Δεν φαίνεται να επηρρέασαν τον Λ. Παπαδήμο οι εξελίξεις της τελευταίας ημέρας είτε στο κεντρικό πολιτικό σκηνικό, είτε στους δρόμους. Με μοναδική αλλαγή αυτή του παραλήπτη και ελάχιστες προσαρμογές -είναι πολύτιμος ο τηλεοπτικός χρόνος, άσε που πρέπει να φανεί υπαρκτό το δίλημμα χρεοκοπία ή μνημόνιο- απήυθυνε το διάγγελμα του πριν λίγα λεπτά ο Πρωθυπουργός. Παραθέτουμε το διάγγελμα και αμέσως μετά την χτεσινή του εισήγηση, στο υπ. Συμβούλιο.
Διάγγελμα του Λ. Παπαδήμου 11/02/12
Ελληνίδες, Έλληνες,
Απευθύνομαι σήμερα σε σας για να σας εκθέσω με απόλυτη ειλικρίνεια την κρίσιμη κατάσταση που βρισκόμαστε και τις επιλογές που έχουμε μπροστά μας. Είμαστε σε απόσταση αναπνοής από το σημείο μηδέν.
Το ελληνικό Κοινοβούλιο καλείται αύριο να αναλάβει μια ιστορική ευθύνη. Καλείται να εξετάσει και να εγκρίνει το νέο οικονομικό πρόγραμμα της Ελλάδας, το οποίο αποτελεί προϋπόθεση για τη χρηματοδοτική στήριξη της χώρας κατά τα επόμενα χρόνια.
Το οικονομικό πρόγραμμα και η δανειακή σύμβαση που θα το συνοδεύσει έχουν τεράστια σημασία για το μέλλον της χώρας. Η νέα δανειακή συμφωνία εξασφαλίζει τη χρηματοδότησή μας με 130 δισ. ευρώ και μας δίνει τη δυνατότητα να μειώσουμε το υπάρχον δημόσιο χρέος κατά περίπου 100 δισ. ευρώ. Με τη μείωση του χρέους θα απελευθερωθούν πολύτιμοι πόροι για την οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική προστασία, θα δημιουργηθούν συνθήκες ασφάλειας, σταθερότητας και εμπιστοσύνης.
Με την πιστή εφαρμογή του προγράμματος θα αποκατασταθεί η δημοσιονομική σταθερότητα και η διεθνής ανταγωνιστικότητα της οικονομίας μας, η οποία θα επανέλθει σε τροχιά βιώσιμης ανάπτυξης – πιθανότατα από το δεύτερο εξάμηνο του 2013. Χωρίς δημοσιονομική εξυγίανση και χωρίς μεγάλες μεταρρυθμίσεις, ανάπτυξη δεν μπορεί να υπάρξει.
Η συμφωνία για το νέο πρόγραμμα, που επετεύχθη μετά από πολυήμερες, εντατικές και σκληρές διαπραγματεύσεις με την τρόικα, έχει τη στήριξη των δυο μεγαλύτερων κομμάτων της χώρας. Κατοχυρώνει το μέλλον της πατρίδας μας στο ευρώ και θέτει τις βάσεις για να ξεπεράσουμε τη σημερινή οικονομική κρίση. Παράλληλα, η συμφωνία αποτυπώνει τις ακραίες συνθήκες ανάγκης στις οποίες εξακολουθεί να βρίσκεται η χώρα μας.
Ο κεντρικός και ουσιαστικός σκοπός όλων μας είναι η βιώσιμη ανάπτυξη της οικονομίας μας. Τα τελευταία πέντε χρόνια, όμως, η οικονομία βρίσκεται σε ύφεση. Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι αναπτυσσόταν στηριζόμενη σε συνεχώς αυξανόμενο δανεισμό. Όταν τα δανεικά τελείωσαν, το κράτος δεν μπορούσε πια να χρηματοδοτεί δαπάνες, η κατανάλωση υποχώρησε, και η οικονομική δραστηριότητα συρρικνώθηκε. Το μοντέλο ανάπτυξης που είχαμε μέχρι το 2009 δεν είχε μέλλον. Ήταν καταδικασμένο να τερματιστεί. Αυτό συνέβη όταν τα ελλείμματα διαμορφώθηκαν σε υπερβολικά υψηλά επίπεδα, κληροδοτώντας μας ένα τεράστιο χρέος.
Για την ύφεση ευθύνεται επίσης το δυσμενές διεθνές οικονομικό περιβάλλον. Όμως ο πιο καθοριστικός παράγοντας είναι η αστάθεια και η αβεβαιότητα για τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας. Είναι ο φόβος της χρεοκοπίας και της εξόδου από το ευρώ που σκιάζει τους αποταμιευτές, αναστέλλει τις επενδυτικές αποφάσεις, παγώνει την οικονομική δραστηριότητα, εμποδίζει την ανάκαμψη της οικονομίας. Στην αβεβαιότητα, την αστάθεια και την ανασφάλεια θα θέσει τέρμα το αξιόπιστο πρόγραμμα, η χρηματοδοτική στήριξη και η αναδιάρθρωση του χρέους που το συνοδεύουν.
