Η Shatha Odeh, Παλαιστίνια ακτιβίστρια και συντονίστρια των Health Work Committees, βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη με αφορμή το συνέδριο που διοργάνωσε η Διεθνής Ένωση Πολιτικών Υγείας (IAHPE) με θέμα «Καπιταλισμός, πανδημίες και δημόσια υγεία» από τις 21 μέχρι τις 24 Σεπτεμβρίου. Η 62χρονη υγειονομικός και επί δέκα χρόνια συντονίστρια της οργάνωσης, με ειδίκευση στη διοίκηση υπηρεσιών υγείας, αποφυλακίστηκε τον Ιούνιο του 2022, έναν σχεδόν χρόνο μετά από τη σύλληψη και τη φυλάκισή της σε φυλακές του Ισραήλ. Η φυλάκιση και η στρατιωτική δίκη στην οποία οδηγήθηκε προκάλεσαν ένα κύμα αλληλεγγύης από κινήματα για τη δημόσια υγεία και οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως το People’s Health Movement, που κατήγγειλαν ότι η φυλάκισή της ήταν ενδεικτική των διακρίσεων του ισραηλινού δικαστικού συστήματος κατά του παλαιστινιακού λαού.
Με αφορμή την ομιλία της στο συνέδριο, μιλήσαμε για τον αγώνα των Health Work Committees να παρέχουν υπηρεσίες υγείας στα φτωχότερα και πιο αδύναμα κοινωνικά στρώματα της Παλαιστίνης, για το πώς επιδρά η κατοχή και τα στρατιωτικά μέτρα στη δημόσια υγεία, αλλά και για την εμπειρία της στη φυλακή. Η συνέντευξη δόθηκε αρκετό καιρό πριν ξεσπάσει ξανά ο πόλεμος στην περιοχή και ίσως βοηθάει στο να γίνουν γνωστές οι συνθήκες καταπίεσης κάτω από τις οποίες ζουν οι Παλαιστίνιοι και οι Παλαιστίνιες επί δεκαετίες.
Τι κάνουν οι Επιτροπές Εργαζομένων στην Υγεία στην Παλαιστίνη;
Οι Επιτροπές Εργαζομένων στην Υγεία (Health Work Committees) θεωρούνται μια από τις μεγαλύτερες μη κερδοσκοπικές οργανώσεις παροχής υπηρεσιών υγείας στην Παλαιστίνη και ιδρύθηκαν το 1984 από ομάδες εθελοντών/τριών σε διάφορες πόλεις. Από την αρχή της ίδρυσής τους, σκοπός τους ήταν να παρέχουν φροντίδα και υπηρεσίες υγείας δωρεάν σε ανθρώπους που ζουν στο περιθώριο: οικονομικά αδύναμους, πρόσφυγες/ισσες, γυναίκες, άτομα με αναπηρίες. Οι ομάδες, που αναπτύχθηκαν αρχικά στην Ιερουσαλήμ, έφτασαν τις 36 σε όλες τις πόλεις και για αυτό ονομάστηκαν Επιτροπές Εργαζομένων για την Υγεία. Όταν οι ασθενείς πηγαίνουν στην Επιτροπή, τους παραπέμπουμε στον γενικό γιατρό και από εκεί σε κάποιον ειδικό. Η δράση μας όμως εκτείνεται και σε χωριά, όπου εκεί μας δίνεται χώρος για να παρέχουμε υπηρεσίες. Για πολλά χρόνια η δράση μας βασιζόταν μόνο σε εθελοντές, στη συνέχεια οι Επιτροπές Εργαζομένων στην Υγεία έγιναν Μη Κυβερνητική Οργάνωση και μέχρι τώρα λειτουργούν έτσι. Θέλω να θυμίσω ότι, εξαιτίας της μακρόχρονης κατοχής, οι ιατρικές υπηρεσίες ήδη από τη δεκαετία του ’70 βρίσκονταν κάτω από τον έλεγχο του ισραηλινού στρατού. Αυτό σημαίνει ότι οι υπηρεσίες που παρέχονταν από τους Ισραηλινούς ήταν περιορισμένες, οι περισσότεροι πόροι κατευθύνονταν στα νοσοκομεία του Ισραήλ και υπήρχε, όπως και συνεχίζει να υπάρχει, μεγάλη ανισότητα ως προς την επάρκεια των δομών. Η δράση μας είχε στόχο να προσπαθήσει να καλύψει τα κενά αυτά, ιδιαίτερα για τους πιο φτωχούς ανθρώπους που υπέφεραν και περισσότερο. Το 1985 ξεκινήσαμε να συστηματοποιούμε τις κλινικές μας και τα προγράμματα υγείας. Φτιάξαμε υψηλού επιπέδου κλινικές, που παρέχουν από επείγουσες υπηρεσίες (π.