του Ανδρέα Μπακιρτζή ταμία του Δ.Σ της Οικολογικής Κίνησης Δράμας
Πέρασαν δέκα μήνες από την καταστροφική πυρκαγιά στην Βιομηχανική Περιοχή Δράμας στην οποία κάηκαν 12.500 τόνοι ελαστικών. Τα πρώτα αποτελέσματα από τις μετρήσεις ήταν καθησυχαστικά, παρόλα αυτά όλοι συμφωνούν ότι οι επιπτώσεις από το κάψιμο των ελαστικών θα είναι μεγάλες και μακροπρόθεσμες και δεν θα πρέπει να εφησυχάσουμε απλώς με τις πρώτες μετρήσεις.
Εμείς στην Οικολογική Κίνηση Δράμας πιστεύαμε από την πρώτη στιγμή πως οι μετρήσεις θα πρέπει να συνεχιστούν σε ένα βάθος χρόνου τουλάχιστον 3 ετών και γι’ αυτό καταθέσαμε σχετική πρόταση στο ΥΠ.Ε.ΚΑ. και στην Περιφέρεια Αν. Μακεδονίας και Θράκης εγγράφως. Τονίσαμε ιδιαιτέρως ότι θα πρέπει άμεσα να απομακρυνθούν τα υπολείμματα της πυρκαγιάς και να διαχειρισθούν ως επικίνδυνα απόβλητα και έως ότου συμβεί αυτό επιβάλλεται να στεγανοποιηθεί ο συγκεκριμένος χώρος έτσι ώστε να μην υπάρχει τρόπος διείσδυσης των ρυπογόνων στοιχείων μετά από βροχές στον υδροφόρο ορίζοντα της περιοχής. Μέχρι τώρα οι προτάσεις μας δεν έχουν εισακουστεί από τους αρμόδιους φορείς
Στη κατοχή της Ο.Κ.Δ οι τελευταίες μετρήσεις
Στην κατοχή της Οικολογικής Κίνησης Δράμας περιήλθαν οι μετρήσεις τις οποίες έκανε για λογαριασμό του ΥΠ.Ε.ΚΑ. το ΙΓΜΕ, μετρήσεις για τις οποίες η νομαρχία Δράμας δεν προέβη σε καμία ανακοίνωση και δεν γνωστοποίησε στους πολίτες ως όφειλε. Γεγονός που έρχεται σε αντίθεση με την αρχική τακτική της Νομαρχίας Δράμας όπου συχνές συνεντεύξεις τύπου δινόταν με τα αποτελέσματα του Δημόκριτου και της Δ/νσης κτηνιατρικής και της δ/νσης Υγείας της Νομαρχίας. Εμείς σας παραθέτουμε αυτούσια αποσπάσματα από τα συμπεράσματα και τις προτάσεις του ΙΓΜΕ για να μπορέσουν οι πολίτες να έχουν μια πλήρη ενημέρωση για το μεγάλο θέμα της πυρκαγιάς:
Αποτελέσματα δειγματοληψίας του εδάφους στη περιοχή
Στο τέλος Ιουνίου και αρχές Ιουλίου του 2010 κλιμάκιο γεωεπιστημόνων του Ινστιτούτου Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών επισκέφθηκε τη Βιομηχανική Περιοχή της Δράμας, όπου εκδηλώθηκε στις 20/6/2010 πυρκαγιά σε ανοικτό χώρο αποθήκευσης ελαστικών (εφ’ εξής θα καλείται Αποθήκη Ελαστικών χάριν συντομίας). Μετά την ενημέρωσή τους από τον Νομάρχη Δράμας, προχώρησαν στη συλλογή είκοσι δειγμάτων επιφανειακού εδάφους (0-1 cm), δύο δειγμάτων φερτών υλικών στραγγίσματος από ρείθρα δίπλα σε δρόμους και ενός δείγματος το οποίο συνίστατο από καμένο υλικό ελαστικού.
