Το alterthess ανοίγει τη κουβέντα για το δημόσιο πανεπιστήμιο λίγους μήνες πριν την ολοκλήρωση της εφαρμογής του νόμου για την Τριτοβάθμια εκπαίδευση, με την εκλογή νέων πρυτανεων στα περισσότερα ΑΕΙ.
Της Μαρίας Παπαδοπούλου*
Όταν ψηφίστηκε ο Νόμος 4009/2011 η τελευταία γραμμή άμυνας πολλών Πανεπιστημιακών, υποστηρικτών του Νόμου, ήταν ‘να αφήσουμε τον Νόμο να λειτουργήσει και στη συνέχεια διορθώνουμε τυχόν σημεία που δημιουργούν προβλήματα’ . Από την επαύριον λοιπόν της ψήφισης άρχισε η διαδικασία τροποποιήσεων είτε με νόμους όπως ο 4115 και ο 4076, είτε με άρθρα σε άλλα νομοσχέδια του Υπουργείου Παιδείας, είτε με Υπουργικές αποφάσεις, είτε με αποφάσεις του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους.
Το δημιούργημα λοιπόν της πρώην υπουργού αλλάζει διαρκώς αλλά προς ποια κατεύθυνση; Διορθώνονται όντως οι δυσλειτουργίες του Νόμου;
Κάθε νομικός μπορεί εύκολα να γνωματεύσει ότι πρόκειται για έναν νόμο ‘γραμμένο στο πόδι’ που μοιάζει μάλλον με χρησμό της Πυθίας και όχι για νομικό κείμενο που θα υποστηρίξει τη λειτουργία των Ιδρυμάτων. Εξ ου και η απόλυτη αμηχανία της διοίκησης , τα πάμπολλα ερωτηματικά, οι χιλιάδες ‘ερμηνείες’ περισσότερες σίγουρα από τους βουλευτές που τον ψήφισαν. Η γενική ιδέα που κυκλοφορεί στα Πανεπιστήμια είναι ότι ο Νόμος δεν είναι ΄διοικήσιμος’, η νομιμότητα όλων των αποφάσεων είναι οριακή, κάθε Πανεπιστήμιο τον ερμηνεύει διαφορετικά. Ίσως όμως τελικά αυτό να ήταν συνειδητή επιλογή και όχι αποτέλεσμα τσαπατσουλιάς και υπερβολής στη χρήση του copy paste κατά τη συ(γγ)ραφή του.
Ένα από τα μελανότερα σημεία του νόμου, όπως ορθά αντιμετωπίστηκε εξαρχής από την Αριστερά, είναι η δημιουργία των Συμβουλίων των Ιδρυμάτων. Ωστόσο, σε τακτικό επίπεδο η επιλογή της εκλογικής διαδικασίας για τα ΣΙ ως ‘ μητέρας των μαχών’ αποδείχθηκε μεν ορθή στην πρώτη φάση του Νόμου, αλλά ατελέσφορη στην επόμενη, καθώς η αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου (Ν.4076) που επέβαλε την ψηφιακή ψηφοφορία, οδήγησε το όλο εγχείρημα της ματαίωσης σε αποτυχία. Δεν πρέπει άλλωστε να ξεχνάμε ότι όσοι έχουν το καρπούζι και το μαχαίρι, μπορούν να νομοθετούν μετ’ ευτελείας και κατά το δοκούν.
