Ένας γρήγορος απολογισμός για την πρώτη ημέρα της συγκέντρωσης στο Λευκό Πύργο.
Πολλά και αντιφατικά πράγματα μπορείς να υποστηρίξει κανείς για τη σημερινή συγκέντρωση – και μάλιστα να είναι όλα λίγο ή πολύ σωστά. Δύο στάσεις ωστόσο, είναι, νομίζω, λαθεμένες: πρώτο, να πιστεύεις ότι ο κόσμος ξεσηκώθηκε –για πρώτη φορά μάλιστα- ενάντια σε όλους και όλα. Δεύτερο, να στέκεσαι από μακριά και να σνομπάρεις αυτούς που συγκεντρώθηκαν γιατί είναι «ο,τι να ‘ναι» ή γιατί εσύ ξέρεις να το κάνεις καλύτερα. Το πράγμα είναι –και μάλλον θα παραμείνει- αντιφατικό, μπερδεμένο και θολό, χωρίς σαφή στόχευση, κοινό λόγο και σχεδιασμένη τακτική. Έτσι όμως δεν είναι όλα τα κοινωνικά κινήματα;
Η συγκέντρωση
Λίγα λόγια πρώτα για τη συγκέντρωση – στη Θεσσαλονίκη πάντα. Από το χώρο του Λευκού Πύργου πρέπει να πέρασαν αρκετές χιλιάδες κόσμος – σίγουρα πάνω από 5, μάλλον κάτω από 10. Στην κορύφωση της μαζικότητας, ο κόσμος πρέπει να ξεπερνούσε αισθητά τις 5.000 (όλες οι εκτιμήσεις είναι αρκετά αυθαίρετες, αφού ο κόσμος ήταν πολύ κινητικός και ο χώρος περίπλοκος).
Η συμμετοχή ήταν ενθαρρυντική. Όμως, για κινούμαστε στη σφαίρα της πραγματικότητας, δεν ήταν μεγαλύτερη από οποιαδήποτε από τις απεργιακές πορείες του τελευταίου χρόνου (αυτές στη Θεσσαλονίκη κυμαίνονται συνήθως από 12-20.000 κόσμο). Αυτό φυσικά, δεν την καθιστά λιγότερο ενδιαφέρουσα, στο βαθμό μάλιστα που πολλοί από αυτούς που συμμετείχαν – αν και όχι η πλειοψηφία, έχω την αίσθηση – είναι άνθρωποι που δεν μετέχουν συνήθως σε άλλες κινητοποιήσεις, ή έστω άνθρωποι που δυσκολεύονται να βρεθούν σε μια πορεία: δεν έχουν σωματείο ή οργάνωση, δεν αναγνωρίζουν κάποιο μπλοκ, φοβούνται τη βία και την καταστολή κοκ.
Πρόκειται σίγουρα για κόσμο πολύχρωμο και διαφορετικό: από όλες τις γειτονιές, ακόμα και τις περιοχές γύρω από τη Θεσσαλονίκη, από όλες τις ηλικίες, αν και κυρίως νέοι-ες. Κάποιοι μαθητές, αρκετοί φοιτητές, αλλά μάλλον περισσότεροι (περίπου) εργαζόμενοι ή άνεργοι. Ανάμεσά τους και η πλειοψηφία του κόσμου της αριστεράς της πόλης. Όλοι τους ωστόσο, καλώς ή κακώς, τήρησαν τις απαιτήσεις του καλέσματος και δεν έφεραν κανένα πανό, σημαία ή άλλο διακριτικό. Καθώς όμως ακόμα και τα αυτοσχέδια πανό, εξαιτίας μάλλον αυτής της φοβίας, ήταν λίγα και μάλλον αδιάφορα, η συγκέντρωση στην αρχή έμοιαζε λίγο μουγκή και μουντή.
Εξαίρεση – θλιβερή- αποτέλεσαν 4 ή 5 σημαιοφόροι που κυμάτιζαν επιδεικτικά ελληνικές σημαίες. Ο αριθμός τους όμως κινούνταν πραγματικά στα όρια του στατιστικού λάθους και θα τους έκανε πραγματικά μεγάλη χάρη όποιος χαρακτήριζε τη συγκέντρωση από αυτούς.
