Κατά την εργασία μου στο λεγόμενο «προσφυγικό» και τα πήγαινε-έλα στα προσφυγικά στρατόπεδα τα προηγούμενα χρόνια, μου δημιουργήθηκε πολύ σύντομα το ερώτημα «τι θα απογίνουν αυτές οι εγκαταστάσεις όταν όλο αυτό θα έχει τελειώσει;». Τόσο η αρχιτεκτονική τους εξέλιξη[1] όσο και η απρόσκοπτη λειτουργίας τους για πάνω από μια πενταετία μαρτυρούν μια σταθερή πορεία από το προσωρινό στο μόνιμο. Η πρόσφατη έναρξη κατασκευής τειχών σε αρκετά από τα στρατόπεδα της ενδοχώρας με κάνει να σκέφτομαι όλο και πιο έντονα ότι «όλο αυτό δε θα τελειώσει» και ότι όσο η βάναυση διαχείριση της μετανάστευσης στα χερσαία και θαλάσσια σύνορα γίνεται μια κανονικότητα, τόσο οι σημερινοί προσφυγικοί καταυλισμοί οδεύουν προς γκετοποιημένες παραγκουπόλεις.
Προφανώς, το δυστοπικό παρόν αυτών των στρατοπέδων δε θα μπορούσε να επιφυλάσσει ένα καλύτερο μέλλον. Όμως, τα τείχη που σήμερα ο ΔΟΜ κατασκευάζει κατ’ απαίτηση της κυβέρνησης[2] έρχονται να συμβάλουν σημαντικά και άμεσα στην πλήρη γκετοποίηση των προσφυγικών καταυλισμών κόβοντας κάθε δυνατότητα επικοινωνίας μεταξύ της ελληνικής κοινωνίας και των προσφύγων. Τα τείχη, στερούν και την ελάχιστη δυνατότητα κοινωνικού ελέγχου στο τι γίνεται εντός των στρατοπέδων και επιτρέπουν την άσκηση βίας ανενόχλητα και μακριά από την κοινή θέα – όπως ακριβώς συμβαίνει και στις φυλακές.
Η πολύ άμεση ανάγκη που έρχονται να καλύψουν αυτά τα τείχη, είναι η διευκόλυνση βίαιων εξώσεων όσων καθυστερούν να αποχωρήσουν από τους οικίσκους παρότι οι αιτήσεις ασύλου τους απορρίφθηκαν ή εγκρίθηκαν[3]. Τα τείχη που υψώνονται λοιπόν θα βοηθήσουν ώστε οι εξώσεις να γίνονται αποτελεσματικά και γρήγορα. Επιπλέον, καθιστούν εξαιρετικά δύσκολη την ανακατάληψη οικίσκων από τους πρώην διαμένοντες. Μόνοι θεατές της κρατικής αυθαιρεσίας θα είναι τώρα οι αλυσοδεμένοι με συμφωνητικά εχεμύθειας εργαζόμενοι σε ΜΚΟ, ευρωπαϊκούς ή διεθνείς οργανισμούς, όπως και οι κρατικοί υπάλληλοι.