Στόχος αυτής της προκαταρκτικής δειγματοληψίας ήταν να εξεταστεί η ενδεχόμενη επιβάρυνση του επιφανειακού εδάφους στην περιοχή που επηρεάστηκε από τη στάχτη της φωτιάς των ελαστικών. Πρέπει εξ αρχής να τονιστεί ότι η προκαταρκτική αυτή δειγματοληψία δεν μπορεί να παρέχει τεκμηριωμένη πληροφόρηση για την έκταση και την ένταση της ρύπανσης, που προξενήθηκε από την πυρκαγιά στην Αποθήκη Ελαστικών, και συνεπώς αξιόπιστα συμπεράσματα για τις επιπτώσεις στο περιβάλλον και τη δημόσια υγεία. Απλά, παρέχει πληροφορίες για τη βεβαιωμένη επιβάρυνση του εδάφους στις είκοσι θέσεις δειγματοληψίας και ιδιαίτερα σε έξι θέσεις απ’ όπου είχαν συλλεχθεί στο παρελθόν δείγματα επιφανειακού εδάφους στα πλαίσια του ερευνητικού προγράμματος Αστικής Γεωχημικής Έρευνας της ευρύτερης περιοχής Δράμας (Ιούνιος 2006).
Η προκαταρκτική αυτή έρευνα απαντά σε δύο βασικά ερωτήματα: (1) αν υπάρχει επιβάρυνση του επιφανειακού εδάφους από τη στάχτη της πυρκαγιάς στην Αποθήκη Ελαστικών, και (2) αν οι συγκεντρώσεις των ανόργανων χημικών στοιχείων και οργανικών ενώσεων είναι υψηλότερες των Θεσμοθετημένων Οριακών Τιμών της Ιταλίας.
Η σχετική συνολική αβεβαιότητα της μέτρησης και η αναλυτική επαναληψιμότητα χρησιμοποιήθηκαν για τη δημιουργία τεσσάρων πιθανοκρατικών κατηγοριών (α) χαμηλότερη της αρχικής τιμής, (β) ενδεχομένως μεγαλύτερη της αρχικής τιμής, (γ) πιθανώς μεγαλύτερη της αρχικής τιμής και (δ) μεγαλύτερη της αρχικής τιμής για την κατάταξη των αποτελεσμάτων των έξι δειγμάτων της Παρούσας Έρευνας, σε σχέση με τα αντίστοιχα στα δείγματα της Αστικής Γεωχημικής Έρευνας. Το συμπέρασμα αυτής της επεξεργασίας είναι ότι τα έξι δείγματα επιφανειακού εδάφους (0-1 cm) της Παρούσας Έρευνας σε σχέση με τα αντίστοιχα της Αστικής Γεωχημικής Έρευνας (0-10 cm) είναι, κατά μεγάλη πιθανότητα, επιβαρυμένα ποικιλοτρόπως από τα χημικά στοιχεία αργίλιο (Al), αρσενικό (As), βάριο (Ba), βηρύλλιο (Be), κάδμιο (Cd), κοβάλτιο (Co), χρώμιο (Cr), (Cu), σίδηρο (Fe), υδράργυρο (Hg), μαγνήσιο (Mg), νικέλιο (Ni), μόλυβδο (Pb), αντιμόνιο (Sb), κασσίτερο (Sn), τιτάνιο (Ti) και ψευδάργυρο (Zn).
Το υλικό από το καμένο λάστιχο έδωσε υψηλές συγκεντρώσεις σε όλα σχεδόν τα ανόργανα χημικά στοιχεία, που αναφέρονται στη βιβλιογραφία, που αφορά την καύση ελαστικών. Ο ψευδάργυρος εμφανίζει ιδιαίτερα υψηλές συγκεντρώσεις που φθάνουν στα 43.088 mg/kg (4,31% Ζn) στο <2 mm κλάσμα και στα 51.415 mg/kg (5,14% Zn) στο <0,075 mm κλάσμα. Ιδιαίτερα υψηλές είναι και οι συγκεντρώσεις του αργιλίου (Al), σιδήρου (Fe), τιτανίου (Ti), βαρίου (Ba), κοβαλτίου (Co), μολύβδου (Pb), αντιμονίου (Sb), κασσιτέρου (Sn) και αρσενικού (As).