Στην αρχή, το κλίμα ήταν μάλλον μουδιασμένο. Τις πρώτες δύο ώρες, σχεδόν όλοι γυρνούσαν γύρω – γύρω από τον πύργο και ψάχνανε με τα κινητά τους γνωστούς τους. Όλοι μοιάζανε υπερβολικά ξένοι και άσχετοι μεταξύ τους. Οι πιο μπασμένοι στις κινητοποιήσεις έστεκαν μάλλον αμήχανα και προσπαθούσαν να καταλάβουν τι γίνεται. Τον αρχικό τόνο τον έδωσε ένας πυρήνας που μάλλον κινούταν στο αντι-πολιτικό πλαίσιο του καλέσματος, φωνάζοντας συνθήματα κυρίως για τα «κλεμμένα», τους «προδότες πολιτικούς» κοκ.
Όταν, μετά τις 7.30, ο κόσμος βγήκε στο δρόμο, το κλίμα ανέβηκε και τα συνθήματα αυξήθηκαν: ζητούσαν από το Γιώργο «να μείνει στο Παρίσι, να μην ξαναγυρίσει» και καλούσαν σε ξεσηκωμό και εξέγερση. Όσο περνούσε η ώρα μάλιστα, είχες την αίσθηση ότι ο κόσμος άρχισε να «δένει» και ίσως, αν και ακούγεται λίγο μεταφυσικό, να φαίνεται και πιο εντάξει. Οι εκατοντάδες μικρές παρέες που ήταν αραγμένες στα γρασίδια, τα χειροκροτήματα και τα σφυρίγματα, ακόμα και οι καντίνες, φτιάχνανε μια ατμόσφαιρα γιορτής δρόμου και όλα φαινόταν καλύτερα.
Η συνέλευση
Το καθοριστικό όμως σημείο ήταν η συνέλευση. Κατ’ αρχάς, είναι ήδη μεγάλη κατάκτηση και σημαντικό κινηματικό γεγονός απλά και μόνο το γεγονός ότι έγινε. Και μάλιστα κράτησε πάνω από 4 ώρες, με τη συμμετοχή αρκετών εκατοντάδων ανθρώπων, με πολύ προσεγμένη και σοβαρή διαδικασία, με πολλές δεκάδες ομιλητές και ομιλήτριες, ακόμα και με συγκεκριμένες αποφάσεις στο τέλος.
Το πρώτο που σου έκανε εντύπωση ήταν το συντροφικό και αλληλέγγυο κλίμα, η πολύ διάθεση να ακούσεις και να μιλήσεις και ο διάχυτος ενθουσιασμός: πιο πολύ ενθουσιασμένοι έμοιαζαν όλοι, παρά αγανακτισμένοι. Το δεύτερο, ήταν ότι το λόγο πήραν κυρίως άνθρωποι της δουλειάς και του μεροκάματου (το λέγανε, δεν το φανταζόμαστε!).
Στις τοποθετήσεις όλων, ήταν κοινός τόπος ο αδιαμεσολάβητος χαρακτήρας του αγώνα: κανείς δεν ήθελε ούτε επιτροπή, ούτε άλλους εκπροσώπους, αλλά μόνο συνέλευση και ομάδες εργασίες (οι οποίες προτάθηκαν πολλές φορές). Ωστόσο, η αντίθεση συνολικά με τα συνδικάτα ή τις οργανώσεις, δεν κυριάρχησε στον ίδιο βαθμό. Αντίθετα, άρχιζε να ανοίγει σταδιακά η διάθεση να ακουστούν και πολιτικές απόψεις και ιδέες.
Βασική αντίθεση, στην αρχή τουλάχιστον, ήταν το θέμα των «Ελλήνων»: κάποιοι προσπάθησαν να τονίζουν ότι «είμαστε Έλληνες» κοκ, όμως η πλειοψηφία, δια βοής, επιβεβαίωσε ότι είμαστε και αλβανοί, και μετανάστες και πολλοί άλλοι. Οι τοποθετήσεις αντίθετα που αντιπαρατέθηκαν σε αυτόν τον πατριωτισμό, συνάντησαν πολύ μεγαλύτερη αποδοχή. Έχω την αίσθηση ότι, τουλάχιστον σε πρώτη φάση, το θέμα αυτό αντιμετωπίστηκε επιτυχώς (από μια διεθνιστική σκοπιά, πάντα).
