Του Χρήστου Λάσκου
Ο πολύς «αντιιμπεριαλισμός» σκότωσε τον επαναστατικό σοσιαλισμό, για τον οποίο, ως γνωστόν, «η απελευθέρωση της εργατικής τάξης είναι έργο της ίδιας της εργατικής τάξης» ή δεν είναι τίποτε. Το σύμπλεγμα «προοδευτικό», αλλά «σαφώς μη δημοκρατικό», δεν είναι μια απλή ανοησία, είναι έγκλημα
Οι γραμμές αυτές γράφονται, ενώ εξελίσσεται η σφαγή της εξέγερσης και στη Συρία. Την ίδια στιγμή, η Λιβύη παραμένει διακεκαυμένη ζώνη, με τον Καντάφι να διαπραγματεύεται με τους χθεσινούς του φίλους -τους βομβαρδίζοντες ιμπεριαλιστές- μια αίσια έκβαση γι΄ αυτόν και τη μαφία του, ενώ συνεχίζει τις επιθέσεις ενάντια στις εξεγερμένες περιοχές.
Από την άλλη, ήδη από την πρώτη στιγμή της «επέμβασης της διεθνούς κοινότητας» στη Λιβύη, στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής Αριστεράς διαμορφώθηκε μια βαθιά διάσταση απόψεων. Το μεγαλύτερο τμήμα της -σωστά, κατά τη γνώμη μου- τοποθετήθηκε με σαφήνεια τόσο υπέρ των εξεγερμένων όσο και εναντίον της στρατιωτικής επέμβασης, αναγνωρίζοντας πολύ καλά πόση είναι η «ανθρωπιστική δέσμευση» που εκδηλώνεται σ΄ αυτήν. Ένα άλλο παρέμεινε, ρητά ή άρρητα, στη γνωστή και κυρίαρχη στα καθ΄ ημάς γραμμή της αντιιμπεριαλιστικής προτεραιότητας στην κατανομή των καθηκόντων. Έτσι, διαδήλωσε σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη εναντίον της επέμβασης από την πρώτη ώρα, αλλά δεν πρόκανε να επιχειρήσει έστω μια ενέργεια αποδοκιμασίας απέναντι στο κανταφικό καθεστώς, μια διαμαρτυρία, ας πούμε, στη λιβυκή πρεσβεία. Υπήρξε, τέλος, κι ένα τμήμα της, με χαρακτηριστική τη στάση του πορτογαλικού Μπλόκο ή μέρους της γερμανικής Αριστεράς, αλλά και αριστερών ανθρώπων, όπως οι Ιταλοί Πιέτρο Ινγκράο, Ροσάνα Ροσάντα και Ντάριο Φο, που επιδοκίμασαν τη ΝΑΤΟϊκή επέμβαση, η οποία, κατά την άποψή τους, απέτρεπε τη μαζικότερη ανθρωποσφαγή, που θα προέκυπτε αναμφίβολα από τους μισθοφόρους του Καντάφι. Φαντάζομαι, για να μην μπλέξουμε σε άλλα, πως δεν θα υποστηριχθεί πως πρόκειται για πράκτορες του ιμπεριαλισμού.
Ας επιστρέψω, όμως, στην πρώτη στάση, αυτή που θεωρώ σωστή. Δεν θα επιχειρηματολογήσω εδώ υπέρ της, αλλά θα μείνω στην πρακτική αδυναμία και της ίδιας. Γιατί, τελικά, κι αυτή στον ρόλο του εκφωνητή παρέμεινε. Ποια πρωτοβουλία, για παράδειγμα, πήραν όσοι την υποστηρίζουν; Πώς επιχείρησε να βοηθήσει αυτούς που χρειάζονταν τη βοήθειά της; Ο απολογισμός, θα συμφωνήσετε νομίζω, υπήρξε εξαιρετικά φτωχός.
Τι συμβαίνει, λοιπόν, με την αριστερά; Πώς εξηγείται αυτή η αδράνεια; Θα διατυπώσω μια υπόθεση: νομίζω πως η εξήγηση των καταφανών ελλειμμάτων μας είναι το γεγονός πως για μεγάλο διάστημα θεωρήθηκε ότι η οποιαδήποτε κίνηση στην περιφέρεια του συστήματος εμφανίζονταν να συγκρούεται με τον μητροπολιτικό ιμπεριαλισμό ήταν και μόνο γι΄ αυτό πολιτικά υποστηρίξιμη, χωρίς ιδιαίτερη διερεύνηση των προσίδιων στοιχείων της. Ο εχθρός του «βασικού εχθρού» της αριστεράς δεν ήταν απλώς «φίλος», ήταν και προοδευτικός. Πολύ χαρακτηριστικό είναι πως, ακόμη και σήμερα, π.χ. ο Σαμίρ Αμίν (εφ. Δρόμος της Αριστεράς) κάνοντας μια αναδρομή στην ιστορία των αραβικών κινημάτων, σημειώνει: «Πρέπει να θέσουμε την ιστορική διάσταση. Είχαμε ένα πρώτο μακρόχρονο κύμα ανόδου των κινημάτων [που] κορυφώθηκε στα μέσα της δεκαετίας του ΄50 -μέχρι δηλαδή τον θρίαμβο… αυτού του ρεύματος, που αλλού ονομάστηκε νασερισμός, αλλού μπααθισμός: ενός σαφώς αντιιμπεριαλιστικού ρεύματος, μεταρρυθμιστικού, σε προοδευτική κατεύθυνση, αλλά επίσης και εξίσου σαφώς μη δημοκρατικού. Όλα γίνονταν από τα πάνω, δηλαδή χωρίς να επιτρέπεται στις λαϊκές τάξεις να αυτοοργανωθούν». Νομίζω η διαστροφή οποιασδήποτε έννοιας αριστερής λογικής είναι περισσότερο από εμφανής σε αυτό το παράθεμα, ως κοινός τόπος για δεκαετίες των τοποθετήσεων της Αριστεράς. Το «σαφώς μη δημοκρατικό» είναι, παρ΄ όλα αυτά, «προοδευτικό»! Ποιος, όμως, το κάνει τέτοιο αν λείπει το ουσιαστικό στοιχείο, η συμμετοχή, δηλαδή, των απλών ανθρώπων; Οι στρατιωτικές πρωτοπορίες(!) των νασερικών και των μπααθικών; Κλαυσίγελως.
Δεν θα επιμείνω. Νομίζω είναι φανερό το τι θέλω να πω. Ο πολύς «αντιιμπεριαλισμός» σκότωσε τον επαναστατικό σοσιαλισμό, για τον οποίο, ως γνωστόν, «η απελευθέρωση της εργατικής τάξης είναι έργο της ίδιας της εργατικής τάξης» ή δεν είναι τίποτε. Το σύμπλεγμα «προοδευτικό», αλλά «σαφώς μη δημοκρατικό», δεν είναι μια απλή ανοησία, είναι έγκλημα.
Για να μην βρεθούμε, λοιπόν, ξανά στην ανάγκη να εξηγούμε τα ανεξήγητα μετά από την επόμενη «ανθρωπιστική επέμβαση», μήπως θα ήταν καλό να οργανώσουμε τη μαζική αριστερή μας διαμαρτυρία στην πρεσβεία της Συρίας τώρα;