Πριν από έναν περίπου χρόνου η “Γιαγιά της Νουβέλ Βαγκ” μας αποχαιρέτησε. Ήταν 28 του Μάρτη 2019 όταν ολοκλήρωσε τη διαδρομή της, αφήνοντας τεράστια παρακαταθήκη το έργο της στις επόμενες γενιές. Πριν το “Ανιές, με τα Λόγια της Βαρντά”, είχαμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε το οσκαρικό, “Πρόσωπα κι Ιστορίες”. Μία δημιουργία δική της και του εξαιρετικά ώριμου φωτογράφου Ζε Αρ. Βραβείο καλύτερου ντοκιμαντέρ στις Κάννες, σε μία αποθέωση της συνεργασίας δύο γενιών. Έρχονται τόσο κοντά αναπτύσσουν μία ειλικρινή σχέση φιλίας, από την οποία δεν λείπει ο σεβασμός κι η κατανόηση.
Γράφει ο Μίλτος Τόσκας
Το ξεκίνημα είναι πολύ ιδιαίτερο. Η Ανιές κι ο JR δε συναντήθηκαν για χρόνια κάπου τυχαία, η μοίρα όμως ήθελε αυτή την ένωση για χάρη της Τέχνης. “Θα φτιάξουμε εικόνες, αλλά διαφορετικά”. Λίγα λόγια και πραγματική διάθεση για δουλειά. Το συναρπαστικό οδοιπορικό στη φύση ξεκινάει. Ένα road trip που στόχο του έχει να φωτίσει απλές ανθρώπινες ιστορίες, δίνοντας τον λόγο σε όσον το δυνατόν περισσότερους. Οι καθημερινοί ήρωες της ζωής να γίνουν θρύλοι κι η μνήμη τους να μείνει χαραγμένη στις τοπικές κοινότητες. Αυτοί μπορεί να είναι μία οικογένεια ανθρακωρύχων, ένας ταχυδρόμος ή οι γυναίκες λιμενεργατών που καθημερινά μάχονται για τα δικαιώματά τους.
Μοιάζει με ένα παιχνίδι, ωστόσο ο JR πραγματοποιεί έμμεσα την μεγαλύτερη επιθυμία της Βαρντά, η οποία είναι πάντα έτοιμη κι ανοιχτή να συζητήσει με τον κόσμο, να τους ακούσει, να βρει την ίδια την έμπνευση στα λόγια και τις ιστορίες τους. “Να συναντήσουμε ανθρώπους, να βρούμε ιδέες. Η τύχη είναι πάντα η καλύτερη βοηθός μου”. Ταξιδεύουμε μαζί τους σε έναν άλλον κόσμο. Ερχόμαστε κοντά στη φύση. Η τεχνολογία χρησιμοποιείται με ιδανικό τρόπο στην προκειμένη περίπτωση. Ο Κινηματογράφος στην υπηρεσία των λαών. Αυτό πρέπει να είναι το ανεξάρτητο Σινεμά, που θα σε ταράξει, θα σε συγκινήσει, θα σε βάλει να σκεφτείς.
“Η συναισθηματική σύνδεση με το σπίτι μας είναι πολύ δυνατή”. Μία φράση κυριολεκτική και μεταφορική. Είναι ο προσωπικός μας χώρος και ταυτόχρονα εκεί κατοικούν τα πρόσωπα που αγαπάμε και νοιαζόμαστε. Πάντα στις δυσκολίες αναζητείς την επιστροφή στην αφετηρία και την επανεκκίνηση. Σου δίνει μία σιγουριά, ίσως και χρόνο για μια ομφαλοσκόπηση. Οι φωτογραφίες δίνουν χρώμα, μένουν να σου θυμίζουν, όσο καιρό απουσιάζεις. Κάπου εδώ έρχεται και το σπουδαίο κοινωνικό σχόλιο για την κλιματική αλλαγή: “Η θάλασσα έχει πάντα τον τελευταίο λόγο κι ο άνεμος κι η άμμος”. Δε γίνεται να περάσει στα ψιλά. Η κλεψύδρα αδειάζει απελπιστικά.
Δύο ευρηματικοί χαρακτήρες ακολουθούν τη δύναμη της φαντασίας με πυξίδα την αίσθηση απόλυτης ελευθερίας. Μία σοφή γιαγιά κι ένας ζωηρός νέος δημιουργούν πορτρέτα απλών συνοδοιπόρων τους στην μακρά πορεία της ζωής. Φτάνει που μοιράστηκαν λίγες μόνο ώρες μαζί τους. Παράλληλα αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. “Αυτή είναι η γυμναστική της εβδομάδας. Σειρά μου να σε βγάλω φωτογραφία, αλλά αυτά τα μαύρα γυαλιά αποτελούν τείχος ανάμεσά μας”. Η αλληλεγγύη αποτελεί τρόπος ζωής γι’ αυτούς κι είναι ελπιδοφόρο ότι περνάει από γενιά σε γενιά.
Θα μπορούσε να πει κανείς πως αυτό είναι ένα αποχαιρετιστήριο σημείωμα ή μήνυμα, που έχει ως επιμύθιο μονάχα δύο λέξεις: “Μείνετε Άνθρωποι”. Αγωνιστείτε για αυτόν τον σκοπό. Μέσα από έναν κύκλο με συνεχείς στάσεις γίνεται ένας μίνι απολογισμός. Την πραγματική χαρά και την αξία της ζωής την ανακαλύπτεις στις κοινωνικές συναναστροφές κι όχι σε υλικά πράγματα. Όσο κι αν το καταναλωτικό μοντέλο μας παρασύρει σε αυτήν την κατεύθυνση, έρχονται σπουδαίοι σκηνοθέτες να μας θυμίσουν που ανήκουμε και πως πρέπει να δράσουμε για να κερδίσουμε ξανά την μάχη.