Πολλοί επίσης στάθηκαν στο θέμα της βίας και η συντριπτική πλειοψηφία απαίτησε ειρηνικό χαρακτήρα στις κινητοποιήσεις. Είναι φανερό ότι τόσο η αστυνομική καταστολή, όσο και η άλογη βία από πλευρές του κινήματος έχουν κουράσει, φοβίσει και απωθήσει πολλούς ανθρώπους από τις κινητοποιήσεις, στρέφοντάς τους έτσι στην καρδιά της κυρίαρχης ιδεολογίας του ειρηνισμού και του λεγκαλισμού.
Στα πρακτικά ζητήματα, λίγα πράγματα φυσικά μπορούσαν να αποφασιστούν την πρώτη ημέρα. Ακόμα όμως και τα σαφή καλέσματα για την αυριανή συγκέντρωση (στις 6) και την αυριανή συνέλευση (στις 8) ήταν σημαντικό βήματα. Πέσανε όμως πολλές και πολύ καλές ιδέες: ανοιχτή λίστα για τα ζητήματα που θα δουλέψουν οι ομάδες εργασίες, οργάνωση της καθημερινότητας στην πλατεία, μεταφορά σε άλλο σημείο κοκ. Από αύριο θα δούμε αν υπάρχει και η δυνατότητα να γίνουν πράξη.
Βέβαια, μέσα σε όλα αυτά άκουγες (ακόμα περισσότερο προς το τέλος) και πάρα πολλά πράγματα που σου φαίνονταν από αδιάφορα και γραφικά, ως γελοία ή επικίνδυνα. Μακάρι όμως να ήταν τόσο ανοιχτές οι συνελεύσεις όλων των συλλόγων και των σωματείων ώστε να υπήρχαν μέσα και οι φορείς αυτών των απόψεων. Σίγουρα, δεν θα παθαίναμε τίποτα κακό.
Μεγάλη αναταραχή, ωραία κατάσταση
Όποιοι και να είναι οι –λογικοί και βάσιμοι- προβληματισμοί του καθένα και της καθεμιάς, είχαμε σήμερα στη Θεσσαλονίκη (και σε τόσες άλλες πόλεις) μια αυθόρμητη, λαϊκή, αρκετά ταξική και ιδιαίτερα μαζική κινητοποίηση, που στρεφόταν με σαφήνεια ενάντια στην κυρίαρχη πολιτική και οικονομική τάξη και ξεκίνησε να ανιχνεύει το δικό της λόγο και –σημαντικότερο ίσως- τις δικές της δομές αυτοοργάνωσης. Και όπως έλεγε ο Πρόεδρος Μάο, οι επαναστάτες πρέπει να κινούνται στις μάζες, όπως το ψάρι στο νερό.
Όλα αυτά βέβαια καθόλου δεν ακυρώνουν τη σημασία των συνδικάτων, των συνδικαλιστικών αγώνων, των απεργιών. Αποδεικνύουν όμως, αυτό που έτσι και αλλιώς ξέρουμε, ότι μεγάλο μέρος των εργαζομένων είναι αποκλεισμένο από αυτές τις διαδικασίες, είτε λόγω του φόβου του αφεντικού, είτε λόγω της απαξίωσης των συνδικαλιστικών ηγεσιών, είτε γιατί απλά στο χώρο δεν υπάρχει συνδικάτο ή αν υπάρχει δεν τον καλύπτει λόγω ιδιαιτέρης εργασιακής σχέσης. Και υποδεικνύουν επίσης, αυτό που έτσι και αλλιώς ελπίζουμε, ότι παρά την υποχρεωτική ή εθελοντική τους αποχή από τους εργατικούς αγώνες, είναι ανοιχτοί σε κάθε πρόταση κινητοποίησης και αυτοοργάνωσης. Αρκεί αυτή να τους δίνει το λόγο, να δημιουργεί χώρους υποδοχής και συμμετοχής.
Αυτό αποτελεί και το επίδικο όχι μόνο για το Λευκό Πύργο, αλλά για κάθε σωματείο και κινηματική οργάνωση. Το ξέρουμε και αυτό βέβαια, αλλά δεν είναι εύκολο να το απαντήσουμε. Για αυτό και οι πιο ενδιαφέρουσες απαντήσεις αναδύονται ακριβώς εκεί που η οργάνωση, το σωματείο, η απεργία, συναντά το αυθόρμητο, τους απομονωμένους πολίτες, τη συγκέντρωση. Άμα τα κρατάς χωριστά, δεν θα πάνε –μάλλον- μακριά. Σε αυτό, έχουμε πολλά να σκεφτούμε. Αύριο είναι μια καλή ευκαιρία να το κάνουμε.
Νίκος Ν., ομάδα alterthess