χ. για ατυχήματα) μέχρι και υπηρεσίες οικογενειακού προγραμματισμού. Όλες οι κλινικές, άσχετα από το μέγεθός τους, διαθέτουν ένα τέτοιο πρόγραμμα για τις γυναίκες, ενώ παράλληλα διαθέτουμε κλινικές για παιδιά μέχρι 5 ετών. Είναι σημαντικό ότι προσεγγίζουμε ολιστικά το ζήτημα της υγείας και, εκτός από αυτά που αφορούν χρόνιες παθήσεις (διαβήτη κ.ά.), παρέχουμε εκπαιδευτικά και ερευνητικά προγράμματα, διαγνωστικές και μικροβιολογικές εξετάσεις. Υπάρχουν, επίσης, ειδικές υπηρεσίες παροχής φροντίδας για ανθρώπους που έχουν υποστεί βασανιστήρια αλλά και ημερήσιο κέντρο αποκατάστασης.
Αρχικά, η οργάνωσή μας στη Δυτική Όχθη και στη Γάζα ήταν ενιαία, με κοινή διοίκηση και προϋπολογισμό, αλλά εξαιτίας των δυσκολιών μετακίνησης αποφασίσαμε να δρούμε αυτόνομα, ωστόσο έχουμε το ίδιο σχέδιο και την ίδια στρατηγική και το ίδιο σύστημα δωρητών. Το 2010 φτιάξαμε ειδικές κλινικές για τις γυναίκες με ογκολογικές παθήσεις, με ένα σύνολο εκπαιδευτών, φυσιοθεραπευτών και ψυχολόγων, εστιάζοντας στην έγκαιρη πρόληψη του καρκίνου του μαστού. Πάνω στο ζήτημα αυτό, εκτός από καμπάνιες που κάνουμε, κινητές μονάδες μας ενημερώνουν τις γυναίκες σε απομακρυσμένα χωριά και προσπαθούμε να κάνουμε έγκαιρο εντοπισμό. Έχει συμβεί πολλές φορές να εντοπίσουμε περιπτώσεις που λόγω αποκλεισμού και αδυναμίας πρόσβασης σε δομές υγείας δεν το γνωρίζανε. Πρέπει να αναφερθεί ότι στην Παλαιστίνη υπάρχουν φτωχές περιοχές όπου, πέρα από την ανυπαρξία τέτοιων υπηρεσιών, ακόμη και οι συγκοινωνίες είναι ελάχιστες. Άνθρωποι πεθαίνουν γιατί δεν προλαβαίνουν να βρουν πρόσβαση σε βοήθεια και νοσοκομεία. Στο κομμάτι της πρόληψης έχουμε αναπτύξει δράση στα σχολεία για τον εντοπισμό προβλημάτων, με πρωτόκολλα που αναπτύσσουμε και εφαρμόζουμε από κοινού με το Υπουργείο Υγείας.
Δίνετε ιδιαίτερη έμφαση στην έμφυλη διάσταση στα ζητήματα της υγείας;
Αυτό γίνεται πολλά χρόνια τώρα, καθώς έχουμε επεκτείνει τη δράση μας στην ένταξη γυναικών που έχουν υποστεί βία. Εγκαταστήσαμε safe spaces στα ιατρικά μας κέντρα, όπου μπορούν να απευθυνθούν και να βρουν πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας. Διαθέτουμε ψυχολόγους και νομική υποστήριξη και συνεργαζόμαστε με τα ειδικά τμήματα της αστυνομίας αλλά και με οργανώσεις προστασίας των γυναικών από την έμφυλη βία. Οι γυναίκες εμπιστεύονται την οργάνωσή μας για να πουν τι έχει συμβεί, σε αντίθεση με την αστυνομία. Προσπαθούμε να εντοπίσουμε περιστατικά κακοποίησης και να βοηθήσουμε τις γυναίκες να ενταχθούν σε ειδικές δομές μέσα από το Υπουργείο Κοινωνικών Υποθέσεων.
