* Της Ιωάννας Ζάικου
Το «τυχαίο» αναφέρεται ως αποτέλεσμα ακούσιας ενέργειας και μια ακούσια ενέργεια δε δύναται να συνοδεύει τίποτα το επιστημονικό. Ακόμη και στην περίπτωση που παρατηρείται ασάφεια σε κείμενα διδακτικού περιεχομένου, αυτή χαρακτηρίζεται ως “εποικοδομητική”, καθώς η χρήση της θεωρείται σκόπιμη για την ανάπτυξη του κριτικού πνεύματος των μαθητών. Ωστόσο, ανατρέχοντας στον τόμο περί «Μεθοδολογίας και Εργαλείων Διερεύνησης» του Υπουργείου Παιδείας και του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής, παρατηρούνται εποικοδομητικές ασάφειες με σκοπό την πλάνη, καθώς το περιεχόμενό του οδηγεί σε πολλαπλές ερμηνείες. Συγκεκριμένα, στα υποκεφάλαια με τίτλο Μέθοδος εργασίας δίνεται η οδηγία «Για τη διερεύνηση των χαρακτηριστικών του δείκτη μπορούν να χρησιμοποιηθούν, μεταξύ άλλων, οι ακόλουθες μέθοδοι και εργαλεία…», όμως σε κανένα σημείο δε διευκρινίζεται ποιοι είναι αυτοί οι “άλλοι”, δίνοντας ελευθερία επιλογής μεταξύ πλείστων εργαλείων, ακόμη και της προσωπικής κρίσης, εφόσον αυτό είναι θεμιτό. Επιπλέον, στα υποκεφάλαια με τίτλο Ενδεικτικά ερωτήματα διερεύνησης του δείκτη υπογραμμίζουμε το επίθετο “ενδεικτικά” εφόσον, διερωτάται κανείς πόσα άλλα μπορεί να θέσει και ότι, προφανώς, όλα τα ενδεικτικά μπορούν να αποκλειστούν καθώς δεν αναφέρονται ως “υποχρεωτικά”. Είναι τυχαία εδώ η εποικοδομητική ασάφεια των εντολοδόχων του υπουργείου ή μήπως ήδη γνωρίζουν πως καμία επιστημονική εγκυρότητα δεν πλαισιώνει ούτως ή άλλως την αξιολόγηση όπως την έχουν σχεδιάσει;
Έστω τώρα πως παραβλέπουμε το παραπάνω ατόπημα και σε μία ομάδα εκπαιδευτικών ενός σχολείου ανατίθεται, επί παραδείγματι, η αξιολόγηση της «Διδασκαλίας και μάθησης», για τη διεκπεραίωση της οποίας αποφασίζει να χρησιμοποιήσει ερωτηματολόγια. Γνωρίζει άραγε, όπως ένα εξειδικευμένο ερευνητικό όργανο, τους κανόνες σύνταξης ενός σταθμισμένου ερωτηματολογίου; Ακόμη όμως κι αν έχει αυτή τη γνώση, ας αναλογιστούμε το προφανές: Πόσο έγκυρα καθίστανται τα αποτελέσματα μιας πανελλήνιας έρευνας η οποία διεξάγεται από περίπου 80000 διαφορετικούς ερευνητές, ο καθένας με τη δική του αυτοεκπληρούμενη προφητεία, και με εντελώς διαφορετικά ερωτηματολόγια; Στην Ελλάδα υπάρχουν σχεδόν 12000 δημοτικά σχολεία, άρα γίνεται εύκολα αντιληπτή η μη εγκυρότητα των αποτελεσμάτων. Είναι θεμιτή εδώ η αναφορά στο γεγονός ότι, παρά την αναλογία 8:2 μεταξύ γυναικών και αντρών εκπαιδευτικών, 7 στους 10 διευθυντές δημοτικών σχολείων ανήκουν στο ισχυρό φύλο, δημιουργώντας επιπλέον ερωτήματα σχετικά με την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, η οποία έπεται από τη νέα σχολική χρονιά, και το κατά πόσο αυτή δε θα θίξει καμία πληθυσμιακή ομάδα.
Ας επικεντρώσουμε τώρα το ενδιαφέρον μας σε αυτό που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως μέθοδος “Πόντιος Πιλάτος”. Οι τομείς αξιολόγησης είναι 7, ανάμεσα στους οποίους ξεχωρίζει ο τομέας για τα «Μέσα και Πόρους» κι αυτό γιατί είναι εκείνος που θα συγκεντρώσει αναπόφευκτα τη χείριστη βαθμολογία. Αναρωτιέται κανείς, ωστόσο, αν οι υπεύθυνοι αγνοούν τη βεβαιότητα αυτή. Η απάντηση είναι σαφώς αρνητική. Δε διακρίνεται καμία τυχαιότητα εδώ, «τα πάντα καλώς εποίησε». Το ζήτημα έχει ως ακολούθως. Ανέκαθεν, με το πέρας της σχολικής χρονιάς, έκαστη σχολική μονάδα κατέθετε, και καταθέτει ακόμα, πίνακα όπου καταγράφονται οι ελλείψεις της σε υλικά βάσει του καταλόγου υλικού που παρέχει ο ΟΣΚ (Οργανισμός Σχολικών Κτιρίων Α.Ε). Άρα όσα στοιχεία χρειάζεται τα έχει ήδη. Στον εν λόγω κατάλογο δε συμπεριλαμβάνονται όργανα εργαστηρίου φυσικής, υλικά ζωγραφικής και χειροτεχνίας κ.α. Αυτά αφορούν τους προϋπολογισμούς του δήμου. Το πλέον προφανές είναι πως το ελλιπές σε παροχή πόρων κράτος βρήκε τον τρόπο, μέσω της αυτοαξιολόγησης, να περάσει την παραδοχή της όποιας έλλειψης υλικού στους εκπαιδευτικούς – ερευνητές. «Συ είπας» λοιπόν! Από Σεπτέμβρη διευθυντές, δάσκαλοι και σύλλογοι γονέων θα αναζητούν, υποχρεωτικά πλέον, όχι εθελοντικά, χορηγούς για τα δημόσια (;) σχολεία. Άλλωστε, εφόσον ήδη υπάρχει καταστατικό ίδρυσης σχολικού συνεταιρισμού αλλά και σχολικοί κήποι που δημιουργήθηκαν στο πλαίσιο περιβαλλοντικών δράσεων, ας μην εκπλαγούμε αν το επόμενο χρόνο αγοράζουμε ντομάτες από τη λαϊκή της αυλής του τάδε Δημοτικού Σχολείου!
* Η Ιωάννα Ζάικου είναι Εκπαιδευτικός ΠΕ 70