Το πρόγραμμα περιέχει πολλές ρυθμίσεις τις οποίες θα έπρεπε να είχαμε υιοθετήσει από μόνοι μας προ πολλού. Αν τις είχαμε εφαρμόσει όταν οι συνθήκες ήταν ευνοϊκότερες, δεν θα είχαμε φτάσει σε τόσο δεινή κρίση.
Το πρόγραμμα όμως περιέχει και ρυθμίσεις που καμία κυβέρνηση δεν θα υιοθετούσε υπό ομαλές συνθήκες. Μέτρα που δοκιμάζουν τις αντοχές και πλήττουν το εισόδημα μεγάλου μέρους της κοινωνίας μας. Έχουμε απόλυτη επίγνωση ότι το οικονομικό αυτό πρόγραμμα συνεπάγεται βραχυπρόθεσμα οδυνηρές θυσίες για τους Έλληνες, οι οποίοι έχουν ήδη δοκιμαστεί σκληρά.
Λένε ορισμένοι: από ένα τέτοιο οικονομικό πρόγραμμα που περιλαμβάνει επώδυνα μέτρα, καλύτερη η χρεοκοπία. Πλανώνται οικτρά όσοι υποστηρίζουν κάτι τέτοιο, ή δημαγωγούν επικίνδυνα. Μια άτακτη χρεοκοπία θα έριχνε τη χώρα μας σε μια καταστροφική περιπέτεια. Θα δημιουργούσε συνθήκες ανεξέλεγκτου οικονομικού χάους και κοινωνικής έκρηξης.
Οι αποταμιεύσεις των πολιτών θα κινδύνευαν. Το κράτος θα αδυνατούσε να πληρώσει μισθούς, συντάξεις, να καλύψει στοιχειώδεις λειτουργίες, όπως τα νοσοκομεία και τα σχολεία, καθώς έχει ακόμα πρωτογενές έλλειμμα πάνω από 5 δισ. ευρώ. Δηλαδή τα έσοδα του κράτους δεν αρκούν για να καλύψουν τις δαπάνες, ακόμα κι αν παύαμε να εξυπηρετούμε το χρέος.
Η εισαγωγή βασικών αγαθών -όπως φάρμακα, πετρέλαιο, και μηχανήματα- θα γινόταν προβληματική, αφού η χώρα, δημόσιος και ιδιωτικός τομέας, θα έχανε κάθε πρόσβαση σε δανεισμό και η ρευστότητα θα συρρικνωνόταν. Επιχειρήσεις θα έκλειναν μαζικά, αδυνατώντας να αντλήσουν χρηματοδότηση. Η ανεργία, η οποία είναι ήδη απαράδεκτα υψηλή θα αυξανόταν περισσότερο.
Το βιοτικό επίπεδο των Ελλήνων στην περίπτωση μιας άτακτης χρεοκοπίας θα κατέρρεε. Η χώρα θα παρασυρόταν σε μια μακρά δίνη ύφεσης, αστάθειας, ανεργίας και παρατεταμένης εξαθλίωσης.
Οι εξελίξεις αυτές θα οδηγούσαν, αργά ή γρήγορα, στην έξοδο από το ευρώ. Από χώρα του πυρήνα της Ευρωζώνης, η Ελλάδα θα καταντούσε χώρα αδύναμη, στο περιθώριο της Ευρώπης.
Κοιτάμε τον ελληνικό λαό στα μάτια με πλήρη συναίσθηση της ιστορικής ευθύνης. Το κοινωνικό κόστος που συνεπάγεται το πρόγραμμα αυτό είναι περιορισμένο σε σύγκριση με την οικονομική και κοινωνική καταστροφή που θα ακολουθούσε εάν δεν το υιοθετήσουμε.
Γνωρίζουμε ότι οι αντοχές των πολιτών αγγίζουν τα όριά τους. Τα τελευταία δύο χρόνια καταβάλλεται μια υπερπροσπάθεια. Παρά τις καθυστερήσεις στην εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων έχουμε κατορθώσει πολλά, με μεγάλο οικονομικό και κοινωνικό κόστος, όπως καταγράφεται από τη συνεχιζόμενη ύφεση και την αύξηση της ανεργίας στο 20%.