Τα ζητήματα κακοποίησης και έμφυλης βίας πρέπει, κατά τη γνώμη μας, να διέρχονται από το σύστημα Υγείας. Δουλεύοντας εκεί πολλά χρόνια, αντιλήφθηκα ότι υπήρχαν γιατροί που δεν ήθελαν να παρέμβουν σε τέτοιες περιπτώσεις, με το επιχείρημα ότι επρόκειτο για οικογενειακό θέμα. Εμείς εκπαιδεύουμε γιατρούς γιατί θεωρούμε ότι η βία κατά των γυναικών είναι ζήτημα και δημόσιας υγείας. Προσωπικά και ως υγειονομικός αλλά και ως φεμινίστρια έχω ασχοληθεί χρόνια με την έμφυλη διάσταση στην υγεία και έχω αποκτήσει ειδίκευση στα ζητήματα υποστήριξης γυναικών που έχουν υποστεί βία.
Πώς συνδέεται η οικονομική περιθωριοποίηση και ο αποκλεισμός με την κατάσταση της υγείας του λαού της Παλαιστίνης;
Τα περισσότερα προβλήματα υγείας έχουν να κάνουν με την οικονομική δυσπραγία και άλλα με την απουσία δομών. Η Γάζα, που βρίσκεται υπό κατοχή για πάνω από 50 χρόνια, έχει ιδιαίτερα ψηλά ποσοστά ανεργίας και ελάχιστους πόρους. Η ανεργία είναι πολύ μεγαλύτερη εκεί από τη Δυτική Όχθη και είναι μεγαλύτερη για τις γυναίκες απ’ ό,τι για τους άνδρες. Ο παλαιστινιακός λαός εκεί είναι νεότερος ηλικιακά. Το 40% είναι νέοι/ες κάτω από 15 (άρα εξαρτώμενοι οικονομικά) και οι περισσότεροι δεν είναι σε παραγωγική ηλικία. Επιπλέον, το οικονομικό σύστημα της Παλαιστίνης δεν είναι ανεξάρτητο, αλλά εξαρτάται από συγκεκριμένες συμφωνίες. Είμαστε περισσότερο καταναλωτές απ’ ό,τι παραγωγοί. Είναι δύσκολο να χτιστεί μία οικονομία. Είτε βρισκόμαστε στη Γάζα είτε στη Δυτική Όχθη, συχνά δεχόμαστε επιθέσεις με βόμβες που καταστρέφουν τις υποδομές μας και συνεπώς θέσεις εργασίας. Η ισραηλινή πλευρά ελέγχει όλο το θαλάσσιο μέτωπο, περιορίζοντας τη δυνατότητα εισαγωγών. Όλα βρίσκονται υπό τον έλεγχο του Ισραήλ. Έτσι, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν μπορούν να αγοράσουν ούτε τα απαραίτητα για την επιβίωση.
