«Ντόριαν Γκρέι; Αυτό είναι το όνομά του;»(…)
«Ναι, αυτό είναι το όνομά του, αν και δεν είχα καμία πρόθεση να σου το πω»
«Για ποιο λόγο;»
«Ω, δεν μπορώ να το εξηγήσω. Όταν μ’ αρέσει κάποιος πολύ, δεν λέω το όνομά του σε κανέναν. Νιώθω σαν να παραδίδω ένα κομμάτι του. Ξέρεις πόσο αγαπώ την μυστικότητα.(..)». *
Ο Ντόριαν Γκρέι, ο ευυπόληπτος νεαρός τζέντλεμαν της Βικτωριανής εποχής, ο «χαριτωμένος πρίγκηπας» που ευχήθηκε το πορτρέτο του να γερνά, μα αυτός να παραμένει αιώνια νέος. Ο Ντόριαν Γκρέι το σύμβολο της διαφθοράς και της ματαιοδοξίας της εξουσίας, της ακολασίας της μπουρζουαζίας και της αέναης ηδονιστικής επιτέλεσης, μοιάζει να αποτελεί μία ιδανική παραβολή για τους πρωταγωνιστές της «θεατρικής παράστασης» που σαρώνει αυτές τις μέρες την κοινωνική και πολιτική ζωή του τόπου.
Ένας ευυπόληπτος πολίτης μεγαλοαστικής καταγωγής, από μεγάλο θεατρικό τζάκι, ηθοποιός και σκηνοθέτης, «δάσκαλος» και «θεατράνθρωπος», παιδί των μεγάλων σαλονιών και των ακόμα μεγαλύτερων υπνοδωματίων, μοιάζει για χρόνια το golden boy της κοσμικής ζωής της Αθήνας. Γύρω του πολιτικοί, επιχειρηματίες, καλλιτέχνες και διανοούμενοι, η κάστα των εχόντων και κατεχόντων, διατηρούν πέπλο προστασίας και συναίνεσης στα «εκκεντρικά» γούστα και τους – όχι και τόσο – κρυφούς πόθους του «μεγάλου καλλιτέχνη». Μάλιστα, το έργο του και η καλλιτεχνική του υπεραξία θεωρούνται ότι πλέουν σε απόλυτη αρμονία με τα «παλίμψηστα ιδεώδη» της άρχουσας τάξης, οπότε και ανταμείβεται με την τοποθέτησή του ως καλλιτεχνική αρχή του μεγαλύτερου κρατικού θεατρικού οργανισμού της χώρας.
Παράλληλα, σε μία σοφίτα, το πορτρέτο του μέρα με τη μέρα σαπίζει από την ασχήμια των πράξεων, την έλλειψη συνειδητότητας και ενσυναίσθησης και την βιαιότητα του ιδιωτικού του βίου. Εκείνος, αντίθετα, παραμένει λαμπερός και αψεγάδιαστος.
Ακολουθώντας την πλοκή του λογοτεχνήματος, ο σύγχρονος Ντόριαν Γκρέι επί πολλά χρόνια «πειραματίζεται» με κάθε πιθανή έκφανση των άρρωστων φαντασιώσεών του, αφήνοντας στο διάβα του ακρωτηριασμένες ψυχές και τραυματισμένα σώματα.
Και ερχόμαστε στο σήμερα. Ο σύγχρονος Ντόριαν λοιπόν, ας τον πούμε Δημήτρη Λιγνάδη, συναντιέται κάποια στιγμή σε δημόσια θέα με τη Νέμεσιν του. Τότε, οι φόβοι για τη ζωή του πυκνώνουν, αρνείται τα πάντα, προσπαθεί να αποδείξει ότι είναι καλός και χρηστός πολίτης, παραιτείται για λόγους ευθιξίας και, σχεδόν, άσχετη αφορμή από την κυβερνητική του θέση και αποσύρεται στο ήσυχο διαμέρισμά του, περιμένοντας την αποσιώπηση των γεγονότων από τους «δυνατούς» του φίλους και την «κοντή» μνήμη ενός λαού.
Επειδή όμως για καλή μας τύχη – και κακή δική του – δεν βρισκόμαστε πλέον στη Βικτωριανή Αγγλία, όπου το δίκιο των κοινωνικά ασθενέστερων δεν αποτελούσε ικανή συνθήκη για να τιμωρήσει τους αστούς στο πλαίσιο των θεσμών, υπήρξαν εκείνες οι φωτεινές ψυχές, εκείνα τα θαρραλέα και αξιοθαύμαστα πλάσματα που κατάφεραν να σταθούν όρθια απέναντι του, να υψώσουν τις φωνές τους, να καταθέσουν τα βιώματά τους και να ενωθούν μαζί με άλλους και άλλες για να σταματήσουν το τέρας.
