Θέλω να μοιραστώ μαζί σας ότι τον τελευταίο καιρό νιώθω σαν μήλο. Δεν ξέρω αν σας έχει συμβεί ποτέ αυτό. Μπορεί να το γνωρίζετε ήδη, αλλά αν φυτέψουμε έναν σπόρο μήλου, θα μεγαλώσει ένα δέντρο με διαφορετικά μήλα. Τι φανταστικό πράγμα! Τα μήλα έχουν κάτι το ιδιαίτερο που οι επιστήμονες αποκαλούν ακραία ετεροζυγωτία, που σημαίνει ότι όταν φυτεύεις τους σπόρους δεν παίρνεις κλώνους. Κανένα δέντρο δεν μπορεί να είναι το ίδιο αν δεν μπολιάσουμε μια τομή του αρχικού δέντρου. Ας πούμε ότι θα μπορούσαμε να σκεφτούμε κάτι παρόμοιο με ένα ανθρώπινο ον, μόνο που αν φυτέψουμε ένα από τα μπράτσα μας, δεν θα έχουμε έναν κλώνο. Τουλάχιστον, όχι ακόμα.
Παρόλο που υπάρχουν αμέτρητες ποικιλίες μήλων, μόνο πέντε ποικιλίες έχουν καταφέρει να είναι παρούσες στις αγορές και στα σούπερ μάρκετ σε όλο τον κόσμο. Αυτά τα μήλα δεν βρίσκονται εκεί επειδή είναι τα πιο νόστιμα ή έχουν την καλύτερη σύσταση, αλλά επειδή είναι τα πιο ανθεκτικά στην καπιταλιστική παραγωγή.
Εδώ θα μπορούσαμε να αναρωτηθούμε: τι συνέβη με τα υπόλοιπα μήλα; Ήταν μια καταιγίδα που χάλασε τους καρπούς, έσπασε τα κλαδιά και ξερίζωσε τους κορμούς;
Η καταιγίδα που βιώνουμε δεν είναι μόνο ικανή να καταστρέψει τη σοδειά μας, αλλά και να εξοβελίσει τις δυνατότητες των διαφορετικών ζωών. Μόνο λίγα μήλα επιβιώνουν στη βροχή, αλλά η ποικιλομορφία τους, ο κόσμος που περιέχει το καθένα, εξαφανίζεται. Αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που νιώθω σαν μήλο.
Η ανησυχία μου για τα μήλα γεννήθηκε μετά από μερικές επισκέψεις στην αγορά και βλέποντας πώς κυριαρχούσαν στο τμήμα των φρούτων. Μου αρέσουν τα μήλα, αλλά άρχισα να αναρωτιέμαι γιατί υπήρχαν αυτά και όχι άλλα. Πάνω απ’ όλα όμως αναρωτήθηκα: τι απέγιναν τα κίτρινα δαμάσκηνα, τα μύρτα, τα μούσμουλα και τα κεράσια capulin;
Τα μήλα «ελίτ», ας πούμε, έχουν μια προνομιακή θέση στο σύστημα. Και αυτό συμβαίνει με πολλές από τις τροφές μας. Για παράδειγμα, υπάρχουν μόνο εννέα φυτά που παράγουν το 66% των καλλιεργειών μας. Αν και ο καλαμπόκι είναι ένα από αυτά, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τη μετατροπή του ντόπιου καλαμποκιού σε αυτό που αποκαλούν «βελτιωμένο αραβόσιτο», δηλαδή καλαμπόκι που έχει τροποποιηθεί για να ταιριάζει στο σύστημα.
Μια χούφτα πολυεθνικές επιχείρησαν να ελέγξουν την διανομή των σπόρων τροποποιώντας τους, πατεντάροντάς τους και ιδιωτικοποιώντας τους. Αυτό επηρέασε την γεωργική βιοποικιλότητα του πλανήτη και τη δυνατότητα να γεννηθούν νέες ποικιλίες που να μπορούν να προσαρμοστούν στις σημερινές συνθήκες, ενώ επέβαλε στους αγρότες την εξάρτηση από τους υβριδικούς σπόρους και τα τοξικά γεωργικά φάρμακα.
Οι μονοκαλλιέργειες μαζί με τις διάφορες διαδικασίες της εκβιομηχάνισης, εμπορευματοποίησης και αστικοποίησης έχουν επηρεάσει τα φυσικά δάση. Τα τελευταία είκοσι χρόνια, σε μια χώρα όπως το Μεξικό, για παράδειγμα, η κάλυψη των δέντρων μειώθηκε κατά 9,2%.