Στην Παλαιστίνη δεν υπάρχει υποχρεωτικό σύστημα υγειονομικής ασφάλισης. Οι περισσότεροι ασφαλισμένοι προέρχονται από τον δημόσιο τομέα, ενώ ένα μικρό ποσοστό (5%) στον ιδιωτικό είναι ασφαλισμένοι. Το 1/3 των Παλαιστινίων δεν διαθέτουν κανένα είδος ασφάλισης. Έτσι, αναγκάζονται όχι μόνο να πληρώσουν στα ιδιωτικά νοσοκομεία αλλά και στα δημόσια. Οι πρόσφυγες, οι περισσότεροι εκ των οποίων ζουν στη Γάζα (το 70% των κατοίκων είναι πρόσφυγες), έχουν πρόσβαση μόνο σε πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας. Έτσι, η οικονομική δυσπραγία αφήνει άμεσα και μεγάλα αποτυπώματα στην υγεία. Χρόνια πάσχοντες δεν λαμβάνουν την αγωγή που χρειάζονται γιατί δεν μπορούν να την υποστηρίξουν οικονομικά. Στα δημόσια νοσοκομεία υπάρχει πάντα έλλειψη προσωπικού, κλινών και εξοπλισμού. Το 45% των φαρμάκων, σύμφωνα με διεθνείς έρευνες, δεν υπάρχουν στα νοσοκομεία μας. Ωστόσο, υπάρχει και ανισότητα στον κρατικό προϋπολογισμό, καθώς μόνο το 11% δίνεται για την υγεία, την ίδια στιγμή που για ζητήματα ασφάλειας φτάνει στο 32%. Κάνουμε αγώνα για να αλλάξει αυτός ο συσχετισμός. Η ίδια η στρατιωτικοποίηση της ζωής δημιουργεί προβλήματα υγείας. Στη Γάζα, εκτός από τα ογκολογικά προβλήματα ή αυτά που αντιμετωπίζουν τα παιδιά εξαιτίας του περιβάλλοντος, διαπιστώνονται καρδιαγγειακά ακόμη και σε πολύ νέους ανθρώπους. Αυτό προέρχεται και από τη συνθήκη άγχους που προκαλούν οι επιδρομές, τα checkpoints, οι φυλακίσεις μελών της οικογενείας, κυρίως των ανδρών που είναι και αυτοί που συνήθως δουλεύουν.
Πώς είναι η καθημερινότητα στη Γάζα;
Η ζωή η ίδια είναι καθημερινά απρόβλεπτη, κυρίως εξαιτίας των checkpoints. Δεν υπάρχει καμία ασφάλεια, μπορεί να χτυπηθείς, να σε σκοτώσουν, να δεχτείς δακρυγόνα, να κλείσουν τα checkpoints την ώρα που εσύ θες να βγεις ή να μπεις μέσα. Υπάρχουν κάμερες και συστήματα παρακολούθησης. Αυτό έχει αλυσιδωτές συνέπειες. Πολλές φορές στέλνουμε κινητές μονάδες υγείας που δεν φτάνουν στη Γάζα. Οικογένειες δεν στέλνουν τα κορίτσια στο σχολείο υπό τον φόβο της παρενόχλησης ή της βίας που μπορεί να δεχτούν στα checkpoints. Η κατοχή εντείνει την πατριαρχία που ενυπάρχει έτσι και αλλιώς, αλλά και τη βία κατά των γυναικών. Μελέτες έχουν δείξει ότι όταν εντείνεται η βία των Ισραηλινών εναντίον των Παλαιστινίων οξύνονται και τα περιστατικά βίας στις οικογένειες.
Πότε ξεκίνησαν τα προβλήματα στη λειτουργία σας;
Πάντα ήταν δύσκολο να δουλέψουμε στην Iερουσαλήμ. Πολλές φορές συνεργαζόμασταν με το Υπουργείο Υγείας για να ολοκληρώσουμε το πρόγραμμα εμβολίων σε αραβικά σχολεία. Ωστόσο, εξαιτίας του απαρτχάιντ που υπάρχει, μας απαγόρευσαν να δουλέψουμε εκεί. Οι Ισραηλινοί έκλεισαν το Κέντρο Νέων όπου παρείχαμε εκπαίδευση πάνω στον κοινωνικό καθορισμό της δημόσιας υγείας και τις συνθήκες που την επηρεάζουν. Η οργάνωσή μας ήταν υπό έλεγχο για μεγάλο διάστημα. Μας κατηγορούσαν ότι η δράση μας είχε πολιτικό υπόβαθρο και προετοίμαζε τους νέους για συμμετοχή σε οργανώσεις, όπως το Λαϊκό Μέτωπο. Αρχικά συνέλαβαν τον υπεύθυνο του προγράμματος για τους νέους, τον προηγούμενο διευθυντή. Η δομή έκλεισε πολλές φορές και ξανάνοιξε με απόφαση δικαστηρίου. Αλλάξαμε πολλές φορές το όνομά της, καθώς μας είχαν δώσει μια λίστα με απαγορευμένα ονόματα. Όλα τα μέλη μας εκεί περνούσαν από τακτικές έρευνες και δέχτηκαν απειλές ότι θα μπουν φυλακή. Δεν μπορούσαμε να αντέξουμε, καθώς όσοι συλλαμβάνονταν έπρεπε να υπογράψουν ένα χαρτί ότι δεν θα επιστρέψουν στη δουλειά. Η συνθήκη αυτή δυσκόλευε τη δυνατότητά μας να προσλάβουμε προσωπικό. Έτσι, μεταφέραμε το πρόγραμμα στη Δυτική Όχθη μέσω μιας άλλης οργάνωσης.
