Ο Χομαγιούν Σαμπετάρα είναι ένας 60χρονος Ιρανός, πατέρας δύο παιδιών, που έφυγε το 2021 από το Ιράν προκειμένου να επανενωθεί με τις δύο του κόρες που ζουν και σπουδάζουν στην Γερμανία. Στο ταξίδι του αναγκάστηκε να οδηγήσει το όχημα που μετέφερε άλλους 7 μετανάστες στα σύνορα Ελλάδας και Τουρκίας στον Έβρο. Κατά τη στιγμή της απόδρασης του από το Ιράν, ο Χομαγιούν Σαμπετάρα δεν είχε κανένα νόμιμο και ασφαλή τρόπο να φτάσει στη Γερμανία. Συνελήφθη στη Θεσσαλονίκη κατηγορούμενος για παραλαβή και προώθηση παράνομων μεταναστών και στη δίκη που έγινε στις 26 Σεπτεμβρίου του 2022 καταδικάστηκε σε ποινή φυλάκισης 18 ετών. Με την υγεία του να έχει επιδεινωθεί, εξαιτίας και των άσχημων συνθηκών κράτησης στις φυλακές Τρικάλων όπου και βρίσκεται φυλακισμένος, ο Χ.Σαμπετάρα δικάζεται σε δεύτερο βαθμό στις 22 Απριλίου στo Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων Θεσσαλονίκης, όπου θα κριθεί και η μελλοντική ελευθερία του.
Ήδη εδώ και κάποιο διάστημα μια μεγάλη διεθνής καμπάνια βρίσκεται σε εξέλιξη που ζητά την απελευθέρωση του, ενώ παράλληλα προσπαθεί να αναδείξει πώς η υπόθεση του Σαμπετάρα είναι εμβληματική μιας ευρύτερης τάσης καταδίκης και φυλάκισης μεταναστών και προσφύγων στην Ελλάδα, που το μοναδικό τους έγκλημα είναι ότι είναι μετανάστες και πρόσφυγες. Η καμπάνια μιλάει για την γενικότερη ευρωπαϊκή αντιμεταναστευτική πολιτική που αντί να προσφέρει ασφαλή σημεία εισόδου, ποινικοποιεί την παράτυπη είσοδο, εγκαταλείποντας τους πρόσφυγες χωρίς άλλη επιλογή από το να κάνουν επικίνδυνα ταξίδια ενώ επιπλέον ρίχνει φως στο ευρύτερο πρόβλημα των ανθρώπων σε κίνηση που αντιμετωπίζουν την ποινικοποίησή τους και την άρνηση των βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους.
«Για κάθε σκάφος ή αυτοκίνητο που φτάνει στην Ελλάδα, τουλάχιστον ένα άτομο συλλαμβάνεται αυθαίρετα και κατηγορείται συστηματικά για παράνομη διακίνηση μεταναστών. Το 2022 συνολικά 1.374 μετανάστες συνελήφθησαν στην Ελλάδα με παρόμοιες κατηγορίες. Οι δίκες διαρκούν κατά μέσο όρο 37 λεπτά και οδηγούν σε ποινές φυλάκισης περίπου 46 ετών, όπως διαπίστωσε μια μελέτη της Borderline Europe», αναφέρει μεταξύ άλλων η καμπάνια Free Homayoun. Παράλληλα, τονίζεται ότι κατά τη διάρκεια των συλλήψεων και των ερευνών συμβαίνουν συχνά σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως αυθαίρετες συλλήψεις, υπερβολική χρήση βίας και έλλειψη πρόσβασης σε νομική υποστήριξη.
