Σε μια κρίσιμη καμπή βρίσκεται ο αγώνας ενάντια στην επιχειρούμενη ιδιωτικοποίηση της περιοχής του Κάστρου που περιλαμβάνει μια από τις ομορφότερες, ελεύθερες παραλίες του νησιού.
Μετά τις τελευταίες εξελίξεις γύρω από την απόφαση του ΣτΕ, που έκανε εν μέρει δεκτή την αίτηση προσφυγής της εταιρείας Notion, η Πρωτοβουλία για την Διάσωση της περιοχής του Κάστρου διοργανώνει την 1η Νοεμβρίου συλλαλητήριο στις 18:30 στον Άγιο Μηνά, με σύνθημα «η περιοχή του κάστρου δεν πωλείται-δεν παραχωρείται». Ταυτόχρονα, επιρρίπτει ευθύνες στη δημοτική αρχή τονίζοντας ότι η απόφαση του ΣτΕ «έγινε η αιτία να πέσουν οι μάσκες και να αποκαλυφθεί η πραγματική βούληση της πλειοψηφούσας δημοτικής αρχής, που είναι το ξεπούλημα και η παράδοση του Κάστρου σε ιδιωτική εταιρεία. Αυτό βεβαίως με κανένα τρόπο δεν εξιλεώνει και τις προηγούμενες δημοτικές παρατάξεις που διαχειρίστηκαν την υπόθεση, καθώς και τις ευθύνες τους».
Η «Πρωτοβουλία» υπενθυμίζει ότι προεκλογικά η διοίκηση του Δήμου διαβεβαίωνε ότι θα κάνει τα πάντα ώστε η παραλία να μείνει στο λαό, ωστόσο, όπως επισημαίνει σε ανακοίνωσή της, σήμερα «κρύβεται πίσω από μια δικαστική απόφαση που δεν παραχωρεί στον ιδιώτη το χώρο, απλά ζητά από το Δήμο μια πιο ολοκληρωμένη και σαφή αιτιολόγηση των επιχειρημάτων του κατά της πώλησης. Για ποιο λόγο λοιπόν η Δημοτική πλειοψηφία σπεύδει ως “νέος ρίψασπις” να δηλώσει “δέσμευση στη τήρηση της απόφασης” και την αναγάγει ως περίπου “τελική νίκη” της εταιρείας; Σε ποιους δίνει εξετάσεις;»
Υπενθυμίζεται ότι από το 2020 η περιοχή του Κάστρου απειλείται με δόμηση μέσα από τα σχέδια της εταιρείας Notion που στοχεύει σε δύο όμορες ιδιοκτησίες που βρίσκονται πάνω στην κεντρική παραλία. Η εταιρεία επιδιώκει την μακροχρόνια μίσθωση του τουριστικού περιπτέρου αλλά και την αγορά εγκαταστάσεων του παλιού οινοποιητικού συνεταιρισμού (ΤΑΟΛ) προκειμένου να τα μετατρέψει σε τουριστικό συγκρότημα με πεντάστερο ξενοδοχείο, εστιατόριο, καφέ μπαρ, καμπίνες και ομπρελοξαπλώστρες. Ουσιαστικά, όμως, στο στόχαστρο βρίσκεται όλη η περιοχή του βορείου μετώπου με τις λιμνοθάλασσες, που αποτελεί, όπως όλοι γνωρίζουν , μια περιοχή «φιλέτο» στην οποία ήδη έχει πατήσει πόδι η συγκεκριμένη εταιρεία με την αγορά οικοπέδων.
Οξύμωρο για όλα αυτά που συμβαίνουν είναι το γεγονός ότι η παραλία του Κάστρου και η ευρύτερη περιοχή αποτελούν έναν τόπο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους συνδεδεμένο με τον αρχαιολογικό χώρο του Μεσαιωνικού Κάστρου της Αγίας Μαύρας και με πολλαπλά καθεστώτα προστασίας- αρχαιολογική ζώνη αδόμητη α’ προστασίας, προστατευόμενη περιβαλλοντικά μέσω του δικτύου Natura, αλλά και της διεθνούς σύμβασης Ramsar (οι δύο λιμνοθάλασσες της Λευκάδας)- ενώ συνδέεται επίσης άρρηκτα με τη ζωή των κατοίκων της. Είναι η παραλία που, όπως λένε οι Λευκαδίτες, «μάθαμε να κάνουμε μπάνιο» και βρίσκεται σε απόσταση μόνο 15 λεπτών με τα πόδια από την πόλη της Λευκάδας.
Σταθμοί στην υπόθεση
Το τουριστικό περίπτερο παραχωρείται από το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο το 2020 στην εταιρεία Notion ξεσηκώνοντας σφοδρές αντιδράσεις στο νησί. Οι κάτοικοι πραγματοποιούν από τότε συλλαλητήρια, ενημερωτικές εκδηλώσεις και παρεμβάσεις στους πολιτικά αρμόδιους προκειμένου να μην ιδιωτικοποιηθεί η τελευταία ουσιαστικά ελεύθερη από ομπρελοξαπλώστρες και πλήρως προσβάσιμη παραλία του νησιού αλλά και συνολικά το βόρειο τμήμα της Λευκάδας. Να σημειωθεί ότι στο Διοικητικό Συμβούλιο του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου συμμετέχουν τέσσερα μέλη του δημοτικού συμβουλίου Λευκάδας, τρία μέλη του δημοτικού συμβουλίου Μεγανησίου, ένας δημότης ή δημοτικός σύμβουλος Λευκάδας και ο λιμενάρχης Λευκάδας. Ταυτόχρονα η εταιρεία με μεθοδεύσεις προσπαθεί να βάλει «φρένο» στις πολιτικές αντιδράσεις των κατοίκων του νησιού και στον ίδιο το δήμο Λευκάδας (εξώδικο στον Δήμο Λευκάδας και το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο τον Σεπτέμβριο του 2022, επειδή επέτρεψαν να γίνει συζήτηση στο δημοτικό συμβούλιο με θέμα το Κάστρο, αγωγές SLAPP κατά δύο κατοίκων του νησιού, θεωρώντας τις υπεύθυνες για την καθυστέρηση της εκμετάλλευσης της έκτασης).
Μετά από τις πιέσεις των δημοτών και δύο μαραθώνιες συνεδριάσεις τον Νοέμβριο του 2022, το Δημοτικό Συμβούλιο αποφάσισε να καλέσει το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο να ανακαλέσει τις δύο αποφάσεις (του 2020 και του 2021) που είχε υποβάλει προς το υπουργείο Ναυτιλίας για παραχώρηση του τουριστικού περιπτέρου και 8,5 στρεμμάτων αμμώδους παραλίας καθώς και να κηρύξει τον διαγωνισμό που οδήγησε στην παραχώρηση άγονο. Το Λιμενικό Ταμείο ανακάλεσε την παραχώρηση της παραλίας στην εταιρεία και ακολούθως ματαίωσε και τον σχετικό διαγωνισμό. Εναντίον αυτής της απόφασης προσέφυγε η εταιρεία Notion αμφισβητώντας μια απόφαση που εξέφραζε τη βούληση των κατοίκων του νησιού. Το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο, τον περασμένο μήνα, εξέδωσε την απόφασή του κάνοντας εν μέρει δεκτή την προσφυγή της εταιρείας, χωρίς αυτό, όμως, να σημαίνει ότι πρόκειται για νίκη της εταιρείας. Αντίθετα, όπως επισημαίνει ο δικηγόρος των κατοίκων και η «Πρωτοβουλία», η απόφαση του ΣτΕ ανοίγει τον δρόμο για μια πιο σωστά διατυπωμένη νέα απόφαση του δημοτικού συμβουλίου και του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου κατά της διαγωνιστικής πράξης και της παραχώρησης. Αξίζει να τονιστεί ότι η απόφαση του ΣτΕ ελήφθη κατά πλειοψηφία 4-1, καθώς η μειοψηφία ανέφερε ότι δεν έπρεπε να γίνει δεκτή επί της ουσίας η προσφυγή της εταιρείας.
Τι θέλει να πει η απόφαση του ΣτΕ
Όπως αναλυτικά εξηγεί ο Κώστας Φαρμακίδης, δικηγόρος των κατοίκων και της «Πρωτοβουλίας διάσωσης της περιοχής του Κάστρου» που άσκησαν παρέμβαση στο ΣτΕ, «η Notion προσέφυγε στο ΣτΕ ζητώντας να ακυρωθεί η ανάκληση των αποφάσεων παραχώρησης και του διαγωνισμού εκ μέρους του Λιμενικού Ταμείου, να επανέλθουν σε ισχύ οι αποφάσεις (παραχώρησης) και να υποβληθούν για έγκριση στο αρμόδιο Υπουργείο Ναυτιλίας. Το δικαστήριο δέχθηκε το αίτημα να ακυρωθούν οι δυο ανακλητικές πράξεις για τυπικό λόγο τονίζοντας ότι η αιτιολογία εκ μέρους του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου είναι αόριστη. Δεν ακύρωσε για ουσιαστικό λόγο, έχουμε να κάνουμε με μια τυπική ακύρωση. Σε αυτή την περίπτωση το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο μπορεί να επανεκδόσει τις ανακλήσεις με πιο ορισμένη αιτιολογία».
Μάλιστα, σύμφωνα με τον ίδιο, το δικαστήριο εξήγησε πώς πρέπει να συνεχίσει η διαδικασία και για ποιους λόγους. Ο χώρος της παραχώρησης (η παραλία του Κάστρου) είναι ενταγμένος σε περιοχή Natura. Η νομοθεσία για περιοχές αυξημένης προστασίας (αιγιαλούς, λιμένες κ.ά) προβλέπει την απαίτηση ύπαρξης περιβαλλοντικής έγκρισης. Ωστόσο, όπως αναφέρει και η απόφαση του ΣτΕ παρότι οι ανακλητικές πράξεις δεν ήταν σωστά αιτιολογημένες, είναι ο ίδιος ο διαγωνισμός και η ανάθεση της παραχώρησης στην εταιρεία που έχουν πρόβλημα νομιμότητας καθώς δεν υπάρχει στη διακήρυξη του διαγωνισμού ο όρος λήψης περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Είναι δεδομένο ότι το ακυρωτικό δικαστήριο δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη διοίκηση, δεν κάνει έλεγχο ουσίας. Ως εκ τούτου η ανάκληση μπορεί να ολοκληρωθεί ξανά από το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο με τη σωστή αιτιολογία.
«Για να μπορέσει να γίνει οποιαδήποτε παρέμβαση στην περιοχή, χρειάζεται προεδρικό διάταγμα στρατηγικής διαχείρισης της περιοχής Natura, το οποίο δεν έχει εκδοθεί. Δεν έχει εκδοθεί, επίσης, Κοινή Υπουργική Απόφαση που ορίζει ζώνες χρήσεις. Επιπλέον, δεν έχει εγκριθεί Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη για την περιοχή Natura που είναι σε διαβούλευση από το 2023. Ακόμη και αυτά να υπήρχαν, θα έπρεπε να ρωτηθεί η αρμόδια διεύθυνση του ΟΦΥΠΕΚΑ για τον διαγωνισμό, πράγμα που δε συνέβη. Ακόμη, όμως, και αν είχε γίνει αυτό, θα έπρεπε στους όρους του διαγωνισμού να υπάρχει περιβαλλοντική αδειοδότηση για αιγιαλούς. Υπάρχει δομικό πρόβλημα στην υπόθεση, καθώς έχουμε να κάνουμε με μια περιοχή υψηλής περιβαλλοντικής προστασίας, κάτι που δεν αποτελεί απλά ένα τυπικό ζήτημα. Το δικαστήριο αναγνώρισε ότι η περιοχή χρήζει περιβαλλοντικής προστασίας, παρ’ όλα αυτά ακύρωσε για έναν τυπικό λόγο. Το ΣτΕ βάζει όρια στις διοικητικές πράξεις, δεν μπορεί να πει τι θα γίνει. Ο Δήμος είναι υποχρεωμένος να ανακαλέσει ξανά τον διαγωνισμό. Αν δεν το κάνει οι κάτοικοι θα προσφύγουν ξανά. Ωστόσο, αξίζει να αναφερθεί ότι η μειοψηφία του ΣτΕ έκρινε ότι η ακύρωση των ανακλητικών πράξεων των παραχωρήσεων στερείται νοήματος εφόσον οι παραχωρήσεις είναι ούτως ή άλλως παράνομες και πρέπει να ανακληθούν εκ νέου» σημείωσε ακόμη ο δικηγόρος.
Ξεσηκώνεται ξανά το νησί
Το κίνημα της Λευκάδας με αφορμή τον αγώνα της διάσωση της παραλίας του Κάστρου μάχεται συνολικά για την ελεύθερη και απρόσκοπτη πρόσβαση στο βόρειο μετώπο της πόλης αλλά και για να μπει ένα φρένο στην ανεξέλεγκτη τουριστικοποίηση και στην αστική διάχυση που αλλάζει τις περιβαλλοντικές, κοινωνικές και πολιτισμικές ισορροπίες με σοβαρές επιπτώσεις στη ζωή των κατοίκων και στη φύση. Στο συνολικό αυτό αγώνα επικεντρώνεται ο Αντώνης Πεξαράς, αρχαιολόγος και μέλος της «Πρωτοβουλίας για τη διάσωση του Κάστρου» μιλώντας στο alterthess επισημαίνοντας ότι το «δαχτυλίδι» του βόρειου μετώπου με αμμουδιά 6 χιλιομέτρων, που αποτελεί δημόσιο χώρο, έχει μπει στο στόχαστρο των ιδιωτών.