Πώς προέκυψε η φυλάκισή σας;
Κάποια στιγμή και στη Δυτική Όχθη κατέσχεσαν τους υπολογιστές και τα αρχεία μας. Στη συνέχεια συνέλαβαν τον οικονομικό διευθυντή με άγνωστες κατηγορίες. Η συνήθης πρακτική είναι να σου λένε ότι τίθεσαι υπό διοικητική κράτηση χωρίς να εξηγούν τον λόγο. Πολλοί Παλαιστίνιοι φυλακισμένοι κάνουν απεργία πείνας ζητώντας να μάθουν τον λόγο της φυλάκισής τους. Μετά από αυτή τη σύλληψη, συνέλαβαν και άλλα μέλη μας με την κατηγορία ότι ήταν στρατιωτικοί και πολιτικοί ηγέτες στο Λαϊκό Μέτωπο και ότι χρηματοδοτούν επιχειρήσεις του. Στη συνέχεια συνέλαβαν τον ταμία μας, την υπεύθυνη δημοσίων σχέσεων και στο τέλος εμένα.
Χρησιμοποίησαν βία εναντίον σας;
Σε εμένα όχι, μόνο ψυχολογική πίεση. Καταδικάστηκα σε 16 μήνες φυλάκιση, αλλά αποφυλακίστηκα σε 11, στα 2/3 της ποινής, επειδή υπήρξε πίεση από πολλούς ανθρώπους, κινήματα, λόγω της διαγωγής μου μέσα στη φυλακή, της ηλικίας μου, του ότι αντιμετωπίζω ζητήματα υγείας και δεν έχω ξαναδιωχθεί ή ελεγχθεί για τίποτα.
Ποια πράγματα κρατάτε από την εμπειρία της φυλακής;
Ήταν δύσκολα. Μου είχαν προσάψει πολλές κατηγορίες, μεταξύ άλλων ότι είμαι μέλος του Λαϊκού Μετώπου, δωροδοκία κ.ά. Η δικηγόρος μου κατέρριψε όλες τις κατηγορίες, εκτός από την εργασία σε παράνομη οργάνωση. Κατηγορήθηκα για πολλά, καθώς είμαι Γενική Διευθύντρια. Είχαμε λάβει ήδη από τον Ιούνιο επιστολή από τις Ένοπλες Δυνάμεις ότι η οργάνωσή μας είναι παράνομη και πρέπει να κλείσει. Την λάβαμε τον Ιούνιο και συνέχισα να εργάζομαι και με συνέλαβαν τον Ιούλιο, μετά από ένα μήνα. Μου είπαν «γιατί δεν παραιτήθηκες, γιατί δεν κλείσατε την οργάνωση;». Τους απάντησα ότι αυτό είναι πολύ δύσκολο καθώς εργάζονται 300 εργαζόμενοι. Έτσι, καταδικάστηκα σε 16 μήνες, επειδή συνέχισα να εργάζομαι στην οργάνωση, που ήταν πλέον παράνομη. Αυτή ήταν η μόνη μου κατηγορία. Πριν καταπέσουν οι άλλες, περιμέναμε ποινή τουλάχιστον 5 ετών. [Δείτε την ανακοίνωση της Διεθνούς Αμνηστίας για το κλείσιμο της οργάνωσης από τον ισραηλινό στρατό και για τις επιπτώσεις του απαρτχάιντ.]