Το Jalisco (πολιτεία του Μεξικού που βρίσκεται στο δυτικό τμήμα της χώρας μπροστά στον Ειρηνικό Ωκεανό) έχασε 8 χιλιάδες εκτάρια φυσικού δάσους τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια. Το δάσος έδωσε τη θέση του στα γνωστά μούρα, την αγαύη και το αβοκάντο. Αναλύοντας δεδομένα από το Ινστιτούτο Στατιστικής και Γεωγραφικής Πληροφόρησης του Jalisco, βλέπουμε ότι ενώ, από το 1983, τα στρέμματα που καλλιεργούνται με καλαμπόκι έχουν μειωθεί σχεδόν κατά 40%, αυτά της αγαύης -αν και με αυξομειώσεις- αυξήθηκαν πάνω από 1.169%. Πρόσφατα, από το 2008, οι τιμές του αβοκάντο αυξήθηκαν κατά 1.228% και οι τιμές του βατόμουρου κατά 1.849%. Αυτά κατατάσσονται στα πολυτιμότερα αγροτικά προϊόντα, ενώ η ζωή των εργαζομένων τους μειώνεται σε λίγα πέσος. Τοπία όπως αυτό ντύνονται στα λευκά από τους μουσαμάδες των θερμοκηπίων όταν τα οικοσυστήματα δεν αφήνονται να μαραζώσουν και να ερημοποιηθούν. Αυτά τα εξαγώγιμα προϊόντα εξαφάνισαν τα ιθαγενή δάση, εκτόπισαν τα μη ανθρώπινα ζώα, δηλητηρίασαν τη γη και προκάλεσαν λειψυδρία. Αυτό επιτεύχθηκε με την αποψίλωση των δασών, τους εμπρησμούς, τον έλεγχο των καρτέλ και την συμπαιγνία των αρχών – καταστάσεις που δεν είναι άγνωστες στην Τσιάπας ή άλλες πολιτείες – καθώς και με το λεγόμενο Τρένο των Μάγια. Πράγματι, ακριβώς στις πολιτείες της χερσονήσου συγκεντρώνεται πάνω από το ήμισυ της απώλειας δασών της χώρας.
Ας επιστρέψουμε στα μήλα. Η καταιγίδα ήταν αυτή που πότισε τις σοδειές τους. Τι είδους νερό χρησιμοποιήθηκε και τι επίδραση είχε στους καρπούς; Αναπτύχθηκαν μήλα με έντονο κόκκινο χρώμα, τα οποία ξεχωρίζουν για την εμπορική τους αξία, αλλά που εσωτερικά είναι συμπαγή και άγευστα.
Η ποιότητα και η ποσότητα του νερού έχει επηρεάσει τους καρπούς που φυτρώνουν σήμερα από τη γη, η οποία μερικές φορές ποτίζεται με τα λύματα, και άλλες υφίσταται μακροχρόνιες ξηρασίες. Ενώ η βιομηχανική γεωργία είναι αυτή που φτωχαίνει και μολύνει το νερό. Στο Μεξικό, πράγματι, τα τρία τέταρτα του νερού πηγαίνουν στον αγροτικό τομέα, αλλά μεγάλο μέρος του μονοπωλείται από το 1% των χρηστών: επιχειρήσεις, εταιρείες εξόρυξης, ξενοδοχεία ή, προφανώς, εξαγωγείς αγροτικών προϊόντων. Ταυτόχρονα, η υψηλή κατανάλωση ορυκτών καυσίμων – που μερικές φορές προκαλείται από αυτά – έχει μετατρέψει το νερό σε όξινη βροχή, όταν δεν έχει μολύνει απευθείας θάλασσες, ποτάμια και πηγάδια.
Επομένως, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι σήμερα υπάρχει στενή σύνδεση μεταξύ σώματος και εδάφους, μεταξύ κοινωνικο-περιβαλλοντικών προβλημάτων και υγείας. Έχετε αναρωτηθεί ποτέ με τι νερό κάνουμε μπάνιο;
Το Santiago, το Atoyac ή η Tula έχουν γίνει τοξικά ποτάμια που αρρωσταίνουν το σώμα μας με καρκίνο, νεφρικά προβλήματα ή δερματικές ασθένειες ενώ καταστρέφουν τα δικά τους οικοσυστήματα. Αρκεί να κοιτάξετε έξω για να δείτε τι συμβαίνει στην κοινότητα της Coca de Mezcala (Jalisco).