«Από πίσω υπάρχει μια κεντρική πολιτική που ευνοεί μια τέτοια εξέλιξη αλλά διαπιστώνουμε ότι και ο Δήμος μέχρι στιγμής φαίνεται να προσπαθεί να εξυπηρετήσει τις κεντρικές επιλογές. Κρύβεται πίσω από την τελευταία απόφαση του ΣτΕ η οποία, όμως, αφήνει περιθώριο να εμμείνει στην απόφασή του για ακύρωση του διαγωνισμού και να τη συνοδεύσει με πληρέστερη νομική τεκμηρίωση» αναφέρει ακόμη τονίζοντας ότι οι κάτοικοι ζητούν μια πολιτική απόφαση από τον Δήμο που θα λέει ρητά ότι δεν παραχωρείται η περιοχή.
«Το κάστρο είναι η προμετωπίδα όλου του προβληματισμού που αναπτύσσεται στο νησί και ζητάει έναν χωρικό σχεδιασμό που να ανταποκρίνεται και επιστημονικά και πολιτικά στις νέες τάσεις και στα κινήματα που παλεύουν για την αποτουριστικοποίηση σε πολλές περιοχές του κόσμου» σημειώνει ακόμη ο Αντ. Πεξαράς αναφέροντας ότι το συλλαλητήριο θα εκφράσει αυτή την αταλάντευτη θέληση του λευκαδίτικου λαού το Κάστρο να μείνει ελεύθερο. Μάλιστα, σύμφωνα με τον ίδιο, ακόμη και στους δημοτικούς συμβούλους της διοικούσας παράταξης έχουν υπάρξει διαφοροποιήσεις από την κεντρική γραμμή έως το βαθμό να συντάσσονται πλέον με τα επιχείρημα ο χώρος να παραμείνει δημόσιος.
Στην τελευταία συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου το ζήτημα του Κάστρου τέθηκε ξανά σε συζήτηση, μετά από αίτηση 25 δημοτών. Ο Κώστας Βαγενάς, πολιτικός μηχανικός που μίλησε εκ μέρους της «Πρωτοβουλίας» τόνισε, μεταξύ άλλων, ότι η ανάκληση του διαγωνισμού πρέπει να γίνει γιατί εκτός από μόνη κοινωνικά και ηθικά αποδεκτή λύση είναι και η μόνη νομικά αποδεκτή.
Στο κρίσιμο στάδιο αυτό του αγώνα με την Πρωτοβουλία διάσωσης της περιοχής του Κάστρου έχουν συνταχθεί ο Π.Ε.Σ (Πολιτιστικός Εξωραιστικός Σύλλογος) Αγίου Νικήτα, η Πρωτοβουλία Αγροτών Λευκάδας του ΤΑΟΛ, η Κίνηση Πολιτών για Αξιοβίωτη Λευκάδα, η Ομοσπονδία των Απανταχού Λευκαδίτικων Συλλόγων και το Αυτοδιαχειριζόμενο Στέκι «Πέρα-Περού».
Μάλιστα το τελευταίο σε ανακοίνωσή του τονίζει ότι απέναντι στην «επιχείρηση» υφαρπαγής της «η δημόσια γη είναι φυσικός πόρος και τελεί υπό δημόσια διοίκηση. Η παραχώρηση και μετατροπή της σε ιδιωτικό τσιφλίκι καταργεί de facto, και γι’ αυτό αναπότρεπτα και σε σταθερή βάση, το εμπράγματο έως τώρα δικαίωμα της ελεύθερης, ανεμπόδιστης και απεριόριστης χρήσης από τους πολίτες».
Οι κάτοικοι διεκδικούν το αυτονόητο, να συνεχίζουν να απολαμβάνουν ελεύθερα έναν τόπο, στον οποίο συνυπάρχουν η φύση, η ιστορία και οι μνήμες τους και που θα στερηθούν με την εγκατάσταση μια εταιρείας που θα τους καταστήσει πελάτες στο κύμα.
Δείτε ακόμη: «Η παραλία»- Βίντεο για τον αγώνα διάσωσης της περιοχής του Κάστρου στη Λευκάδα