Τα τελευταία δύο χρόνια μειώσαμε το πρωτογενές δημόσιο έλλειμμα από 24 δισ. ευρώ σε 5 δισ., μείωση που αντιστοιχεί σε 8 εκατοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ. Ανακτήσαμε περίπου το 1/3 της ανταγωνιστικότητας που χάθηκε κατά τα προηγούμενα δέκα έτη. Οι προσπάθειες και οι θυσίες του ελληνικού λαού αποδίδουν και δικαιούνται το σεβασμό όλων.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Ελλάδα αντλεί σήμερα τη μεγαλύτερη χρηματοδοτική στήριξη που δόθηκε ποτέ με εξαιρετικά ευνοϊκούς όρους. Αυτό αντανακλά τη βούληση των εταίρων μας να στηρίξουν την παραμονή μας στο ευρώ. Γι’ αυτό μάς πιέζουν: για να αξιοποιήσουμε τη στήριξη αυτή, δημιουργώντας εμείς οι ίδιοι τις προϋποθέσεις βιώσιμης συμμετοχής μας στο κοινό νόμισμα. Οφείλουμε να εξυγιάνουμε την οικονομία μας. Να μην δαπανούμε περισσότερο από όσα παράγουμε.
Δεν πρέπει να χάσουμε αυτή την ευκαιρία να κάνουμε την οικονομία μας πιο παραγωγική και ανταγωνιστική. Για να διασώσουμε όσα κατακτήσαμε, πρέπει να αλλάξουμε όλα όσα κάναμε λάθος. Πρέπει να εξυγιάνουμε το κράτος και να χτίσουμε την οικονομία μας σε στέρεες βάσεις για να επιτύχουμε υψηλή και βιώσιμη ανάπτυξη.
Αυτός είναι ο αγώνας της γενιάς μας. Και θα ήταν η μεγαλύτερη ήττα τής μεταπολιτευτικής Ελλάδας αν από λιποψυχία ή ελλιπή αίσθηση ευθύνης, από βαριά αμέλεια ή από μοιραίο λάθος αυτή η χώρα κατέληγε κάποια στιγμή χρεοκοπημένη και έξω από το ευρώ. Αν, την ώρα που χώρες πολύ φτωχότερες από μας καταβάλλουν σκληρές προσπάθειες για να μπουν στη ζώνη του ευρώ, εμείς βαδίζαμε την πορεία εξόδου.
Θα είναι μια τεράστια αδικία της ιστορίας, η χώρα από την οποία ξεκίνησε ο ευρωπαϊκός πολιτισμός, που τα τελευταία 65 χρόνια βίωσε έναν εμφύλιο και μια δικτατορία, αλλά πρόκοψε, έφτιαξε την ευημερία της, οικοδόμησε μια δημοκρατία, θεσμούς και αξίες, να φτάσει στην πτώχευση και να βρεθεί, από ένα ακόμα λάθος, σε εθνική απομόνωση και εθνική απόγνωση.
Δεν θα βγούμε από την κρίση χωρίς θυσίες. Είμαστε λαός περήφανος και φιλότιμος. Ξέρουμε από αγώνες. Και αυτός είναι σήμερα ο αγώνας της πατρίδας μας. Να έχουν τα παιδιά μας την ευρωπαϊκή Ελλάδα της σταθερότητας, της ευημερίας και της δημοκρατίας που κατακτήσαμε τα τελευταία τριάντα χρόνια.
Πατριωτικό σήμερα δεν είναι να ρίξουμε τις ασπίδες, αλλά ενωμένοι να πάρουμε τις αναγκαίες δύσκολες αποφάσεις για τη σωτηρία της χώρας. Θα υπερασπιστούμε τη θέση μας στο ευρώ και στην Ευρώπη.
Το οικονομικό πρόγραμμα που έχει κατατεθεί στη Βουλή, και η χρηματοδοτική στήριξη που θα το συνοδεύει, είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για να διασώσουμε τα σημαντικότερα κεκτημένα των τελευταίων δεκαετιών για να διασφαλίσουμε τη θέση της Ελλάδας στην ομάδα των αναπτυγμένων χωρών της Ευρώπης και στο ευρώ. Είναι απολύτως αναγκαία για να προστατεύσουμε τα εθνικά μας συμφέροντα.
Η προσαρμογή της οικονομίας μας δεν τελειώνει σε ένα χρόνο. Για την ολοκλήρωση των αλλαγών θα χρειαστεί σκληρή προσπάθεια, συνέχεια και συνέπεια, δημιουργική συνεργασία και πνεύμα ενότητας των κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων. Εμπιστοσύνη στις δυνάμεις μας και πίστη στην ανάγκη να αλλάξουμε τη χώρα μας.
Σε ό,τι με αφορά, ανέλαβα την ευθύνη και τον κίνδυνο να κάνω ό,τι μου αναλογεί για να φτάσουμε στην άκρη αυτής της διαδρομής. Και θα το κάνω.
Εισήγηση Λ. Παπαδήμου στο υπουργικό συμβούλιο 10/02/12
Η σημερινή συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου είναι εξαιρετικά σημαντική και κρίσιμη. Το Υπουργικό Συμβούλιο καλείται να εξετάσει και να εγκρίνει το νέο οικονομικό πρόγραμμα της Ελλάδας, το οποίο αποτελεί προϋπόθεση για τη χρηματοδοτική στήριξη της χώρας κατά τα επόμενα χρόνια. Είναι ώρα ιστορικής ευθύνης για το Υπουργικό Συμβούλιο.
Αυτή την ώρα δοκιμάζονται και οι αντοχές της κυβέρνησης. Και είναι σαφές πως δεν μπορούν όλοι να σηκώσουν το βάρος της ευθύνης. Η χρεοκοπία της Ελλάδας ωστόσο δεν είναι επιλογή που μπορούμε να επιτρέψουμε. Τις συνέπειες θα τις πληρώσει η χώρα πανάκριβα, και ιδιαίτερα όσοι παλεύουν σήμερα να τα βγάλουν πέρα σε μια δύσκολη πραγματικότητα. Αυτή την ώρα προέχει η ανάγκη να κάνουμε ό,τι χρειαστεί για να εγκριθεί το νέο οικονομικό πρόγραμμα και να προχωρήσει η νέα δανειακή σύμβαση. Κάθε άλλη εξέλιξη θα ήταν καταστροφική. Είναι αυτονόητο πως όποιος διαφωνεί και δεν ψηφίσει το νέο πρόγραμμα δεν μπορεί να παραμείνει στην κυβέρνηση.
Το οικονομικό πρόγραμμα και η νέα δανειακή σύμβαση που θα το συνοδεύει είναι βαρύνουσας σημασίας. Είναι απόλυτα αναγκαία προκειμένου να ολοκληρωθεί η προσπάθεια που ξεκίνησε πριν από δύο περίπου χρόνια για τη δημοσιονομική εξυγίανση, την αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας και την ανόρθωση της οικονομίας. Με την υλοποίηση του προγράμματος και τη χρηματοδοτική στήριξη που θα το συνοδεύει θα κατοχυρώσουμε το μέλλον της πατρίδας μας στην Ευρωζώνη και θα ξεπεράσουμε τη σημερινή οικονομική κρίση.
Η νέα δανειακή συμφωνία θα επιτρέψει την ομαλή χρηματοδότηση της Ελλάδας με 130 δισεκατομμύρια ευρώ για τα επόμενα χρόνια και θα μας δώσει τη δυνατότητα να μειώσουμε το δημόσιο χρέος κατά περίπου 100 δισεκατομμύρια ευρώ. Με αυτό τον τρόπο θα απελευθερωθούν πολύτιμοι πόροι για την οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική προστασία, θα δημιουργηθούν συνθήκες ασφάλειας και σταθερότητας, θα αυξηθεί η εμπιστοσύνη στις αναπτυξιακές δυνατότητες της χώρας μας και θα επανέλθει η οικονομία σε τροχιά βιώσιμης ανάπτυξης.
Το νέο οικονομικό πρόγραμμα είναι προϊόν εντατικής και σκληρότατης διαπραγμάτευσης της κυβέρνησης με την τρόικα. Αποτυπώνει τις ακραίες συνθήκες ανάγκης στις οποίες εξακολουθεί να βρίσκεται η χώρα μας. Οι πολιτικοί αρχηγοί των δύο κομμάτων που συμμετέχουν και στηρίζουν την κυβέρνηση συμφώνησαν με το περιεχόμενο του νέου προγράμματος.
Το πρόγραμμα, δηλαδή οι οικονομικές και χρηματοπιστωτικές πολιτικές που προβλέπεται να εφαρμοστούν την περίοδο 2012-2014, περιγράφονται στα κείμενα που έχουν διανεμηθεί:
«Greece – Memorandum of Economic and Financial Policies»,
«Memorandum of Understanding on Specific Economic Policy Conditionality»,
«Technical Memorandum of Understanding».
Θέλω να κάνω τρεις βασικές επισημάνσεις για τους σκοπούς και τα μέσα πολιτικής του προγράμματος.
Πρώτον, προκειμένου να αποκατασταθεί η ανταγωνιστικότητα, να προωθηθεί η ανάπτυξη και να αυξηθεί η απασχόληση, το πρόγραμμα περιλαμβάνει διαρθρωτικές αλλαγές στην αγορά εργασίας, αγαθών και υπηρεσιών (στο κεφάλαιο Ε, παράγραφοι 28-33). Οι ρυθμίσεις που συμφωνήθηκαν για την αγορά εργασίας αποσκοπούν στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του κόστους και τη μείωση της ανεργίας -ιδίως των νέων- που έχει φτάσει σε απαράδεκτα υψηλά επίπεδα. Μεταρρυθμίσεις στην αγορά υπηρεσιών και προϊόντων αποβλέπουν στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και τη συμπίεση των τιμών.