Η μέχρι σήμερα λειτουργία των ΣΙ δεν διέψευσε την αρχική υπόθεση εργασίας, ότι δηλαδή θα υπερασπίζουν το νόμο και θα αποτελούν τον μακρύ βραχίονα του Υπουργείου μέσα στα Πανεπιστήμια. Θα είναι οι πρωτεργάτες στην διαδικασία ολοκλήρωσης του Νόμου μέσα από την εκπόνηση των Οργανισμών και των Κανονισμών των Ιδρυμάτων με προτροπές ή απειλές για άμεση σύνταξή τους ώστε να ‘λειτουργήσουμε επιτέλους αυτόνομα και να ‘σώσουμε’ τους διαθέσιμους διοικητικούς υπαλλήλους’ (τους οποίους ειρήσθω εν παρόδω, το Υπουργείο Παιδείας τους τοποθέτησε στη διαθεσιμότητα και όχι τα Πανεπιστήμια)’. Πόσο υποκριτικά μοιάζουν όλα αυτά σε ΑΕΙ με περικομμένες πιστώσεις σε βαθμό αδυναμίας λειτουργίας, με διαθέσιμους διοικητικούς υπαλλήλους και με συντριπτική μείωση του διδακτικού προσωπικού. Πού παροικούν τα μέλη των Σ.Ι;
Όπως φάνηκε από τη λειτουργία των Σ.Ι. οι συμμετέχοντες σε αυτά δεν μπορεί παρά να προέρχονταν από τις τάξεις των υπερασπιστών του Νόμου. Ακόμη και εάν κάποια μέλη τους είχαν εκφράσει αμφιβολίες ή αντιρρήσεις για το ρόλο των ΣΙ είναι πασιφανές ότι η σύγκρουση μεταξύ Πρυτανικών αρχών και Συμβουλίων Ιδρυμάτων, που είναι πλέον ορατή σε όλα σχεδόν τα Ιδρύματα, οδηγεί τους πάντες να ‘πάρουν θέση’. Και είναι προφανές ποια θέση παίρνει ο καθένας και η κάθε μία. Όσο προφανείς εξίσου είναι οι καθημερινές θεσμικές ‘ενισχύσεις’ που δίνονται από το Υπουργείο προς τα Συμβούλια των Ιδρυμάτων.
Για να σταθώ σε ένα μικρό θέμα της επικαιρότητας μιας και πλησιάζουν οι πρυτανικές εκλογές στα περισσότερα ΑΕΙ. Σύμφωνα με τον 4009 και τους μετέπειτα νόμους, ο Πρύτανης δεν μπορεί να υποβάλλει υποψηφιότητα για δεύτερη συνεχή θητεία. Ωστόσο, τίποτε δεν απαγορεύει τα μέλη του Συμβουλίου να υποβάλλουν υποψηφιότητα για πρυτάνεις, όσο παράλογο και να φαίνεται αυτό. Στην πράξη, αυτό τι σημαίνει; Ότι τα μέλη του Συμβουλίου, τα οποία με βάση τον νόμο προεπιλέγουν τους υποψηφίους Πρυτάνεις, θα έρθουν μπροστά σε υποψηφιότητες μελών τους ή, στην καλύτερη περίπτωση, πρώην μελών τους. Προφανώς είναι αδιάφθοροι και πάνω από όλα θα κοιτάξουν το καλό του Ιδρύματος, αλλά και πάλι, καμία προσωπική προτίμηση δεν επιτρέπεται να έχουν αυτοί οι άνθρωποι; Από την άλλη, πώς θα σταθούν απέναντι σε υποψηφιότητες ανθρώπων που αντιτάχθηκαν στο νόμο; Η μόνη μέχρι σήμερα εμπειρία με την αποπομπή της υποψηφιότητας Ελένης Καραμολέγκου από την προεπιλογή κοσμητόρων στο ΕΚΠΑ δείχνει ότι κάθε αντίθετη φωνή θα ‘κόβεται’. Τα μέλη ΔΕΠ θα έχουν το δικαίωμα να ψηφίζουν ποιον από τους υποστηρικτές του νόμου επιθυμούν ως πρύτανη και ως κοσμήτορα. Θα έχουν φροντίσει γι αυτό τα Συμβούλια Ιδρυμάτων. Μένει να το δούμε!! Ίσως ως νέοι πρίγκιπες Κροπότκιν, τα μέλη των Συμβουλίων Ιδρυμάτων να απαρνηθούν τον ρόλο τους ως αυτών που διαφυλάσσουν το νέο νόμο και να μας εκπλήξουν θετικά. Το πιστεύει όμως κανείς;
*Η Μαρία Παπαδοπούλου είναι καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας