Καταστροφολογίας και ψευδών ειδήσεων συνέχεια. Στις 10 Αυγούστου, ο Ευθύμιος Λέκκας, πρόεδρος του ΟΑΣΠ και διαφόρων εθνικών ιδρυμάτων και προγραμμάτων, δημοσιεύει ένα άρθρο με τίτλο «Το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της καταστροφής, οδοιπορικό στις πυρόπληκτες περιοχές», το οποίο σπεύδουν να αναδημοσιεύσουν άκριτα πολλά μέσα.
Εκεί, εκτιμά ότι στην Εύβοια «400.000 στρέμματα δεν θα επανέλθουν στην προτέρα κατάσταση, καθώς παράγοντες όπως η σφοδρότητα της καύσης, το έντονο ανάγλυφο, οι γεωλογικοί σχηματισμοί και η ταχεία διάβρωση δεν θα επιτρέψουν σε καμία περίπτωση την επάνοδο. Η συγκεκριμένη περιοχή οδεύει ταχύτατα προς ερημοποίηση. Αντίθετα η περιβάλλουσα ζώνη διήθησης (sic) της πυρκαγιάς, έκτασης περίπου 200.000 στρεμμάτων, μπορεί να ανακάμψει μετά από στοχευμένες παρεμβάσεις μικρής κλίμακας».
Βέβαια, ήδη γνωρίζαμε, εμείς οι κοινοί θνητοί που διαβάζουμε απλά ειδήσεις (πόσο μάλλον το επιτελείο ενός τέτοιου επιστήμονα), ότι οι συνολικές καμένες εκτάσεις στην Εύβοια είναι 466.000 στρέμματα και από αυτές, σύμφωνα με το Corine, οι δασικές είναι 192.700 στρέμματα. Με την ακριβέστερη χαρτογράφηση που θα ακολουθήσει, είναι σίγουρο ότι οι αριθμοί αυτοί θα μειωθούν – αν και φυσικά παραμένουν συγκλονιστικά τεράστιοι.
Ο τριπλασιασμός των καμένων δασικών εκτάσεων ωστόσο είναι το λιγότερο. Εκείνο που δεν καταλαβαίνω είναι η βεβαιότητα ότι τα 2/3 των εκτάσεων δεν θα αναγεννηθούν. Πρώτη φορά διαβάζω τέτοιο πράγμα. Δεν προκύπτει από καμία μελέτη, από κανένα παράδειγμα για καμένες εκτάσεις στην Ελλάδα. Είναι τελείως ακατανόητο πχ γιατί η «σφοδρότητα της καύσης» σε ένα μεσογειακό πευκοδάσος εμποδίζει την αναγέννηση. Δεν νομίζω να καίγονται και με πιο ήρεμο τρόπο. Κάθε γνώμη καλοδεχούμενη, αλλά ο κ. Λέκκας είναι γεωλόγος και δεν χρειάζεται να εκφέρει τόσο τελεσίδικες κρίσεις σε ξένα πεδία.
Εγώ από την άλλη γεωλόγος δεν είμαι, αλλά δεν καταλαβαίνω πως ακριβώς θα εμποδίσουν την αναγέννηση οι «γεωλογικοί σχηματισμοί» και το «έντονο ανάγλυφο»: αν μία περιοχή καλύφθηκε με δάσος μια φορά στο παρελθόν (ή, το πιο πιθανό, πολλές φορές μέχρι τώρα, περνώντας από διαδοχικούς κύκλους καταστροφής και αναγέννησης), είναι λογικό να αναμένουμε -προσοχή, όχι σίγουρο, ποτέ σίγουρο- ότι η περιοχή αυτή θα δασωθεί ξανά. Αν υπάρχει κάποια εκτίμηση ότι αυτή ήταν η τελευταία, λόγω πχ της κλιματικής κρίσης ή μίας ενδεχόμενης πρωτόγνωρης διάβρωσης του εδάφους ή κάτι άλλο, ας το τεκμηριώσει πρώτα, ας αναφέρει αραδείγματα – και κυρίως ας μην χρησιμοποιεί αντιεπιστημονικές διαπιστώσεις όπως «σε καμία περίπτωση». Και με την ευκαιρία -γιατί θα σκάσω- ας μας πει και τί είναι η «ζώνη διήθησης της πυρκαγιάς» – πρώτη φορά συναντώ αυτή την καινοτόμο ορολογία – εκτός αν τον διόρθωσε αυτόματα το Word του.
Όπως και στην περίπτωση του κ. Δημητρακόπουλου, αυτός ο συνδυασμός άγνοιας και απολυτότητας, καταστροφολογίας και λανθασμένων πληροφοριών, από υποτίθεται επιστήμονες εγνωσμένου κύρους, μου είναι ανεξήγητος. Βαριούνται ακόμα και να γκουγκλάρουν, αλλά νιώθουν υποχρεωμένοι να πουν κάτι; Είναι η διεκδίκηση των πέντε λεπτών διασημότητας; Είναι ο απολογητισμός της κυβέρνησης, η προσπάθεια να αποδείξει ότι δικαίως σήκωσε τα χέρια ψηλά μπροστά σε τέτοιες κοσμογονικές αλλαγές; Είναι απλά ο διαγκωνισμός για τις μελέτες, τα «αντιπλημμυρικά και αντιδιαβρωτικά έργα» και τις «στοχευμένες παρεμβάσεις» που πρέπει να γίνουν, μπας και σωθούμε από την ερημοποίηση; Το βιογραφικό του κ. Λέκκα, υποψήφιου βουλευτή με το «νέο ΠΑΣΟΚ» του κ. Σημίτη παλιότερα και φίλα προσκείμενου στη Νέα Δημοκρατία του κ. Μητσοτάκη σήμερα, μπορεί να στηρίξει οποιαδήποτε από αυτές τις ερμηνείες.
Ότι και να είναι, είναι πραγματικά θλιβερό να εκμεταλλεύονται κάποιοι την επιστημονική τους ιδιότητα, την ορολογία που γνωρίζουν (γιατί όπως εύκολα αποδεικνύεται δεν πρόκειται για γνώσεις, μόνο για την επίφασή τους), για να θαμπώνουν τον κόσμο, να τον τρομάζουν, ή να κλείνουν δουλίτσες. Ο ίδιος άλλωστε παλιότερα ανακάτεψε λίγη γεωλογική ορολογία για να «αποδείξει» ότι το Καστελόριζο ή η διεκδικούμενη ΑΟΖ νότια της Κρήτης, αυτή με τους υδρογονάνθρακες, ανήκουν «γεωλογικά» στο …Αιγαίο.
Η άλλη πλευρά
Ο Λέκκας είναι Πρόεδρος και τη δουλειά του κάνει. Αυτό που με στεναχωρεί περισσότερο είναι όταν διαβάζουμε αντίστοιχης προχειρότητας ανακοινώσεις από τη δική μας πλευρά. Εδώ μπορεί να μην υπάρχει ιδιοτελές συμφέρον, αλλά μια τάση πλειοδοσίας πάνω στη δίκαιη οργή. Το ζήτημα όμως δεν είναι να φωνάξεις πιο πολύ για να σε ακουστείς μια φορά, το ζήτημα είναι να λες πράγματα χρήσιμα, για να σε αναζητήσουν και αύριο. Καμιά κοινωνία όμως δεν θα επωφεληθεί από ανακοινώσεις που τα μπουρδουκλώνουν όλα μαζί για να ακουστούν πιο ριζοσπαστικές.
Ο Νόμος Χατζηδάκη είναι πάρα πολύ κακός – δεν χρειάζεται να λέμε ότι αποχαρακτήρισε τα δάση ή χώρισε τις Νατούρα σε …ζώνες. Οι πυρκαγιές έχουν πολλές πραγματικές αιτίες που πρέπει να αντιμετωπιστούν – δεν βοηθά να τις αποδίδουμε στα αιολικά και «τα πεθερικά του Γεραπετρίτη». Οι αναδασώσεις που εξήγγειλε η κυβέρνηση είναι καταστροφικές για τη φυσική αναγέννηση, ενώ η αναδοχή δασών από το κεφάλαιο μια υποκριτική και επικίνδυνη μορφή ιδιωτικοποίησης της κρατικής περιβαλλοντικής πολιτικής. Δεν θα μας κάνει πιο πειστικούς να φωνάζουμε ότι η κυβέρνηση άφησε περίπου επίτηδες τα δάση να καούν για να τα χαρίσει μετά στους φίλους της και τις «εταιρίες αναδάσωσης» (sic).
Τα αιολικά πάρκα αναπτύχθηκαν με τον πιο στρεβλό -δηλαδή με τον πιο νεοφιλελεύθερο- τρόπο στην Ελλάδα και έχουν κάθε δίκιο όσοι/ες αγωνίζονται να μην μπουν σε έναν ορισμένο τόπο με μεγάλη περιβαλλοντική ή αισθητική ή ιστορική αξία. Άλλο αυτό, και άλλο να βγαίνει ολόκληρο ΜΕΡΑ25 ξαφνικά και να λέει «κανένα αιολικό στη στεριά, να μπουν στη θάλασσα, αλλά μακριά από ιχθυότοπους (sic)» – ειδικά όταν πριν δυο χρόνια, όταν δεν ήταν στη μόδα τα κινήματα ενάντια στις ανεμογεννήτριες αλλά η Γκρέτα, έβγαινε και μιλούσε για Green New Deal.
Γενικά, δεν χρειάζεται ούτε να τσαλαβουτάμε, ούτε να πλειοδοτούμε. Για να κατανοήσουμε και να αντιμετωπίσουμε την κλιματική κρίση, την τόσο σύνθεση περιβαλλοντική κρίση, χρειαζόμαστε ψυχραιμία, αγωνιστικότητα και σίγουρα πολλή επιστήμη – την οποία, γενικά μιλώντας, την διαθέτουμε, αν και συνήθως δεν κάνει τόσο θόρυβο όσο ο κάθε Λέκκας. Η επιστήμη κάνει λάθη, τα διορθώνει, πάει μπρος-πίσω, μιλά για ενδεχόμενα και τάσεις, μας δίνει στοιχεία κι εμείς αποφασίζουμε τί θέλουμε. Δεν φουσκώνει νούμερα, δεν κάνει τον μπαμπούλα, δεν βγαίνει να κραυγάσει «σε καμιά περίπτωση!», δεν θεωρεί τίποτα αυτονόητο. Όταν ακούτε τέτοια πράγματα, μακριά: δεν είναι επιστήμη, είναι προπαγάνδα. Ή μπίζνες.
(Στη φωτογραφία καμένες εκτάσεις στο Γράμμο, 14 χρόνια μετά την πυρκαγιά του 2007)