Δεύτερον, προκειμένου να αποκατασταθεί η δημοσιονομική σταθερότητα και η εμπιστοσύνη του κοινού και των αγορών προβλέπεται πρόσθετη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος με περιορισμό των κρατικών δαπανών που αντιστοιχούν σε 1,5% του ΑΕΠ το 2012, η εφαρμογή σειράς διαρθρωτικών μέτρων, και ένα νέο φορολογικό σύστημα που θα συντελέσει στον περιορισμό της φοροδιαφυγής και τη δικαιότερη κατανομή των φορολογικών βαρών (κεφάλαια Α και Β, παράγραφοι 5-15). Οι μεταρρυθμίσεις των ασφαλιστικών ταμείων και η προσαρμογή των συντάξεων αποσκοπούν στη διασφάλιση της βιωσιμότητας των ταμείων με τρόπο που προφυλάσσει τους χαμηλοσυνταξιούχους. Η υλοποίηση του σχεδίου αποκρατικοποιήσεων προβλέπει έσοδα ύψους τουλάχιστον 19 δισ. ευρώ έως το 2015 ώστε να μειωθεί το δημόσιο χρέος (Κεφάλαιο Δ, παράγραφοι 23-27).
Τρίτον, προκειμένου να διασφαλιστεί η χρηματοπιστωτική σταθερότητα, το πρόγραμμα περιλαμβάνει την εφαρμογή μιας συνολικής στρατηγικής για τον τραπεζικό τομέα που θα ενισχύσει την κεφαλαιακή θέση και ευρωστία των τραπεζών και τη ρευστότητα της οικονομίας με τρόπο που προάγει το δημόσιο συμφέρον και σέβεται την επιχειρηματική αυτονομία των τραπεζών. Η εφαρμογή της στρατηγικής αυτής θα συμβάλει στην αύξηση της πιστωτικής επέκτασης και τη στήριξη της οικονομικής δραστηριότητας.
Η συνολική δημοσιονομική προσαρμογή την περίοδο 2012-2014 αντιστοιχεί σε 7% του ΑΕΠ και αποσκοπεί στη διαμόρφωση πρωτογενούς πλεονάσματος ύψους 4,5% του ΑΕΠ το 2015, ώστε να αρχίσει η σταδιακή μείωση του δημόσιου χρέους. Εάν η οικονομική ύφεση είναι μεγαλύτερη από την εκτιμώμενη στο τρέχον έτος και τις αρχές του 2013, η διαχρονική διάρκεια της δημοσιονομικής προσαρμογής μπορεί να προσαρμοστεί και να επεκταθεί έως το 2015.
Οι στόχοι του προγράμματος είναι φιλόδοξοι αλλά εφικτοί. Η επιτυχής εφαρμογή του θα απαιτήσει συντονισμένη προσπάθεια και αποτελεσματική διαχείριση. Η εφαρμογή δεν θα είναι εύκολη. Το άμεσο κόστος της οικονομικής προσαρμογής θα είναι σημαντικό. Βραχυπρόθεσμα θα έχει επιπτώσεις στην οικονομική δραστηριότητα και το διαθέσιμο εισόδημα. Όμως η εφαρμογή του προγράμματος θα οδηγήσει μεσοπρόθεσμα -πιθανότατα στη διάρκεια του 2013- στην ανάκαμψη της οικονομίας. Χωρίς περαιτέρω μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος και χωρίς την αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας δεν είναι δυνατή η ανόρθωση της οικονομίας και η διαμόρφωση συνθηκών για υψηλή και βιώσιμη ανάπτυξη. Το πρόγραμμα προβλέπει ανάκαμψη της οικονομίας το 2013 και ρυθμούς ανάπτυξης της τάξης του 2,5%-3% το 2014 και 2015.
Ο τελικός και ουσιαστικός σκοπός όλων μας είναι η ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Τα τελευταία πέντε χρόνια η οικονομία βρίσκεται σε ύφεση. Δυστυχώς αυτό ήταν αναμενόμενο. Σε μια οικονομία που αναπτυσσόταν χάρη στον υπερδανεισμό, όταν ο δανεισμός αυτός εκλείψει η κατανάλωση υποχωρεί, το κράτος δεν μπορεί να χρηματοδοτεί δαπάνες, και η οικονομική δραστηριότητα συρρικνώνεται. Το μοντέλο ανάπτυξης που είχαμε μέχρι το 2009 δεν ήταν βιώσιμο. Ήταν καταδικασμένο να τερματιστεί, και αυτό έγινε όταν τα δημοσιονομικά ελλείμματα διαμορφώθηκαν σε εξαιρετικά -πρωτοφανή- υψηλά επίπεδα, κληροδοτώντας μας ένα τεράστιο χρέος.