Τότε, λοιπόν, παρατηρούμε στην υπόθεσή μας μία νέα τραγελαφική συνθήκη που μάλλον επαφίεται θεατρικά στο φάσμα του σουρεαλισμού. Η άρχουσα τάξη – αντί να αποτινάξει μετά βδελυγμίας το παράσιτο που «έκρυβε στον κόρφο» της και να αρνηθεί οποιαδήποτε σχέση (το κάνει πολύ αργότερα στην πλοκή, όταν και ο τελευταίος θεατής στον ψηλότερο εξώστη ξέρει πώς θα καταλήξει το έργο), αντίθετα συγκαλύπτει τις κατηγορίες εναντίον του με αοριστολογίες, ψέματα και εκκωφαντική σιωπή.
Και εδώ έρχεται η δεύτερη ανατροπή. Άραγε μήπως ο σύγχρονος Ντόριαν Γκρέι ενσαρκώνεται από παραπάνω από ένα άτομα; Μήπως η πολιτική προϊσταμένη του κ. Λιγνάδη, διαδραματίζει άψογα και με συστηματική επιτέλεση την δική της εκδοχή ως Ντόριαν Γκρέι με εμμονή για εξουσία, βουτηγμένη ως το λαιμό στα κεκαλυμμένα σκάνδαλα κατά το δημόσιο βίο της, με παροιμιώδη ρεβανσισμό απέναντι σε οποιαδήποτε μορφή αντίστασης και διεκδίκησης; Άραγε ο ίδιος ο πρωθυπουργός, αυτός που, μέχρι τώρα, σιωπά σχεδόν με παραδειγματική επιμονή στο φλέγον θέμα, δεν ενσαρκώνει ιδανικά έναν Ντόριαν Γκρέι όπου πατά επί πτωμάτων για τη διατήρηση της αίγλης και της εξουσίας του, όπου προτάσσει τα χρηστά του ήθη και το προφίλ του ευυπόληπτου οικογενειάρχη με μία πούρα ανεμελιά και στιβαρή αυτοπεποίθηση, που του επιτρέπεται από τη βαθιά ριζωμένη στο κεφάλι του ιδέα ότι τίποτα και κανείς δεν είναι ικανά να τον κουνήσουν από την θέση του;
Και, αν ο σύγχρονος Ντόριαν Γκρέι, φέρει παραπάνω από ένα σαρκία, αυτό σημαίνει ότι, κάπου σε μία σοφίτα, το σύγχρονο πορτρέτο του αντικατοπτρίζει όλη τη σαπίλα, την βία και την ασυδοσία, όλη την ασχήμια της αστικής εξουσίας. Και, αν η υπόθεση αυτή γίνει συνδήλωση, τότε ένα είναι το μόνο σίγουρο. Όλοι επιτελούν τον ρόλο τους εξαρχής στην ιστορία, βαδίζουν παράλληλα, συνεργούν και υπηρετούν τον ίδιο μηχανισμό εξουσίας.
Ξέρουμε πολύ καλά όμως τι θα συμβεί στο τέλος. Γιατί όπως έγραψε ο ίδιος ο Ουάιλντ, λίγα χρόνια αργότερα «η ζωή μιμείται την τέχνη πολύ καλύτερα από ότι η τέχνη μιμείται τη ζωή». Στην προσπάθεια, λοιπόν, να αποφύγει την προδιαγεγραμμένη μοίρα του, ο σύγχρονος Ντόριαν Γκρέι με τα πολλά προσωπεία, θα στραφεί τελικά εναντίον του πορτρέτου του, της τρανής αυτής απόδειξης της ενοχής του, σκοτώνοντας τελικά τον ίδιο του τον εαυτό. Έτσι, λοιπόν, παρακολουθήσαμε σήμερα την πρώτη σκηνή της τελευταίας πράξης του έργου, με τη Μενδώνη να καταθέτει μηνυτήρια αναφορά για τη διερεύνηση των καταγγελιών.
Με την ελπίδα ότι η τελευταία πράξη του δράματος θα οδηγήσει στην κάθαρση, στη δικαίωση και στην επούλωση.
Και με την υπόσχεση να μην αισθανθεί ποτέ ξανά κανείς μόνος/ καμία μόνη απέναντι στα τέρατα της εποχής μας.
———————————-
*Το πορτέτο του Ντόριαν Γκρέι, Όσκαρ Ουάιλντ (1890)
Το απόσπασμα είναι μετάφρασης της Βασιλικής Κοκκίνου
