, ο Geert de Pauw, συντονιστής του Community Land Trust Brussels, αναλύει πώς η κοινοτική γη διατηρεί μακροπρόθεσμα προσιτές κατοικίες ενώ η Laura Colini, ερευνήτρια στο Università Iuav di Venezia και μέλος του Social Forum Abitare, μεταφέρει την ιταλική εμπειρία συνεργατικών και κοινωνικά καθοδηγούμενων στεγαστικών εγχειρημάτων. Την ελληνική πραγματικότητα χαρτογραφούν η Meriç Özgünes, συντονίστρια στεγαστικών προγραμμάτων στην Αναπτυξιακή Μείζονος Αστικής Θεσσαλονίκης, παρουσιάζοντας τις πρώτες προσπάθειες της αυτοδιοίκησης να αναπτύξει κοινωνικές και προσιτές κατοικίες και ο Νίκος Χρυσόγελος, Αντιδήμαρχος Κλιματικής Διακυβέρνησης και Κοινωνικής Οικονομίας του Δήμου Αθηναίων.
Παράλληλες δράσεις
- 22/11 – Εργαστήριο συμμετοχικού οραματισμού με URBANA & CoHab
Με εργαλεία συμμετοχικού και οραματικού σχεδιασμού, οι συμμετέχοντες θα «ξεκινήσουν» μια φανταστική ομάδα που επιθυμεί να ζήσει σε στεγαστικό συνεταιρισμό: από τη γνωριμία και την ανίχνευση των αναγκών έως τη διαμόρφωση κανόνων συλλογικής διαχείρισης. Δηλώσεις συμμετοχής μέχρι 21/11 εδώ - 22 & 29/11 – Περίπατοι συλλογικής χαρτογράφησης κενών κτιρίων («ΔΙΕΚΔΙΚΕΙΤΑΙ»)
Μια ανοιχτή δράση για την καταγραφή και κατανόηση των κενών κτιρίων της πόλης ως δυναμικού αποθέματος για κοινωνική και συνεταιριστική επανάχρηση.
Σχετικά με το CoHab
Από το 2016, το CoHab λειτουργεί ως ανοιχτή πλατφόρμα ανταλλαγής γνώσης για τη συνεταιριστική κατοικία. Διεκδικεί τη θεσμική αναγνώριση των στεγαστικών συνεταιρισμών ως παρόχων κοινωνικής και προσιτής κατοικίας, την παραχώρηση χρήσης αναξιοποίητων ακινήτων, ειδικά χρηματοδοτικά εργαλεία, συνεργασίες με δήμους, πανεπιστήμια και κοινωνικούς φορείς και μοντέλα συλλογικής, διαγενεακής και βιώσιμης κατοίκησης.
Διάρκεια έκθεσης: 19–29 Νοεμβρίου 2025 | Πολιτιστικό Κέντρο «Μελίνα», Δήμου Αθηναίων l είσοδος ελεύθερη.