Ευθύνεται επίσης για την ύφεση το ευρωπαϊκό και διεθνές περιβάλλον οικονομικής στασιμότητας, που δεν επιτρέπει στην οικονομία μας να ανακάμψει μέσα από μεγαλύτερη αύξηση των εξαγωγών. Όμως ο πιο καθοριστικός παράγοντας είναι η αστάθεια και η αβεβαιότητα για τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας, ο φόβος της χρεοκοπίας και της εξόδου από το ευρώ, που σκιάζει τους αποταμιευτές, αναστέλλει τις επενδυτικές αποφάσεις, παγώνει την οικονομική δραστηριότητα, εμποδίζει την ανάκαμψη της οικονομίας. Στην αβεβαιότητα, την αστάθεια και την ανασφάλεια θέτει τέρμα η συμφωνία για την αναδιάρθρωση του χρέους και το αξιόπιστο οικονομικό πρόγραμμα που τη συνοδεύει.
Η προσαρμογή της οικονομίας μας δεν τελειώνει σε ένα χρόνο. Για την ολοκλήρωση των αλλαγών θα χρειαστεί σκληρή προσπάθεια, συνέχεια και συνέπεια, δημιουργική συνεργασία και πνεύμα ενότητας των κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων. Εμπιστοσύνη στις δυνάμεις μας και πίστη στην ανάγκη να αλλάξουμε τη χώρα μας.
Το πρόγραμμα περιέχει πολλές ρυθμίσεις τις οποίες θα έπρεπε να είχαμε υιοθετήσει από μόνοι μας προ πολλού. Αν τις είχαμε εφαρμόσει όταν οι συνθήκες ήταν ευνοϊκότερες, ποτέ δεν θα είχαμε φτάσει σε τόσο δεινή κρίση.
Το πρόγραμμα αυτό όμως περιέχει και ρυθμίσεις που καμία κυβέρνηση δεν θα υιοθετούσε υπό ομαλές συνθήκες. Μέτρα που δοκιμάζουν τις αντοχές και πλήττουν το εισόδημα μεγάλου μέρους της κοινωνίας μας. Έχουμε απόλυτη επίγνωση ότι το οικονομικό αυτό πρόγραμμα συνεπάγεται οδυνηρές θυσίες για τους Έλληνες, οι οποίοι έχουν ήδη δοκιμαστεί σκληρά.
Λένε ορισμένοι: από ένα τέτοιο οικονομικό πρόγραμμα που περιλαμβάνει επώδυνα μέτρα, προτιμότερη θα ήταν η χρεοκοπία. Πλανώνται οικτρά όσοι υποστηρίζουν κάτι τέτοιο, ή δημαγωγούν επικίνδυνα. Μια άτακτη χρεοκοπία θα έριχνε τη χώρα μας σε μια καταστροφική περιπέτεια. Θα δημιουργούσε συνθήκες ανεξέλεγκτου οικονομικού χάους και κοινωνικής έκρηξης. Οι δυσμενείς συνέπειες μιας άτακτης χρεοκοπίας θα ήταν πολλαπλές και εξαιρετικά επώδυνες για την ελληνική οικονομία και κοινωνία.
Το κράτος θα αδυνατούσε να πληρώσει μισθούς, συντάξεις, να καλύψει στοιχειώδεις λειτουργίες, όπως τα νοσοκομεία και τα σχολεία, καθώς έχει ακόμα πρωτογενές έλλειμμα ύψους 5,2 δισ. ευρώ. Δηλαδή τα έσοδα του κράτους δεν αρκούν για να καλύψουν τις δαπάνες, ακόμα κι αν παύαμε να εξυπηρετούμε το χρέος.
Οι άμεσες περικοπές δαπανών στις οποίες θα έπρεπε να προχωρήσουμε, στην περίπτωση μιας άτακτης χρεοκοπίας, θα οδηγούσαν σε πραγματική κατάρρευση μισθών και συντάξεων, καθώς μάλιστα θα ήταν ακόμα πιο δύσκολη η είσπραξη των φόρων.
Η εισαγωγή βασικών αγαθών, όπως φάρμακα, πετρέλαιο, μηχανήματα κτλ., θα γινόταν ιδιαίτερα προβληματική, αφού η χώρα, τόσο ο δημόσιος όσο και ο ιδιωτικός τομέας, θα έχανε κάθε δυνατότητα πρόσβασης σε δανεισμό και η ρευστότητα θα συρρικνωνόταν. Επιχειρήσεις θα έκλειναν μαζικά, αδυνατώντας να αντλήσουν χρηματοδότηση.
Το βιοτικό επίπεδο των Ελλήνων στην περίπτωση μιας άτακτης χρεοκοπίας θα κατέρρεε, και η χώρα θα παρασυρόταν σε μια μακρά δίνη ύφεσης, αστάθειας, ανεργίας και εξαθλίωσης.
Οι εξελίξεις αυτές θα οδηγούσαν, αργά ή γρήγορα, στην έξοδο από το ευρώ. Από χώρα του πυρήνα της Ευρωζώνης, η Ελλάδα θα καταντούσε χώρα αδύναμη, στο περιθώριο της Ευρώπης.