Οι κυβερνήσεις επιχειρούν να μετριάσουν αυτό το πρόβλημα με ακατάλληλες και ανεπαρκείς εγκαταστάσεις επεξεργασίας των αποβλήτων αντί να επιτεθούν στη ρίζα του προβλήματος: την αχαλίνωτη βιομηχανική ρύπανση.
Οι βιομηχανίες δεν ενθαρρύνονται να επεξεργάζονται το νερό τους, δεν τους απαγορεύεται καν να απορρίπτουν τα απόβλητά τους στα υδάτινα ρεύματα. Λένε ότι οι άνθρωποι είναι φτιαγμένοι κατά 60% από νερό, και φαίνεται ότι όλο και περισσότεροι από εμάς είμαστε λύματα.
Συσσωρεύουμε, καταναλώνουμε, απορρίπτουμε. Συσσωρεύουμε, καταναλώνουμε, απορρίπτουμε- και πάλι από την αρχή. Το σύστημα μας διατάζει να σπαταλάμε χωρίς να λαμβάνουμε υπόψη τις συνέπειες για τον εαυτό μας ή για τους άλλους.
Ωστόσο, έχουμε εξαντλήσει τον χώρο για να πετάξουμε τα απορρίμματά μας. Χιλιάδες πλαστικά απορρίμματα επιπλέουν ήδη στους ωκεανούς, παγιδεύοντας και σκοτώνοντας τα θαλάσσια ζώα. Η διαχείριση των απορριμάτων στο Μεξικό δεν είναι η αναγκαία, με αποτέλεσμα οι ρύποι τους να εξαπλώνονται στο υπέδαφος και στο νερό.
Αυτό θέτει σε κίνδυνο την υγεία των κοινοτήτων, των οικοσυστημάτων και των καλλιεργειών. Επομένως, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι από την Puebla έως το Jalisco ξεσηκώνονται αντιδράσεις που απαιτούν το κλείσιμο των χωματερών και την αλλαγή της πολιτικής διαχείρισης των απορριμάτων.
Η καλλιέργεια των μήλων έχει αρκετές θετικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις: οι μηλιές μάς παρέχουν οξυγόνο, απορροφούν το διοξείδιο του άνθρακα και βοηθούν στην εξάτμιση του νερού και στη ρύθμιση της θερμοκρασίας.
Ωστόσο, η παραγωγή μήλων στον καπιταλισμό συνεπάγεται επίσης τοξικότητα και περιβαλλοντική υποβάθμιση εξαιτίας της χρήσης φυτοφαρμάκων (για παράδειγμα) και της αυξημένης χρήσης ορυκτής ενέργειας για την παραγωγή, τη μεταφορά και την αποθήκευση.
Υπάρχουν εκείνοι που πιστεύουν ότι όλα αυτά μπορούν να λυθούν εύκολα με την «καθαρή» ενέργεια. Ήδη, όμως, στον Ισθμό του Tehuantepec μας έχουν δείξει ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Τα ορυκτά και η πράσινη ενέργεια είναι πιο αλληλένδετα από όσο νομίζετε.
Επομένως, σήμερα, ο στόχος είναι να εξερευνήσουμε τα βάθη των ωκεανών προς αναζήτηση ορυκτών που είναι απαραίτητα για την ενεργειακή μετάβαση. Ενώ θέλουν να μετριάσουν τις μη αναστρέψιμες ζημιές στα θαλάσσια οικοσυστήματα, μας ωθούν σε ένα ψευδές δίλημμα: «χερσαία εξόρυξη ή υπεράκτια;», χωρίς να ρωτούν «γιατί παράγουμε ενέργεια, για ποιο λόγο και για ποιον;».