Όπως εξήγησε μιλώντας στο alterthess ο δικηγόρος του Χομαγιούν Σαμπετάρα, Χάρης Λαδής, «αυτό που συμβαίνει είναι ότι ο διακινητής συνήθως ρωτάει ποιος ξέρει να οδηγεί αυτοκίνητο. Σε αυτές τις περιπτώσεις όποιος αναλαμβάνει τη βαριά αυτή ευθύνη παίρνει μια έκπτωση στην τιμή και του λένε στην “ευχή του Θεού”. Η αστυνομία συνήθως προσπαθεί να ποινικοποιήσει τον οδηγό του οχήματος που συνήθως ποτέ δεν είναι ο διακινητής, απλώς αυτό που συμβαίνει, και το βλέπουμε και σε άλλες δικογραφίες, είναι να λαμβάνουν καταθέσεις από άλλους πρόσφυγες και μετανάστες που μεταφέρονται στο όχημα σε αμφισβητήσιμες συνθήκες, καθ’ ότι διερμηνέας είναι συνήθως ένας αστυνομικός. Το πώς μεταφράζονται τα όσα λένε δεν ξέρουμε πόση σχέση έχουν με αυτά που πραγματικά έχουν ειπωθεί. Στην περίπτωση του Χ.Σαμπετάρα έβαλαν μία κατάθεση ενός ομοεθνή του που βρισκόταν στο ίδιο αυτοκίνητο ο οποίος κατέθεσε ότι “περάσαμε τα σύνορα, μπήκαμε στο δάσος, μας πήρε ένα όχημα αλλά αυτόν δεν τον αναγνωρίζω”, πράγμα που δεν βγάζει καθόλου νόημα».
Συνήθως, όπως συνεχίζει ο δικηγόρος, «οι υπόλοιποι συνμεταφερόμενοι πρόσφυγες και μετανάστες απευλαύνονται ή εξαφανίζονται και δεν έρχονται στη δίκη να καταθέσουν. Έτσι με μία τέτοια κατάθεση καταδικάζονται και φυλακίζονται μετανάστες όπως ο Σαμπετάρα με τέτοιες ποινές».
Παράλληλα ο κ. Λαδής αναφέρει στο alterthess ότι στην πρωτόδικη δίκη είχε επισημανθεί πως «δεν μπορεί να καταδικαστεί κάποιος με την κατάθεση κάποιου άλλου χωρίς να έχει δοθεί η δυνατότητα στον μάρτυρα να εξεταστεί σε κάποιο στάδιο της προδικασίας. Οπότε ρωτήσαμε, γιατί δεν αναζητήσατε τον μάρτυρα να έρθει στο δικαστήριο; Στην πρωτόδικη δίκη η απάντηση ήταν “δεν τον αναζητήσαμε”, ωστόσο στον δεύτερο βαθμό θα υπάρχει δικονομικό πρόβλημα να ξανακαταδικαστεί βάσει αυτής της κατάθεσης».
Ο ίδιος ο Χ.Σαμπετάρα μιλώντας τον περασμένο Ιανουάριο για τον τρόμο που βίωσε σχετικά με την καταδικαστική απόφαση, αλλά και για τη ζωή του στην φυλακή ανέφερε τα εξής:
«Ο Ιανουάριος έφτασε και κάνει κρύο. Πριν από δεκαοκτώ μήνες ο καιρός ήταν ζεστός και ήταν Αύγουστος όταν μου έκλεψαν την ελευθερία και με πήγαν στον Κορυδαλλό στην Αθήνα. Τρεις φορές από τότε έχω βγει στον καθαρό αέρα, κάθε φορά στον δρόμο μου για το δικαστήριο.
Η τελευταία φορά που βρέθηκα στο δικαστήριο ήταν στις 26 Σεπτεμβρίου, την ημέρα που καταδικάστηκα σε 18 χρόνια φυλάκισης. Στην αρχή καταδικάστηκα σε 70 χρόνια φυλάκισης, αλλά με τις προσπάθειες του δικηγόρου μου και την υπεράσπιση της κόρης μου, η ποινή φυλάκισης μειώθηκε σε 25 χρόνια και μετά σε 18. Η δικαστής, μια ηλικιωμένη κυρία που πιθανώς φανταζόταν ότι είχε βρει τον κύριο ένοχο, ανακοίνωσε με περηφάνια την τελική ποινή, μετά μου έβαλαν χειροπέδες και με ανέβασαν πάνω για να βάλω την υπογραφή μου.