Ο πρώτος μήνας στη φυλακή ήταν πολύ δύσκολος. Με ανέκριναν επί 21 μέρες. Κάθε μέρα πηγαίναμε στους ανακριτές από τις 9-10 το πρωί ως τις 8 το βράδυ. Με έστελναν στα κεντρικά, 3-4 ώρες μακριά. Με μεταφέρανε με μία κλούβα, με χειροπέδες σε χέρια και πόδια. Όλα στο εσωτερικό της είναι μεταλλικά και είναι καυτά το καλοκαίρι και παγωμένα το χειμώνα. Κοιμόμουν ελάχιστες ώρες. Με είχαν στο Μεταγωγών με ποινικούς. Έμενα στον ίδιο θάλαμο με άντρες, δολοφόνους, εμπόρους ναρκωτικών. Ήταν γενικά ένα πολύ βρώμικο μέρος. Κοιμόμουν σε ένα πλαστικό στρώμα χωρίς σεντόνια ή μαξιλάρι, γεμάτο έντομα, χωρίς μπάνιο ή πετσέτες. Αντιμετώπιζα προβλήματα με την αρτηριακή πίεση και κάποια στιγμή με πήγαν στο νοσοκομείο. Το φαγητό ήταν άθλιο, έχασα 10 κιλά μέσα σε 21 μέρες. Έτρωγα μόνο λίγο ψωμί και έπινα νερό.
Μπορούσατε να δείτε την οικογένειά σας;
Τον πρώτο μήνα απαγορευόταν. Μετά τους τρεις πρώτους μήνες, μπορούσε να με επισκεφτεί η κόρη μου. Έχω μια κόρη και δύο γιους. Η κόρη μου έκανε ειδικό αίτημα και με τη βοήθεια της Ερυθράς Ημισελήνου, καθώς εργάζεται εκτός της χώρας και ταξιδεύει αρκετά, πήρε ειδική άδεια επειδή δεν είναι μόνιμη κάτοικος της χώρας. Με επισκέφτηκε τέλη Σεπτεμβρίου, στους 3 μήνες από τη φυλάκισή μου. Δύο μήνες αργότερα με επισκέφτηκε και η υπόλοιπη οικογένειά μου. Λόγω των μέτρων του covid οι επισκέψεις περιορίστηκαν ακόμη πιο πολύ. Κάποια στιγμή κόλλησα και έμεινα στην απομόνωση για 21 μέρες. Ωστόσο, στις φυλακές αυτές είχα αλληλεγγύη από κρατούμενους για αστικά παραπτώματα. Με πρόσεχαν, μου έδιναν φαγητό και ρούχα. Στους πολιτικούς κρατουμένους υπήρχε μεγαλύτερη πίεση, δεν είχαν ρούχα, φαγητό, δικαίωμα για τηλέφωνο.
Στη συνέχεια όμως μεταφέρεστε σε γυναικείες φυλακές
Όταν με μετέφεραν στη φυλακή Νταμόν στη Χάιφα, ήταν διαφορετικά. Ένιωθα ότι πήγα από την κόλαση στον παράδεισο. Αυτό ακριβώς έλεγα στην οικογένειά μου. Όταν μάλιστα αποφυλακίστηκα, είδα τη θέα που έχει στη θάλασσα και είπα στον διοικητή «αυτό θα έπρεπε να είναι θέρετρο όχι φυλακή» και συμφώνησε μαζί μου.
Όταν ακούστηκε στην τηλεόραση ότι με συνέλαβαν, στις γυναικείες φυλακές άρχισαν να προετοιμάζονται για μένα, μου ετοίμασαν ρούχα, τσιγάρα, το δωμάτιό μου, το κρεβάτι μου, με κάποιες από αυτές γνωριζόμασταν από πριν. Κάποιες ήταν συναδέλφισσες, ήταν εκεί και η πρόεδρος της Ένωσης Γυναικών (μιας από τις 6 παράνομες οργανώσεις), συνάντησα και γυναίκες του Λαϊκού Μετώπου που ήταν στη φυλακή εκείνη την περίοδο. Επίσης, φοιτήτριες που ήταν ενεργές στο φοιτητικό κίνημα. Έμεινα λοιπόν με αυτές, γυναίκες ανοιχτόμυαλες και πολιτικοποιημένες. Υπήρχαν βέβαια και άλλες στη φυλακή από τη Χαμάς ή τη Φατάχ. Ήμασταν χαρούμενες παρέα και αλληλοϋποστηρικτικές. Με στήριξαν πολύ. Κάναμε διάφορες δραστηριότητες, κάποιες κρυφές και απαγορευμένες όπως συζητήσεις για βιβλία, εκπαιδεύσεις σε πολιτικά και πολιτιστικά ζητήματα.