Ταυτόχρονα, χωρίς κανέναν αντίλογο, κατασκευάζεται στον Κόλπο του Μεξικού ο αγωγός φυσικού αερίου Puerta al Sureste, μήκους 715 χιλιομέτρων, ο οποίος θα συνδέει το Τέξας με το Γιουκατάν. Σαν να μην είχε εντοπιστεί εκεί το 2010 η χειρότερη πετρελαιοκηλίδα στην ιστορία. Φυσικά, όλα δικαιολογούνται για να γίνει το Μεξικό ο βασικός παίκτης στην παγκόσμια αγορά και στις ενεργειακές του συνδέσεις, μας λένε. Με αυτόν τον τρόπο, ανακοινώνονται νέα megaprojects, αφού φαίνεται ότι αυτά των τελευταίων ετών δεν ήταν αρκετά. Φυσικά, έχουν μια ετικέτα που τα πιστοποιεί ως «πράσινα και συμπεριληπτικά». Τώρα, στη Sonora, προωθείται το μεγάλο έργο «Saguaro Energía», που συνδέεται με το Σχέδιο Sonora για την εξαγωγή «καθαρού» αερίου από το Τέξας στην Ασία, το οποίο περιλαμβάνει έναν γιγάντιο τερματικό σταθμό υγροποίησης (λένε ότι είναι 70 φορές μεγαλύτερος από το στάδιο Azteca) και ένα λιμάνι. Ακτιβιστές και οργανώσεις ανησυχούν για τη ζημιά που μπορεί να προκαλέσουν αυτά τα έργα στον Κόλπο της Καλιφόρνιας, ο οποίος φιλοξενεί μια μεγάλη ποικιλία ειδών, συμπεριλαμβανομένης της πυγμιαίας φώκαινας (vaquita), η οποία κινδυνεύει με εξαφάνιση (έχουν καταγραφεί λιγότερες από είκοσι). Έτσι, θέτουν σε συζήτηση το ερώτημα: «φάλαινες ή αέριο;»
Για να συμμετάσχει σε αυτή την «αρμονία», ο σημερινός Μεξικανός πρόεδρος κήρυξε προσφάτως την έναρξη των εργασιών για το Νέο Λιμάνι Manzanillo-Cuyutlán, το οποίο υπόσχονται ότι θα είναι ένα από τα πιο σύγχρονα και οικολογικά στον κόσμο χάρη στο Πολεμικό Ναυτικό. Με την επέκταση του λιμανιού το 2007, καταστράφηκαν τεράστιες εκτάσεις με μαγκρόβιες, η φυσική προστασία, δηλαδή, από τις καταιγίδες και βιότοπος για μια μεγάλη ποικιλία ειδών. Σήμερα, τα ρακούν περιφέρονται αναζητώντας τροφή στους κάδους των σκουπιδιών και οι κροκόδειλοι τρομάζουν κολυμβητές και περαστικούς. Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις όταν καταστραφεί η λιμνοθάλασσα Cuyutlán, ένας από τους μεγαλύτερους παράκτιους υγροτόπους της χώρας;
Ποιες είναι οι συνέπειες όταν κάτι παύει να υπάρχει; Πώς επηρεάζει τη ζωή και τα όνειρά μας; Είναι δύσκολο να γνωρίζουμε με ακρίβεια τι υπήρχε και τι δεν υπάρχει πια. Για παράδειγμα, εικάζεται ότι περισσότερες από 10.000 ποικιλίες μήλων έχουν εξαφανιστεί μόνο στη Βόρεια Αμερική. Αλλά πώς μπορούμε να ξέρουμε με ακρίβεια όταν από κάθε σπόρο φυτρώνει κάτι διαφορετικό; Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι υπάρχουν 8,7 εκατομμύρια είδη στον κόσμο, αλλά ο πλούτος του πλανήτη δεν έχει ακόμη ανακαλυφθεί.
Αυτό που μπορούμε να γνωρίζουμε είναι ότι το ποσοστό εξαφάνισης είναι τουλάχιστον χίλιες φορές υψηλότερο χάρη στα καπιταλιστικά όντα που δίνουν προτεραιότητα στη λεηλασία των «πόρων»: για παράδειγμα, μόνο στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική έχει σημειωθεί μείωση της άγριας ζωής κατά 94% τα τελευταία πενήντα χρόνια, ενώ προβλέπεται ότι την επόμενη δεκαετία θα εξαφανιστούν από τον πλανήτη 1 εκατομμύριο είδη.