Ήμουν σε σοκ και δεν κατάλαβα τι συνέβη. Ο δικηγόρος μου και τα παιδιά μου μού έλεγαν συνέχεια ότι αυτή ήταν μια “ετυμηγορία φρίκης”, με την πρόταση για επανεξέταση η ετυμηγορία θα ακυρωνόταν και σε 18 μήνες θα ήμουν ελεύθερος. Μετά από μερικές στιγμές που ένιωσα σαν να είναι μια αιωνιότητα, με έπιασε ντροπή, ένιωσα ταπεινωμένος. Τα παιδιά μου με αγκάλιαζαν και οι σκέψεις μου περιπλανήθηκαν στην αείμνηστη γυναίκα μου, δεν ήξερα αν με έβλεπε ή όχι. Ένα τραγούδι του Mohammad Nouri (ενός Ιρανού τραγουδιστή) ήρθε στο μυαλό μου, “Την κρύα νύχτα του χειμώνα, ούτε η σόμπα του ήλιου δεν καίει τόσο ζεστή όσο η σόμπα του φωτός μου, και κανένα φως δεν καίει τόσο φωτεινό όσο το δικό μου φως”. Μετά τον οδυνηρό αποχαιρετισμό στα παιδιά μου, μπήκα στο λεωφορείο της φυλακής, που αποτελείται από στενά κελιά τεσσάρων ατόμων, και με πήγε πίσω στον Κορυδαλλό. Έχουν περάσει τέσσερις μήνες από την τελευταία μου δίκη και γράφω. Αφήνομαι στις ονειροπολήσεις μου, ονειρεύομαι την ελευθερία. Νιώθω ότι το μυαλό μου επιβραδύνεται, οι σκέψεις μου δεν ακολουθούνται από ένα συμπέρασμα, συνεχίζουν να γυρίζουν, ασταμάτητα, όλο και περισσότερο σε κύκλους».
Ο δικηγόρος Χάρης Λαδής επισημαίνει τις πολιτικές διαστάσεις της δίκης: «Αυτή τη στιγμή υπάρχει μια τεράστια δυσαναλογία ποινικού κολασμού. Δύο στους τρεις φυλακισμένους-ες αφορούν καταδίκες είτε για παράνομη διακίνηση μεταναστών είτε για ναρκωτικά. Και αυτό επειδή η ποινή στην παράνομη διακίνηση μεταναστών “πάει με το κεφάλι” (ο αριθμός των ανθρώπων που μεταφέρονται). Όλοι καταδικάζονται σε 40, 70 ή 100 χρόνια που συγχωνεύονται σε 20. Τελικά το ελληνικό κράτος εθελοτυφλεί να καταλάβει ότι όταν είναι ο ίδιος ο αλλοδαπός χωρίς χαρτιά, αιτών άσυλο κατά τεκμήριο, δεν θα είναι αυτός που θα κάνει τη παράνομη διακίνηση. Είναι άλλοι που έχουν τη δυνατότητα κίνησης μεταξύ των χωρών προκειμένου να κάνουν τις συνεννοήσεις τους και να διαμορφώνουν τις υποδομές τους. Από εκεί και πέρα είναι συνηθέστατο να αφήνουν κάποιον στην βάρκα ή στο τιμόνι του αυτοκινήτου ενώ η αστυνομία θεωρεί ότι με τη σύλληψη αυτών των ανθρώπων έχει επιτελέσει το διωκτικό της καθήκον. Είναι εντελώς θολό το τι τελικά λένε οι άλλοι συνμεταφερόμενοι γιατί λαμβάνεται μια κατάθεση με διερμηνέα αστυνομικό».
