Τον καιρό της έξαρσης της πανδημίας ο πρωθυπουργός είχε αναγάγει σε δόγμα το ζήτημα της ατομικής ευθύνης των πολιτών (μαζί με το απαραίτητο βέβαια κούνημα του δαχτύλου): «ατομική ευθύνη» το να μην αρρωστήσουμε, «ατομική ευθύνη» το να μην κολλήσουμε τους άλλους, «ατομική ευθύνη» το να κρατάμε αποστάσεις μεταξύ μας, «ατομική ευθύνη» το να μη βγούμε από το σπίτι, «ατομική ευθύνη» το να μη συναντήσουμε φίλους. Άσχετα βέβαια αν ο ίδιος, σαν τον «δάσκαλο που δίδασκε και νόμο δεν εκράτει», δεν τηρούσε τα μέτρα για την καραντίνα, είτε στις βόλτες και τις φωτογραφίσεις του στην Πάρνηθα είτε στο κορωνογλέντι της Ικαρίας.
Ύστερα ήρθε το σκάνδαλο των τηλεφωνικών υποκλοπών και των παρακολουθήσεων πολιτικών, δημοσιογράφων, στρατιωτικών και άλλων από μυστικές κρατικές και παρακρατικές υπηρεσίες. Και πάλι μάς είπε πως ήταν ζήτημα «ατομικής ευθύνης». Όχι βέβαια του ίδιου που δεν «γνώριζε», αλλά του γενικού γραμματέα και ανεψιού του και του έμπιστού του διοικητή της ΕΥΠ.
Και πριν από δύο περίπου μήνες συνέβη το τραγικό δυστύχημα, το έγκλημα των Τεμπών. Και ξανά κάποιος άλλος είχε την «ατομική ευθύνη»: ο σταθμάρχης. Άντε, για λίγες ημέρες (μέχρι να προκηρυχθούν οι εκλογές) και ο υπουργός Μεταφορών. Σε καμιά περίπτωση ο ίδιος. Για τη διάλυση των σιδηροδρόμων ευθύνονταν άλλοι.
Πάντως, καθώς πλησιάζει η Κυριακή των εκλογών, έχω τη γνώμη πως πρέπει να λάβουμε πολύ σοβαρά υπόψη μας τη συμβουλή του πρωθυπουργού για την ατομική μας ευθύνη. Για να μη μιλάμε, μετά την απομάκρυνση από την κάλπη, για λάθη, για χαλαρή ψήφο, για κοψοχέρηδες, για ευθύνες τρίτων, για το κακό το ριζικό μας.
Γιατί, π.χ.:
– το αν η γιαγιά και ο παππούς μας θα πάρουν τη 13η σύνταξη και τα αναδρομικά,
– το αν ο μισθός και το μεροκάματο των δικών μας ανθρώπων θα αυξηθούν και θα φτάνουν για να βγει ο μήνας,
– το αν θα σωθεί το σπίτι του γείτονά μας από τον πλειστηριασμό,
– το αν θα γίνει πιο φθηνό το γάλα, το ψωμί, το ρεύμα, το πετρέλαιο,
– το αν το σωματείο μας θα έχει τη δυνατότητα να υπογράψει συλλογική σύμβαση εργασίας και αν θα ξαναεμφανιστεί στον χώρο της δουλειάς μας για έλεγχο ο επόπτης εργασίας,
– το αν ο επικουρικός γιατρός, που μας φρόντισε στην πανδημία, θα γίνει μόνιμος και αν το νοσοκομείο της πόλης μας όχι μόνο παραμείνει δημόσιο αλλά και ενισχυθεί,
– το αν η για δέκα χρόνια αναπληρώτρια καθηγήτρια φίλη μας επιτέλους θα διοριστεί,
– το αν όλα τα παιδιά της γειτονιάς μας θα μπορέσουν να πάνε δωρεάν σε βρεφονηπιακό σταθμό,
– το αν το συγγενικό μας νέο ζευγάρι θα καταφέρει να βρει οικονομική στέγη,
– το αν η γνωστή μας ηθοποιός, με χρόνια σπουδές στην τέχνη της, θα πάψει να θεωρείται απόφοιτος Λυκείου,
– το αν θα αυξηθεί το επίδομα του ανάπηρου ξαδέρφου μας, ώστε να μπορεί να ζει με αξιοπρέπεια,
– το αν ο ανεψιός μας με τα δύο μεταπτυχιακά θα βρει δουλειά στην πατρίδα μας ή θα αναγκαστεί να ξενιτευτεί,
– το αν το παιδί των χωρισμένων κουμπάρων μας θα αλλάζει σπίτι κάθε βδομάδα, επειδή ο νόμος έδωσε συνεπιμέλεια στους δύο γονείς του,
– το αν ο έντιμος μικροεπιχειρηματίας της πόλης μας θα κατορθώσει να αναλάβει ένα έργο του Δημοσίου μέσα από αδιάβλητο διαγωνισμό και δεν θα το ξαναπάρει με απευθείας ανάθεση ο κομματικός κολαούζος,
– το αν ο Αλβανός φίλος μας, που εδώ και δεκαπέντε χρόνια έχει μπακάλικο στη συνοικία, θα καταφέρει να αποκτήσει γρήγορα την ελληνική ιθαγένεια, αφού το θέλει,
– το αν, όταν μιλάμε στο τηλέφωνο, δεν θα έχουμε την υποψία ότι κάποιος μας ακούει,
– το αν, όταν πάμε στη συγκέντρωση ή την πορεία, δεν θα φοβόμαστε μήπως γυρίσουμε στο σπίτι με κατακόκκινα μάτια ή σπασμένο κεφάλι,
– το αν το νερό θα παραμείνει δημόσιο αγαθό και η ΔΕΗ θα ξαναγίνει δημόσια επιχείρηση,
– το αν θα φορολογηθούν τα υπερκέρδη των εταιριών ενέργειας και τα χρήματα θα διατεθούν για σχολεία, νοσοκομεία και άλλες κοινωνικές ανάγκες,
– το αν η χώρα μας θα εξακολουθήσει να βρίσκεται στην 107η θέση παγκοσμίως ανάμεσα σε 180 κράτη και στην τελευταία θέση ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ στο ζήτημα της ελευθερίας του τύπου,
– το αν η Ελλάδα θα γίνει κράτος δικαίου και θα πάψει να ανταγωνίζεται την Ουγγαρία του Όρμπαν σε θέματα διαφθοράς, διαπλοκής, αυταρχισμού και ελέγχου των ΜΜΕ,
– το αν θα έχουμε την αίσθηση ότι η κυβέρνηση του τόπου μας μάς υποτιμά ως πολίτες και ως ανθρώπους, μας κοροϊδεύει κυριολεκτικά μέσα στα μούτρα μας,
– το αν… το αν …
εξαρτάται (και) από την ψήφο του καθενός και της καθεμιάς από εμάς.
Και η ψήφος είναι πράγματι ζήτημα ατομικής ευθύνης.
Βέβαια δεν φτάνει μόνο αυτό. Χρειάζονται και πρόγραμμα και οργάνωση και συμμετοχή και αγώνας και κόμμα ενεργών μελών γειωμένο στην κοινωνία και ισχυρές συνδικαλιστικές οργανώσεις και… και…
Είναι όμως μια καλή αρχή.
Και όσο ποτέ αναγκαία.