Ωστόσο, μερικές φορές είναι δύσκολο να δούμε τη ζημιά που υπερβαίνει το ανθρώπινο, όταν μας πλήττουν πολλαπλοί πόλεμοι και βία. Πώς μπορούμε να σκεφτούμε την ατμοσφαιρική ρύπανση και την οικολογική ζημιά που προκαλεί ο πόλεμος στην Παλαιστίνη όταν βιώνουμε μια γενοκτονία; Πώς μπορούμε να κινητοποιηθούμε ενάντια σε ένα megaproject όταν 16 άνθρωποι εξαφανίζονται κάθε μέρα σε μια χώρα όπως το Μεξικό; Πώς να προστατέψουμε τον ιαγουάρο όταν ένα όπλο είναι στραμμένο στο κεφάλι ενός ανθρώπου που υπερασπίζεται τη γη του; Γιατί να ανησυχούμε για την υπερθέρμανση του πλανήτη όταν χιλιάδες γυναίκες δολοφονούνται; Γιατί να σκεφτόμαστε αυτά τα εξαφανισμένα μήλα;
Ενώ οι ηγέτες του κόσμου συνεχίζουν να αρνούνται την κλιματική αλλαγή και άλλοι προωθούν αυταρχικές «πράσινες» τάσεις, κάποιοι επιστήμονες τονίζουν ότι η έκτη εξαφάνιση έχει ήδη ξεκινήσει. Αυτός είναι ένας άλλος κύκλος για τον πλανήτη, αλλά αυτή τη φορά εμείς οι άνθρωποι τον έχουμε επιταχύνει με μεγαλύτερη βία, σκληρότητα και πόνο. Θα μπορούσε αυτό να είναι ένα άλλο όνομα για την Καταιγίδα; Την Καταιγίδα που πλήττει άγρια με φωτιές, πλημμύρες, καύσωνες, τυφώνες, ξηρασίες, έντονες χιονοπτώσεις και πολλά άλλα. Πόσες μορφές ζωής θα εξαφανίσει και πώς θα χτίσουμε το αύριο χωρίς αυτές; Πώς μπορούμε να ζήσουμε σε έναν κόσμο χωρίς το τραγούδι των πουλιών, το χρώμα των λουλουδιών και το άρωμα των δασών; Πώς θα ζήσει ένας ουρακοτάγκος όντας ο τελευταίος του είδους του, όταν βλέπει να καταστρέφεται το σπίτι του από την παραγωγή φοινικέλαιου;
Πώς θα νιώσει μια μηλιά την απουσία των μελισσών; Οι άνθρωποι δεν είναι οι μόνοι που βιώνουν την απώλεια και τον πόνο. Ωστόσο, αυτός ο μαζικός αφανισμός επηρεάζει όχι μόνο τη διασύνδεσή μας και την αλληλεπίδρασή μας με άλλες μορφές ζωής, αλλά και τη σωματική και συναισθηματική υγεία μας. Η αγωνία, ο φόβος, η αδυναμία, το άγχος και η αδιαφορία είναι αυτά που έχει προκαλέσει η αποποίηση των ευθυνών μας. Χάνουμε την ικανότητά μας να συναισθανόμαστε και να αντιδρούμε στην καταστροφή.
Μια ζωή που διαμεσολαβείται από το κεφάλαιο μας έχει διαχωρίσει από τη φυσική μας ύπαρξη, έχει μετατρέψει τη γη σε ιδιοκτησία και τη ζωή σε εμπόρευμα. Πώς αλλιώς να εξηγήσουμε ότι η απάντηση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στην υπερθέρμανση του πλανήτη ήταν να υπολογίσει την αξία μιας φάλαινας για τις υπηρεσίες της στη δέσμευση άνθρακα από την ατμόσφαιρα; Αν αμφιβάλλετε, ακούστε: εκτίμησαν ότι κάθε φάλαινα αξίζει περισσότερα από 2 εκατομμύρια δολάρια. Μας λένε λοιπόν ότι πρέπει να σταθμίσουμε τη σχέση κόστους-οφέλους για να τις αφήσουμε να ζήσουν.
Ο καπιταλισμός μαζί με τη νεωτερικότητα μας επέβαλε ένα όραμα που δεν έχει μόνο ως σύμβολο το χρήμα, αλλά που ερμηνεύει τον κόσμο με την ίδια συνθήκη ανταγωνισμού και βαρβαρότητας. Οπότε όχι μόνο αποδεχόμαστε ότι επιβιώνουν μόνο λίγες ποικιλίες μήλων, αλλά μας αρέσουν και αυτά που επικρατούν. «Ήταν ένα δίκαιο παιχνίδι», λέμε στον εαυτό μας.