Το επιφανειακό έδαφος κάτω από το καμένο ελαστικό είναι κι’ αυτό εμπλουτισμένο με αργίλιο (Al), σίδηρο (Fe), ψευδάργυρο (Zn), τιτάνιο (Ti), βάριο (Ba), μόλυβδο (Pb), χρώμιο (Cr), νικέλιο (Ni), αρσενικό (As), χαλκό (Cu) και κοβάλτιο (Co).
Τα αποτελέσματα αυτής της προκαταρκτικής έρευνας επιβεβαιώνουν ότι υπάρχει επιβάρυνση του επιφανειακού εδάφους και η μεγαλύτερη φαίνεται να είναι στην περιοχή που οριοθετείται από την Πετρούσσα – Ξηροπόταμο – Μυλοπόταμο.
Οι προτάσεις του ΙΓΜΕ για τη περιοχή
1. Τα καμένα υλικά των ελαστικών και το ρυπασμένο έδαφος κάτω από αυτά πρέπει να απομακρυνθούν άμεσα με ασφαλείς διαδικασίες σε χώρο Υγειονομικής Ταφής Επικίνδυνων Αποβλήτων, εφαρμόζοντας τις αρχές (α) της επανόρθωσης των ζημιών στο περιβάλλον και (β) «ο ρυπαίνων πληρώνει» της ισχύουσας νομοθεσίας.
2. Σε περίπτωση που η άμεση απομάκρυνσή των καμένων υλικών των ελαστικών και του ρυπασμένου εδάφους δεν είναι εφικτή, πρέπει οπωσδήποτε να στεγανοποιηθεί ο σωρός με ασφαλή τρόπο, ούτως ώστε να μην υπάρχει κατείσδυση των όμβριων υδάτων προς τους υδροφορείς, αλλά και ούτε είσοδος των επιφανειακών υδάτων στη βάση του σωρού
3. Επειδή, υπάρχουν στην περιοχή υδρογεωτρήσεις για αρδευτικούς κυρίως σκοπούς, προτείνεται να υλοποιηθεί άμεσα συστηματική υδρογεωλογική έρευνα της ποιότητας των υδροφορέων, δημιουργώντας έτσι τη βάση για διαχρονική παρακολούθηση. Επισημαίνεται, ότι η έρευνα αυτή θα έπρεπε να έχει ήδη γίνει, λόγω της ανεξέλεγκτης λειτουργίας της Ανοικτής Αποθήκης Ελαστικών επί σειρά ετών. Σήμερα, όμως, γίνεται επιτακτική ανάγκη, ακόμη και σε περίπτωση που απομακρυνθεί άμεσα ο σωρός των καμένων ελαστικών και το ρυπασμένο έδαφος κάτω από το σωρό.
4. Για την ακριβή οριοθέτηση του εδάφους, στη στενή και ευρύτερη περιοχή, που έχει επιβαρυνθεί από τη μεταφερόμενη στάχτη της πυρκαγιάς στην Αποθήκη Ελαστικών, πρέπει να υλοποιηθεί συστηματική εδαφογεωχημική έρευνα.
5. Μετά την απομάκρυνση των καμένων λάστιχων και του ρυπασμένου εδάφους από το χώρο της Αποθήκης Ελαστικών επιβάλλεται να γίνει ποιοτικός έλεγχος του αποκαλυφθέντος εδαφικού υλικού, για να διαπιστωθεί ότι οι συγκεντρώσεις των χημικών στοιχείων και ενώσεων είναι στα φυσικά επίπεδα της περιοχής.
