Σταμάτησε προσωρινά μία από τις εννέα αμφιλεγόμενες νομικές αλλαγές που αποσκοπούσαν στην επιτάχυνση της κατασκευής των νέων αυτοκινητοδρόμων στη Βόρεια Μακεδονία, κάτω από τις έντονες διαμαρτυρίες των αρχαιολόγων, που προειδοποίησαν ότι τα ευρήματα της πολιτιστικής κληρονομιάς θα μπορούσαν να τεθούν σε κίνδυνο. Η προτεινόμενη αλλαγή στο άρθρο 65 του νόμου για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς όριζε ότι εάν η κατασκευαστική εταιρεία βρει έναν αρχαιολογικό χώρο δεν θα πρέπει πλέον να το αναφέρει στις κρατικές αρχές, αλλά μόνο στον επιβλέποντα μηχανικό της ιδιωτικής εταιρείας, που δεν θα έχει καμία υποχρέωση να το αναφέρει. «Δεν πρέπει να αφήσετε έναν επιβλέποντα μηχανικό που δεν έχει καμία γνώση, εκπαίδευση, εμπειρία, και έχει ελάχιστες ικανότητες στον τομέα της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς, να αποφασίσει τι είναι πολιτιστική κληρονομιά», δήλωσε ο επικεφαλής της Μακεδονικής Αρχαιολογικής Εταιρείας στη μεγάλη διαδήλωση που έγινε τη Δευτέρα μπροστά από το κοινοβούλιο.
«Ο προτεινόμενος νόμος είναι αντίθετος με το Σύνταγμα και τις αρχές της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς», δήλωσε η Κριστίνα Μπίτσεβα, επικεφαλής του παραρτήματος της Βόρειας Μακεδονίας του ICOMOS, ενός διεθνούς οργανισμού αφιερωμένου στη διατήρηση των μνημείων και των αρχαιολογικών τοποθεσιών του κόσμου. «Αυτό το σχέδιο νόμου είναι επίσης αντίθετο με όλες τις διεθνείς συμβάσεις για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, και έρχεται σε αντίθεση με την αναθεωρημένη Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Αρχαιολογική Κληρονομιά του Συμβουλίου της Ευρώπης, η οποία, μεταξύ άλλων, ρυθμίζει την υποχρεωτική εμπλοκή των αρμόδιων αρχών για τυχαία ευρήματα της αρχαιολογικής κληρονομιάς και δημιουργία συνθηκών για την περαιτέρω μελέτη τους», πρόσθεσε ο Μπίτσεβα.
Η συμφωνία για την κατασκευή των νέων αυτοκινητόδρομων, ύψους 1,3 δις ευρώ, υπογράφηκε στις 4 Απριλίου σε μια επίσημη τελετή με τα συνήθη ταρατατζούμ περί ανάπτυξης και του νέου αναβαθμισμένου ρόλου της χώρας. Ο πανευρωπαϊκός αυτοκινητόδρομος 8 συνδέει την Αδριατική και τη Μαύρη Θάλασσα, ενώ ο αυτοκινητόδρομος 10 συνδέει την Αυστρία, την Ουγγαρία, τη Σλοβενία, την Κροατία, τη Σερβία, τη Βουλγαρία, τη Βόρεια Μακεδονία και την Ελλάδα. Η τουρκική Enka και ο κοινοπρακτικός εταίρος της η αμερικανική Bechtel θα έχουν προθεσμία πέντε ετών για να ολοκληρώσουν το έργο τους, ενώ προκειμένου να διευκολυνθεί η διαδικασία για την εταιρεία το κοινοβούλιο ψήφισε τη Δευτέρα ένα σύνολο οκτώ νομικών τροπολογιών με ταχεία διαδικασία και χωρίς καμία συζήτηση μεταξύ των βουλευτών, και έτσι απέχουμε πλέον μόλις ένα βήμα από την πλήρη υιοθέτησή τους στην ολομέλεια.
Εκτός από την αλλαγή στο νόμο για την πολιτιστική κληρονομιά, που πάγωσε προς το παρόν, αλλάζουν και οι νόμοι για τη δόμηση, για την αγροτική γη, για τις απαλλοτριώσεις, για την πολεοδομία, για τους ορυκτούς πόρους, για τα δάση, και για την εργασία. Να σημειωθεί, ότι οι νομοθετικές αλλαγές που ψηφίστηκαν από τις κοινοβουλευτικές επιτροπές ενδέχεται να αμφισβητηθούν από το Συνταγματικό Δικαστήριο, ιδίως η τροποποίηση του νόμου για την εργασία που επιτρέπει στην Bechtel-Enka να απασχολεί τους εργαζομένους στα εργοτάξια για περισσότερες από 60 ώρες την εβδομάδα, που είναι πάνω από το σημερινό νόμιμο μέγιστο όριο, και αυτή η εξαίρεση έχει προκαλέσει έντονες διαμαρτυρίες στα συνδικάτα. Παράλληλα, μεγάλες αντιδράσεις έχει προκαλέσει και η αλλαγή στο νόμο για τις απαλλοτριώσεις, γιατί επιτρέπει την καταβολή πολύ ταχύτερης αποζημίωσης στους ιδιοκτήτες γης ή κτιρίων στη διαδρομή των αυτοκινητόδρομων, σε τιμές ψηλότερες από αυτές της αγοράς, και το πιο εντυπωσιακό, ακόμη και σε ιδιοκτήτες των οποίων τα ακίνητα κατασκευάστηκαν παράνομα.