Ένα κακό όνειρο ή εικόνες από το μέλλον;
Οι προσφυγικοί λοιπόν καταυλισμοί που οι διεθνείς οργανισμοί και η βιομηχανία των ΜΚΟ έχτιζαν και ανακαίνιζαν εδώ και 5 χρόνια[4] έχουν όλα τα φόντα να γίνουν οι αυριανές – περιφραγμένες από ψηλά τείχη – φαβέλες της χώρας. Γιατί αυτό θα απομείνει, όταν το ευρωπαϊκό χρήμα θα σταματήσει να ρέει άφθονο και κράτος και ΜΚΟ θα παρατήσουν τη διαχείριση των προσφυγικών στρατοπέδων: καταυλισμοί ασυντήρητοι με ημι-κατεστραμένες αποχετεύσεις, χωρίς υδροδότηση και επικίνδυνες δαιδαλώδεις καλωδιώσεις για κλεμμένο ρεύμα, να μας θυμίζουν ότι o Σκαραμαγκάς απέχει τόσο δα από τη Shatila. Στους καταυλισμούς αυτούς – που τότε δε θα ελέγχονται από το κράτος, μιας και δε θα ενέχουν κάποιο οικονομικό ενδιαφέρον – θα συρρέουν οι ανεπιθύμητοι της ελληνικής κοινωνίας σε αναζήτηση στέγης. Εκεί, οι άνθρωποι θα φυτοζωούν εξαναγκασμένοι στην παραβατικότητα. Σε αυτά τα γκέτο, στις παρυφές επαρχιακών πόλεων ή στα όρια των μεγάλων αστικών κέντρων, το γέλιο ακόμα περισσότερων παιδιών θα χάνεται μέσα στη φτώχεια, την εξαθλίωση και τη βίαιη και πρόωρη ενηλικίωση που όλα αυτά συνεπάγονται. Το σχολείο θα συνεχίζει να είναι πολυτέλεια και όχι δικαίωμα – όπως και σήμερα άλλωστε, για τα περισσότερα προσφυγόπουλα.
Μπορεί να μην μπορέσαμε να αποφύγουμε τη μονιμότητα της αθλιότητας των προσφυγικών στρατοπέδων, μπορούμε όμως ακόμα (και πρέπει) να αντισταθούμε τόσο στην γκετοποίηση και τη στρατικοποίησή τους όσο και στις υπόλοιπες βαρβαρότητες που συντελούνται στη χώρα μας (βλ. παράνομες απελάσεις και επαναπροωθήσεις, θανάτους στα νησιωτικά στρατόπεδα, εξαίρεση δικαιωμάτων στην υγεία, την παιδεία, την εργασία κοκ). Όσες και όσοι δεν έχουμε ακόμα αποκτηνωθεί και δεν έχουμε συνηθίσει (;) στο θάνατο και την εξαίρεση δικαιωμάτων, οφείλουμε να βγούμε από την αμηχανία και την παγωμάρα της ιδεολογικής ήττας και μαζί με όσους και όσες αντέχουν και αντιστέκονται ακόμα, να ξανασταθούμε πλάι στους πρόσφυγες, τους μετανάστες και τους αγώνες τους[5].
[1] Μέσα σε δυο χρόνια, κοντέινερ και μεταλλικά σκέπαστρα διαδέχθηκαν στρατιωτικές τέντες και χημικές τουαλέτες και οι πρόχειρες περιφράξεις, που όλο και βελτιώνονταν με τα χρόνια
[2] Σχέδια για αυστηρά ελεγχόμενη είσοδο-έξοδο στους προσφυγικούς καταυλισμούς υπάρχουν από το 2018-19, αλλά όπως όλοι οι κρατικοί σχεδιασμοί άργησαν να υλοποιηθούν.
[3] Οι εξώσεις προσφύγων δε συνέβησαν ποτέ μόνο από τα διαμερίσματα του προγράμματος ESTIA. Εδώ και δύο χρόνια άνθρωποι πετιούνται εκτός και από οικίσκους σε προσφυγικά στρατόπεδα. Όπως όλες οι εξώσεις στο προσφυγικό, έτσι και αυτές, συμβαίνουν γιατί η ΕΕ πληρώνει μόνο για το κόστος των θέσεων που καταλαμβάνουν “νόμιμοι” δικαιούχους στέγασης (βλ. αιτούντες άσυλο). Το γεγονός ότι οι άνθρωποι που πετιούνται κυριολεκτικά στο δρόμο αντιστέκονται συνήθως στις εξώσεις, προκαλεί δυσφορία και «κακά» νούμερα για το κράτος και διακινδυνεύει εν μέρει τη χρηματοδότησή των θέσεων στέγασης.
[4] Πλέον το αναλαμβάνει το κράτος χωρίς σημαντική βοήθεια από αυτούς τους φορείς
[5] EU: Build Schools, Not Walls – https://tinyurl.com/37srar3x