Κοιτάμε τον ελληνικό λαό στα μάτια με πλήρη συναίσθηση της ιστορικής ευθύνης. Το κοινωνικό κόστος που συνεπάγεται το πρόγραμμα αυτό θα είναι περιορισμένο σε σύγκριση με την οικονομική και κοινωνική καταστροφή που θα ακολουθούσε εάν δεν το υιοθετήσουμε.
Το Eurogroup στη χθεσινή του συνεδρίαση δεν ενέκρινε το νέο πακέτο χρηματοδοτικής στήριξης της Ελλάδας και κατά συνέπεια την εκκίνηση της διαδικασίας για την αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους με τη συμμετοχή των ιδιωτών πιστωτών (του PSI). Ανέβαλε τη λήψη απόφασης κυρίως λόγω αβεβαιοτήτων και προβληματισμών που αφορούν το πολιτικό περιβάλλον μέσα στο οποίο θα εφαρμοστεί το πρόγραμμα. Εκφράστηκαν έντονες αμφιβολίες αν υπάρχει ουσιαστική πολιτική βούληση και ενότητα για την υλοποίηση της οικονομικής πολιτικής και αξιοποίηση των χρηματοδοτικών πόρων που θα τη συνοδεύσουν. Ζητείται η έγγραφη δέσμευση των πολιτικών αρχηγών ότι θα στηρίξουν την εφαρμογή του προγράμματος, καθώς και λεπτομερέστερη εξειδίκευση του τρόπου με τον οποίο θα επιτευχθεί η προβλεπόμενη μείωση των δαπανών και ένα αναλυτικότερο χρονοδιάγραμμα υλοποίησης των προαπαιτούμενων δράσεων. Τονίστηκαν οι κίνδυνοι ανεπαρκούς υλοποίησης της οικονομικής πολιτικής εξαιτίας πολιτικών σκοπιμοτήτων και της αδυναμίας του κρατικού μηχανισμού. Οι συσσωρευμένες καθυστερήσεις στην εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που συμφωνήθηκαν στο παρελθόν έχουν έντονα προβληματίσει και έχουν δημιουργήσει κλίμα γενικευμένης αμφισβήτησης της αξιοπιστίας της χώρας. Όλα αυτά οδήγησαν στην αναβολή της απόφασης.
Ταυτόχρονα, όμως, είναι γεγονός ότι και οι αντοχές του ελληνικού λαού αγγίζουν τα όριά τους. Ο ελληνικός λαός και οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας προβληματίζονται γιατί παραβλέπεται, υποτιμάται ή δεν αναγνωρίζεται η μεγάλη πρόοδος που έχει σημειωθεί στην αποκατάσταση της δημοσιονομικής σταθερότητας και της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας, καθώς και οι τεράστιες θυσίες μας. Δύο αριθμοί συνοψίζουν την πρόοδο αυτή: Κατά τα τελευταία δύο έτη έχει περιοριστεί το πρωτογενές δημοσιονομικό έλλειμμα κατά 8 εκατοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ, ενώ παράλληλα έχει ανακτηθεί περίπου το 1/3 της ανταγωνιστικότητας που χάθηκε κατά τα προηγούμενα δέκα έτη. Παρά τις καθυστερήσεις στην εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων έχουμε κατορθώσει πολλά με μεγάλο οικονομικό και κοινωνικό κόστος, όπως καταγράφεται από τη συνεχιζόμενη ύφεση και την αύξηση της ανεργίας σε επίπεδο υψηλότερο του 20%. Η μη αναγνώριση της προσπάθειας που γίνεται, της προόδου που συντελείται, του τεράστιου οικονομικού και κοινωνικού κόστους προσαρμογής, και παράλληλα η επικριτική στάση ορισμένων εταίρων προβληματίζουν και απογοητεύουν τον ελληνικό λαό και αποδυναμώνουν την προσπάθεια ολοκλήρωσης της διαδικασίας αναδιάρθρωσης της οικονομίας.
Στις 11 Νοεμβρίου του 2011 μέσα σε δραματικό κλίμα κλήθηκε η κυβέρνηση αυτή για να πετύχει έναν ιστορικά εθνικό σκοπό. Να αποτρέψει τη χρεοκοπία της χώρας, να αποκαταστήσει την αξιοπιστία της διεθνώς και να δώσει στον έλληνα πολίτη μια προοπτική και αισιοδοξία για το μέλλον της Ελλάδας. Η συρρίκνωση του ελλείμματος, η αναδιάρθρωση της λειτουργίας των αγορών, η εξυγίανση του τραπεζικού συστήματος δεν είναι παρά εργαλεία για την επίτευξη αυτών των εθνικών σκοπών.
