Γράφουν η Αλίκη Κοσυφολόγου και η Λίνα Θεοδώρου
“Κούλα μ ακούς; Πολύ κωλόπαιδο αυτός ο Κυριάκος” επαναλάμβανε ο Στάθης Ψάλτης από τις συχνότητες του πειρατικού ραδιοσταθμού Ράδιο Καψούρα, που λειτουργούν με την παρέα στην ταινία «Βασικά Καλησπέρα σας» (1982), θέλοντας με αυτό τον τρόπο να εκφράσει δημόσια τον έρωτα/καψούρα του προς την Κούλα, η οποία όμως διατηρεί δεσμό με τον Κυριάκο.
Παρενόχληση, «stalking» σ.1, συναισθηματική βία; Θα μπορούσε να περιγράψει κάτι από αυτούς τους όρους την συμπεριφορά του καθ’ όλα συμπαθούς χαρακτήρα του Στάθη; Μα πώς θα ήταν δυνατό να συμβαίνει κάτι τέτοιο θα μας πείτε; Αυτός ο «γλυκός» και χαριτωμένα αστείος «καψούρης» μπορεί να ευθύνεται για τέτοιο κακό; Μήπως τότε να πιούμε και οι υπόλοιποι στην υγειά της καψούρας του, αναγνωρίζοντας το μεγαλείο της ανδρικής του καρδιάς;
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή:
Ενώ διανύουμε μια περίοδο γενικευμένης αναστάτωσης, από την Μέση Ανατολή ως την Δυτική απέναντι στην άνοδο εξτρεμιστικών οργανώσεων, του ΙΣΙΣ, κλπ., το πρωί της 29ης Μαρτίου μια διαφορετική αεροπειρατεία ήρθε να ταράξει τη γραμμική πλέον αφήγηση των δελτίων ειδήσεων. Η υπόθεση ήθελε τον Αιγύπτιο Ιμπραχίμ Σαμάχα ζωσμένο με (ψεύτικα όπως πλέον απεδείχθη) εκρηκτικά σε πτήση της EgyptAir, να απειλεί να ανατιναχθεί αν δε γινόταν δεκτό το μοναδικό αίτημά του, να μεταφερθεί δηλαδή επιστολή του στην Κύπρια τέως σύζυγό του. Η αφήγηση, που αναπαράχθηκε από μίντια και κοινωνικά δίκτυα, καθώς θεωρήθηκε αισθησιακή, εξιστορούσε την παλαβή πλην ρομαντική πράξη καψούρας ενός ανδρός, ο οποίος έπραξε το αδιανόητο για τον έρωτα της ζωής του. Ωστόσο, λίγο αργότερα οι πληροφορίες άρχισαν να γίνονται αντικρουόμενες τόσο προς την ταυτότητα του δράστη, το οποίο τα διεθνή μέσα μπέρδεψαν με άλλο, όσο και για τα κίνητρα του, τα οποία προς ώρας παραμένουν αδιευκρίνιστα.
Όσο και αν δεν μπορούμε να σχολιάσουμε το περιστατικό μέχρι να αποσαφηνιστεί το πλαίσιο και τα πραγματικά αίτια που υποκίνησαν τις «απονενοημένες» ενέργειες του δράστη- εδώ που τα λέμε δεν είναι και μικρό πράγμα να κάνεις αεροπειρατεία- , σίγουρα είναι μια καλή ευκαιρία να επιχειρήσουμε μια ανατομία των ερωτικών σχέσεων, και δη των ετεροκανονικών, κυρίως με την αφορμή της δημόσιας πρόσληψης του ίδιου του γεγονότος.
Το περιστατικό, το οποίο απροβλημάτιστα παρουσιάζεται ως μια μορφή έκφρασης μεγάλου έρωτα κάτι που αποδείχθηκε ψευδές καθώς στην πραγματικότητα αποτελούσε μια ακραία μορφή εκβιασμού και συναισθηματικής βίας για να υποχρεωθεί μια γυναίκα να επικοινωνήσει με κάποιο άνθρωπο, τον οποίο προφανώς δε θα ήθελε να δει, για να προέβαινε ο τελευταίος σε μια τέτοια πράξη. Η υπαγωγή της παραπάνω συμπεριφοράς σε ένα ευρύτερο σύστημα καταπιεστικών σχέσεων της πατριαρχίας και του σεξισμού, συσκοτίζεται εν προκειμένω, εν όψει του ανιδιοτελούς έρωτα, εν ονόματι του οποίου οι «αιώνιοι καψούρηδες» προτιμούν να αγνοήσουν οποιαδήποτε ένδειξη ότι η ίδια η επιτέλεση της αγάπης και του έρωτα συγκροτείται διά τέτοιων εξουσιαστικών δομών. Οι υπεκφυγές, ακολουθούν το γνωστό μοντέλο είτε της παραγνώρισης της σημασίας του συμβάντος, κατά τη συνήθη πρακτική της αριστεράς σ.2 αναφορικά με σειρά τέτοιων εκφάσεων ενδοοικογενειακής βίας, σωματικής-λεκτικής-ψυχολογικής, κακοποιήσεων και γυναικοκτονιών, οι οποίες σε αντίθεση με τα αντίστοιχα σοβαρά ρατσιστικά εγκλήματα δεν προκαλούν τον ίδιο πανικό, είτε μέσω της ψυχολογιοποίησης του δράστη ως παράφρονα σ.3.