Συζητούσατε και για θέματα υγείας;
Ναι, και για θέματα υγείας, αλλά ακόμη και αυτά απαγορεύονται στη φυλακή, δεν θέλουν να μορφώνονται οι άνθρωποι. Φτιάξαμε πρόγραμμα πανεπιστημιακής εκπαίδευσης εκεί, «χρησιμοποίησα» τα δύο μεταπτυχιακά μου στις κοινωνικές επιστήμες, φτιάξαμε μια ομάδα που διδάσκαμε στις άλλες. Στη φυλακή υπάρχει μια μικρή βιβλιοθήκη. Τη χρησιμοποιούσαμε για μικρές συγκεντρώσεις, συζητήσεις, επιμορφωτικές και πολιτιστικές δραστηριότητες, αλλά όχι για διδασκαλία, και επίσης είναι το μόνο δωμάτιο όπου μπορούσαμε να γυμναστούμε.
Στη φυλακή υπήρχε όμως και έντονο πρόβλημα με την περίθαλψη. Οι παροχές ήταν μηδαμινές και οι γιατροί δεν είχαν άδεια άσκησης επαγγέλματος στο Ισραήλ. Έρχονταν από άλλες χώρες και τους έβαζαν να δουλέψουν στις φυλακές με τους Παλαιστίνιους. Πολλές φορές δεν έδιναν σημασία στις ανάγκες των γυναικών φυλακισμένων. Το μπάνιο ήταν μακριά από τα κελιά. Αν κάτι συνέβαινε το βράδυ, θα έπρεπε να περιμένεις μέχρι το πρωί και όταν πήγαινες στο μπάνιο περνούσες μπροστά από τους σωφρονιστικούς υπαλλήλους, ένιωθες ότι δεν υπήρχε ιδιωτικότητα. Πολλές γυναίκες είχαν προβλήματα και δεν μπορούσαν να έχουν πρόσβαση σε γυναικολόγο. Κάναμε άρνηση σίτισης για το θέμα αυτό, ζητώντας να μας επισκέπτεται γυναικολόγους δύο φορές την εβδομάδα. Αν ακόμη προέκυπτε μια επείγουσα κατάσταση, όπως ένα καρδιακό επεισόδιο, χρειαζόταν χρόνος για να γίνουν όλες οι διαδικασίες για να μεταφερθείς σε νοσοκομείο. Πρόσεχα πολύ τον εαυτό μου για να μην πάθω κάτι, ενώ στις εκκλήσεις μου για διαγνωστικές εξετάσεις πάνω στις χρόνιες παθήσεις μου κανείς δεν απαντούσε.
Τι μήνυμα θα στέλνατε στους ανθρώπους που σας στήριξαν στη φυλακή αλλά και στο παγκόσμιο κίνημα για την υγεία;
Καταρχάς θα ήθελα να ευχαριστήσω τις γυναίκες που με στήριξαν στη φυλακή και όσους-ες έκαναν τις καμπάνιες για τη μείωση της ποινής μου. Ένιωσα πόσο σημαντικό είναι να υποστηρίζουμε η μία την άλλη, ακόμη κι αν είμαστε σε διαφορετικές χώρες, πόσο σημαντικό είναι να αγωνιζόμαστε για τα κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα. Το κίνημα έσπασε τα σύνορα και με έκανε να νιώσω δυνατή μέσα στη φυλακή. Έμαθα στις συγκρατούμενές μου την αξία του κινήματος People’s Health Movement. Πρέπει να μάθουμε και στους επόμενους/ες την αξία να αγωνίζεσαι ενάντια στην ιδιωτικοποίηση και την εμπορευματοποίηση της υγείας που επηρεάζει όλες τις χώρες του Νότου. Το άλλο που ήθελα να επισημάνω είναι ότι η κατοχή στην Παλαιστίνη σκοτώνει την υγεία. Όλο το σύστημα ασφαλείας, το τείχος, τα checkpoints, οι επιθέσεις, μας κάνουν να υποφέρουμε και παραβιάζουν βασικά δικαιώματα πρόσβασης στην υγεία που προστατεύονται από τη Συνθήκη της Γενεύης. Η διεθνής κοινότητα πρέπει να νοιαστεί γι’ αυτό, για το πώς χάνουν άνθρωποι τις ζωές τους από τις καθημερινές πρακτικές του Ισραήλ.