Στην πορεία αυτή όλοι γνωρίζαμε ή οφείλαμε να γνωρίζουμε ότι θα είχαμε ένα εξαιρετικά δύσκολο έργο. Δύσκολο πολιτικά, δύσκολο οικονομικά, δύσκολο κοινωνικά. Ο ελληνικός λαός όμως εναπόθεσε στην κυβέρνηση αυτή και στα κόμματα που τη στηρίζουν ελπίδες και αγωνίες που εκφράζουν τις μεγάλες προσπάθειες και θυσίες του.
Τρεις μήνες μετά, σήμερα, είμαστε σε απόσταση αναπνοής από το σημείο μηδέν. Είτε καταλήγουμε σε μια συμφωνία που θα βάλει τη χώρα σε μια νέα τροχιά, είτε αν κάνουμε πίσω, δειλιάζοντας άλλη μια φορά στην ιστορία μας, θα πάμε σε κατάρρευση. Θέλω να είμαι σαφής. Οι στιγμές δεν είναι απλώς κρίσιμες, είναι δραματικές για τη χώρα. Έχουμε κορυφαία ιστορική ευθύνη όλοι μας. Ο καθένας μας θέλει να κάνει το καλύτερο για τη χώρα αυτή – για τον κόσμο που αγωνιά σήμερα. Σε μια τέτοια κατάσταση για μένα δεν υπάρχει δίλημμα. Υπάρχει ένα και μόνο ζητούμενο: να υπερβούμε, ίσως για μια και μοναδική φορά στην προσωπική και πολιτική ζωή του καθενός, ό,τι αφορά το άτομό μας και να δώσουμε ολόκληρο τον εαυτό μας και τα πάντα για να σωθεί η χώρα και να αποτρέψουμε τη χρεοκοπία και μια εθνική ήττα. Πατριωτικό σήμερα δεν είναι να ρίξουμε τις ασπίδες, αλλά ενωμένοι, ακόμα και με σφιγμένα τα δόντια, να πάρουμε τις αναγκαίες δύσκολες αποφάσεις για τη σωτηρία της χώρας.
Έχω πλήρη συνείδηση, ότι όσα πρέπει να αποφασίσουμε είναι εξαιρετικά επώδυνα. Αν θεωρώ ότι πρέπει να συνεχίσουμε είναι γιατί ο εναλλακτικός δρόμος θα μας επιφυλάξει μια πραγματικότητα που θα είναι πολλαπλάσια επώδυνη. Ιστορικά επώδυνη. Στον δημόσιο λόγο περίπου 11 εκατομμύρια πολίτες αυτής της χώρας ακούνε συνεχώς για αδιέξοδα, ακούνε την απαξίωση, ακούνε την απαισιοδοξία, χωρίς να βλέπουν μια εθνική ανάταση να ξεφύγουμε από τη μοιρολατρία. Την ίδια ώρα, ένα εκατομμύριο πολίτες ζουν την ανεργία. Σήμερα 11 εκατομμύρια Έλληνες πρέπει επιτέλους να ακούσουμε και ένα λόγο για το πού θα φτάσουμε αν αρνηθούμε να βάλουμε στην άκρη όσα λάθη έγιναν και μας οδήγησαν εδώ, και για το πώς θα ξεφύγουμε από εδώ, για το πώς θα υπερβούμε την κρίση.
Θα είναι μια τεράστια αδικία της ιστορίας, η χώρα από την οποία ξεκίνησε ο ευρωπαϊκός πολιτισμός, που τα τελευταία 65 χρόνια βίωσε έναν εμφύλιο και μια δικτατορία, αλλά πρόκοψε, οικοδόμησε την ευημερία της, οικοδόμησε μια δημοκρατία, θεσμούς και αξίες, να φτάσει στην πτώχευση και να βρεθεί, από ένα ακόμα λάθος, σε εθνική απομόνωση και εθνική απόγνωση.
Το πρόγραμμα που έχετε μπροστά σας και η χρηματοδοτική στήριξη που θα το συνοδεύει είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για να διασώσουμε τα σημαντικότερα κεκτημένα των τελευταίων δεκαετιών, για να διασφαλίσουμε τη θέση της Ελλάδας στην ομάδα των πιο αναπτυγμένων χωρών της Ευρώπης και στο ευρώ. Και είναι απολύτως αναγκαίες για να προστατεύσουμε τα εθνικά μας συμφέροντα. Αυτή η κυβέρνηση συνεργασίας συγκροτήθηκε με μια κύρια αποστολή, που αποτυπώνει τη βούληση της πλειονότητας του ελληνικού λαού: να πράξουμε ό,τι απαιτείται προκειμένου να αποτραπεί μια άτακτη χρεοκοπία και οι καταστροφικές συνέπειες που θα προκαλούσε. Είμαι βέβαιος ότι το Υπουργικό Συμβούλιο έχει επίγνωση της ιστορικής κρισιμότητας και θα πράξει το καθήκον του.