6. Τέλος, η Ελλάδα επιβάλλεται να θεσμοθετήσει τις δικές της εθνικές οριακές τιμές για το έδαφος και τα ιζήματα ρέματος ως προς τα δυνητικά επικίνδυνα χημικά στοιχεία και ενώσεις, λαμβάνοντας σοβαρά υπ’ όψιν τις ιδιαιτερότητες της γεωχημείας της λιθολογίας της. Σημειώνεται, ότι το Ι.Γ.Μ.Ε., στο πλαίσιο του υπέρ τρίτων έργου «Παροχής Υπηρεσιών για την Καταγραφή των Δυνητικών Πηγών Ρύπανσης του Εδάφους στην Κύπρο», ως σύμβουλος του Υπουργείου Γεωργίας Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος (Τμήματος Γεωλογικής Επισκόπησης) της Κύπρου, έχει καταρτίσει και προτείνει προς θεσμοθέτηση κατάλογο ορίων 102 δυνητικών ρυπαντών του εδάφους για τρεις διαφορετικές χρήσεις γης (βιομηχανική-εμπορική, οικιστική και ψυχαγωγική.
Καπνίζει ακόμη το έδαφος
Στις 8-3-2011 πραγματοποιήθηκε γεώτρηση από την περιφέρεια Α. Μακεδονίας Θράκης στον χώρο όπου εκδηλώθηκε η φωτιά των ελαστικών στην ΒΙΠΕ Ξηροποτάμου προκειμένου να ληφθούν δείγματα και να αποσταλούν στον Δημόκριτο για έλεγχο. Παρόντες στον τόπο της καταστροφής δεν διαπιστώσαμε να εξέρχεται καπνός από το άνοιγμα της γεώτρησης και τα πρώτα δείγματα των ελαστικών ήταν κρύα ενώ τα αποτελέσματα των δειγμάτων δεν έχουν ανακοινωθεί ακόμη.
Στις 28-4-2011 μετά από καταγγελία επισκεφτήκαμε το χώρο και διαπιστώθηκε ότι υπάρχει έντονη μυρωδιά αναθυμιάσεων και σε ένα σημείο από ρωγμή στο έδαφος έβγαινε καπνός. Επικοινωνήσαμε άμεσα με τον αναπληρωτή δήμαρχο κ. Μλεκάνη και τον πρόεδρο του τοπικού συμβουλίου Ξηροποτάμου κ. Δεμίση Γιώργο ο οποίος μας ενημέρωσε για τις ενέργειες του τοπικού συμβουλίου και επεσήμανε ότι η περιοχή καπνίζει σε τακτά διαστήματα. Την ίδια μέρα το μεσημέρι ο πρόεδρος της Ο.Κ.Δ επισκέφτηκε το χώρο μαζί με τον περιφερειάρχη κ. Γιαννακίδη, τον αντιπεριφερειάρχη κ. Ξανθόπουλο και τον δημοτικό σύμβουλο κ. Μελλισινό. Διαπιστώθηκε ότι καλύφθηκε με χώμα η ρωγμή και ενημερώθηκαν για τις προτάσεις της Ο.Κ.Δ όσον αφορά την αποκατάσταση και τις συνέπειες.
Είναι πραγματικότητα πως μέχρι σήμερα δεν έχει περιφραχθεί ο χώρος ενώ κοπάδια ζώων βόσκουν στη περιοχή. Καμία ενέργεια για στεγανοποίηση του σωρού των καμένων ελαστικών δεν πραγματοποιήθηκε ώστε να μην υπάρχει κατείσδυση των όμβριων υδάτων προς τους υδροφορείς, αλλά ούτε και είσοδος των επιφανειακών υδάτων στη βάση του σωρού. Καμία απάντηση στις επιστολές μας δεν λάβαμε από το ΥΠΕΚΑ και την περιφέρεια Α.Μακεδονίας και Θράκης.