«Στην πραγματικότητα έχουμε να κάνουμε με στησίματα δικών για να δείξει η Ελλάδα αυτό το διωκτικό έργο, ότι είμαστε τα “κλειστά σύνορα” και ότι “σας περιμένουν αυστηρές ποινές αν μπείτε στη χώρα”. Τελικά, η πολιτική αυτή ούτε αποτρέπει κανέναν γιατί το μήνυμα είναι στην πραγματικότητα “μην πιάσεις το τιμόνι” γιατί τότε θα σε βάλουν φυλακή. Είναι μια αναχρονιστική και χωρίς αποτελέσματα πολύ αυστηρή αστυνομική πρακτική για να δείξει ένα πρόσωπο της Ελλάδας που είναι λάθος. Βασανίζονται άνθρωποι σε φυλακές που κρίνονται κάθε φορά από το Στρασβούργο, με αποτέλεσμα η χώρα να καταδικάζεται επαναλαμβανόμενα για τις συνθήκες κράτησης. Αν δεν μπορείς να υποστηρίξεις ένα σοβαρό σωφρονιστικό σύστημα δεν μπορείς να το γεμίζεις με ανθρώπους που καταδικάζονται με τέτοιες ποινές. Στο ποινικό μας σύστημα έχουμε τη μεγαλύτερη διάσταση μεταξύ πραγματικής ποινικής απαξίας και ποινής που επιβάλλεται», προσθέτει χαρακτηριστικά.
Υπενθυμίζεται ότι η δίωξη του Χομαγιούν Σαμπετάρα έχει λάβει εμβληματικό χαρακτήρα και δημοσιότητα σε πολλές χώρες, γιατί η πραγματική εικόνα αυτού του ανθρώπου φέρνει τις παράνομες αυτές διώξεις στα όριά τους. Στο πλευρό του Σαμπετάρα βρίσκονται πλήθος οργανώσεων για τα δικαιώματα των προσφύγων και το άσυλο. Συλλογικότητες και πολιτικές οργανώσεις της Θεσσαλονίκης θα βρεθούν στη δίκη, σε ένδειξη αλληλεγγύης ζητώντας την απελευθέρωσή του. Επιπλέον στη δίκη αναμένονται παρατηρητές από το γερμανικό κοινοβούλιο και από την Ένωση Δημοκρατικών Νομικών Ελβετίας.
Την Παρασκευή 19 Απριλίου στις 11π.μ. η καμπάνια Free Homayoun παραχωρεί συνέντευξη Τύπου στο χώρο του ανεξάρτητου Μέσου Infolibre στη Θεσσαλονίκη (Υπουργού Φιλίππου Δραγούμη 4) όπου θα παρουσιαστούν λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με την τρέχουσα κατάσταση της υπόθεσης αλλά και σχετικά με τις νομικές και ανθρωπιστικές πτυχές του ζητήματος. Εκπρόσωποι της εκστρατείας και εμπειρογνώμονες θα είναι διαθέσιμοι για ερωτήσεις και συνεντεύξεις.
Ομιλητές:
- Mahtab Sabetara, εκστρατεία #FreeHomayoun, κόρη του Homayoun Sabetara
- Ιωάννα Μπεγιάζη, δικηγόρος του Human Rights Legal Project
- Στέλιος Κούλογλου, μέλος της ομάδας της Αριστεράς στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
- Jelka Kretzschmar, συντονίστρια της εκστρατείας Free ElHiblu3
«Με περισσότερες από 70 οργανώσεις να υποστηρίζουν την εκστρατεία #FreeHomayoun, ζητάμε επιτακτικά την αθώωση του Homayoun Sabetara και τον τερματισμό της άδικης μεταχείρισης που αντιμετωπίζουν οι Άνθρωποι σε Κίνηση σε παρόμοιες καταστάσεις. Η φυγή τους στην Ευρώπη δεν ήταν επιλογή, αλλά αναγκαιότητα. Απευθυνόμαστε σε μια Ευρώπη, η οποία έχει ξεχάσει πώς να παρέχει δίκαιη μεταχείριση και σεβασμό των βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε όλους!» σημειώνεται στο κάλεσμα της καμπάνιας.