Ωστόσο, θα μπορούσαμε να αναρωτηθούμε και να προσπαθήσουμε να δούμε τι κάνουν τα άλλα μήλα. Πώς καταφέρνουν να διασφαλίζουν την επιβίωσή τους και να αντιστέκονται στον καπιταλισμό; Δεν θα εκπλαγείτε, λοιπόν, αν μάθετε ότι υπάρχουν ερευνητές των χαμένων μήλων που έχουν βρει δεκάδες ποικιλίες που θεωρούνταν εξαφανισμένες. Κάποιοι αποκρουστικοί πίνακες της Αναγέννησης, ορισμένοι μάλιστα με τίτλο «νεκρή φύση», φαίνεται να παρέχουν ενδείξεις για την εξαφανισμένη ζωή.
Όταν βλέπουμε τη ζωή ως θύμα σημαίνει ότι ελαχιστοποιούμε τους τρόπους με τους οποίους αυτή προσαρμόζεται και αντιστέκεται. Υπάρχουν στρατηγικές που δεν μας είναι ξένες, όπως οι μεταναστεύσεις ή οι αλλαγές στη ρουτίνα, αλλά διαφορετικά είδη μεταμορφώνονται επίσης ανατομικά και φυσιολογικά. Πολλά γίνονται πιο όμορφα εξαιτίας αυτού. Άλλα αναπτύσσουν φανταστικές ικανότητες.
Για παράδειγμα, μπροστά σε αντίξοες κλιματικές συνθήκες, υπάρχουν βάτραχοι που μπορούν να παγώσουν για επτά μήνες, μέδουσες που μπορούν να αναζωογονηθούν ή φυτά που ανθίζουν νωρίτερα. Τι μπορούμε να πούμε για την αντίσταση; Ίσως ο πιο προφανής τρόπος να την αντιληφθούμε είναι να κοιτάξουμε τον τρόπο που τα μη ανθρώπινα ζώα προστατεύουν και απελευθερώνουν φίλους και συγγενείς και εκδικούνται όσους καταστρέφουν τα οικοσυστήματά τους. Δεν είναι ένστικτο, υπάρχει κάτι άλλο που παρακινεί τις πράξεις τους. Θα μπορούσαμε να πούμε το ίδιο για ένα ζιζάνιο που σπάει το τσιμέντο; Ή θα μπορούσαμε να σκεφτούμε έναν τυφώνα ως έναν τρόπο της Μητέρας Γης να αντισταθεί στην καπιταλιστική καταστροφή των ακτών της;
Τι συμβαίνει, λοιπόν, με τα ανθρώπινα όντα; Μήπως ο καπιταλισμός μας στερεί και την ικανότητα της προσαρμογής; Αυτό δεν είναι απλώς ένα βιολογικό ζήτημα, αλλά η απώλεια της κοινοτικής μας υπόστασης.
Άλλες μορφές ζωής μας δείχνουν τη σημασία της αμοιβαίας υποστήριξης και της ενίσχυσης των διασυνδέσεων και των κοινοτήτων μεταξύ των ειδών. Αν παρατηρήσουμε από κοντά τα μη ανθρώπινα ζώα, θα δούμε ότι αμύνονται και προστατεύουν το ένα το άλλο, κυνηγούν μαζί και μοιράζονται το φαγητό, αλλά όχι μόνο.
Γνωρίζατε ότι τα φυτά ρωτάνε το ένα το άλλο πώς είναι; Ή ότι τα δέντρα μοιράζονται τα θρεπτικά συστατικά μέσω ενός δικτύου που συν-δημιουργείται με τα μανιτάρια για να παραμείνουν υγιή;
Εγώ, λοιπόν, ως απειλούμενο, δηλητηριασμένο και εμπορευματοποιημένο μήλο, τι μπορώ να κάνω; Πώς να αντισταθώ στην καταιγίδα και να ατενίσω μια νέα αυγή; Έχουμε σταματήσει να βλέπουμε και να ακούμε άλλες μορφές ζωής, τώρα όμως σε αυτές πρέπει να αναζητήσουμε τις απαντήσεις, πριν να είναι πολύ αργά.
* Η Inés Durán Matute είναι ερευνήτρια στο Centro de Investigaciones y Estudios Superiores en Antropología Social/CIESAS στο Μεξικό.
**To κείμενο αποτελεί ομιλία της Inés Durán Matute – ερευνήτρια στην κοινωνική ανθρωπολογία στην πρώτη από τις «Διεθνείς Συναντήσεις Αντιστάσεων και Εξεγέρσεων» που συγκλήθηκαν από τις κοινότητες των Ζαπατίστας.
Πηγή: comune-info.net