Στο σημείο αυτό, χωρεί μια ανάλυση για την ίδια την ετεροφυλική σχέση, η οποία παρά την προβληματοποίησή της σχεδόν τρεις δεκαετίες σ.4, παραμένει ένα διακύβευμα. Στο πλαίσιο της νεωτερικής πατριαρχίας και της ετεροκανονικότητας, οι δύο αντιπαραθετικά συγκροτούμενοι πόλοι, αναδύονται σε μια καταστατική ανισότητα, η οποία διαπροσωπικά και κοινωνικά αποκτά συγκεκριμένες μορφές επιτέλεσης και διαμεσολαβήσης, σε σχέση με τις εκάστοτε ιστορικό-πολιτισμικές συνθήκες. Η αρρενωπότητα αναλαμβάνει θέση σημειολογικής υπεροχής και επιτελεί ως τέτοια αλλά και διά του δημοσίου λόγου τον έλεγχο και τη ρύθμιση της θηλυκότητας. Εντός, λοιπόν, των διαπροσωπικών ερωτικών σχέσεων, τα πλέγματα εξουσίας των συστημάτων, που ορίζουν το κοινωνικό είναι σ.5 , διαμορφώνουν σε επίπεδο μικροφυσικής την «ανισορροπία» των σχέσεων, και οριοθετούν το πεδίο δράσης των μερών, τις σεξουαλικές επαφές, το δικαίωμα επί του άλλου.Αυτό το καθεστώς, που σε πολλά κράτη δε στοιχειοθετεί νόμιμη/άμεση αλλά έμμεση εξουσία επί της θηλυκότητας και επί των γυναικείων σωμάτων, αποτελεί την αναγκαία συνθήκη για τη συγκρότηση του διανοήσιμου των σεξουαλικών επιθέσεων και βιασμών, της βίας, κοκ.
Αυτές οι καταστάσεις ακραίας εξουσίας αποτελούν την ποινικά αναγνωρισμένη όψη του πατριαρχικού συστήματος, καθώς στις περισσότερες περιπτώσεις διαπροσωπικές σχέσεις δεν οδηγούνται στα άκρα, όπως άλλωστε και με κάθε σύστημα εξουσίας. Εντούτοις, αυτό δεν αθωώνει όλες τις μη κακουργηματικές πράξεις, τις οποίες βιώνουν καθημερινά γυναίκες, λεκτικές προσβολές, έλεγχος των σωμάτων τους, ψυχολογική βία. Άλλωστε, κομίζουμε γλαύκα εις Αθήνας όταν επαναλαμβάνουμε ότι ο ίδιος ο θεσμός της οικογένειας και της μονογαμίας, σκοπό έχει την αναπαραγωγή αυτής της εξουσιαστικής σχέσης, της επιταγής προς τεκνοποιία, της φυσικοποίησης της θηλυκότητας, την νομιμοποίηση εν τέλει μιας σεξιστικής πρακτικής.
«Όχι» σημαίνει «Όχι»
Επιστρέφοντας στο περιστατικό, το οποίο ενώ αποτελεί εκβιασμό με την πολύ στενή έννοια του Ποινικού Κώδικα, δημιούργησε μια περιρέουσα συμπάθεια, ακριβώς γιατί κανείς μπορεί να ταυτιστεί με το δράστη, καθώς πιθανά και ο ίδιος έχει βρεθεί σε μια παρόμοια θέση. Προφανώς όχι του διαταραγμένου αεροπειρατή, αλλά του αρρενωπού cis άντρα, που ένιωσε μια ή περισσότερες φορές την ανάγκη να εκβιάσει μια θηλυκή υποκειμενικότητα, είτε λόγου χάριν επιμένοντας σε ένα εμφανώς αδιέξοδο φλερτ, είτε εμφανιζόμενος απρόσκλητα στο κατώφλι της συντρόφου του κοκ.
Με λίγα λόγια, όλες οι ετεροκανονικές σχέσεις διαπερνώντα σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό από τα ως άνω στοιχεία, μερικά εκ των οποίων έχουν ποινικοποιηθεί, μερικά δε θεωρούνται καθώς πρέπει, και μερικά θεωρούνται χαριτωμένες/ρομαντικές εκδηλώσεις του έρωτα. Η αναγνώριση ότι στον παρόντα κοινωνικό σχηματισμό οι διαπροσωπικές σχέσεις διαμορφώνονται πατριαρχικά, είναι ένα βαρίδι για τ@ καθένα και καθεμιά, ωστόσο μόνο με την αναγνώριση αυτή θα μπορέσει να ψηλαφηθεί η πολιτική και υποκειμενική υπέρβαση τους.
Η ωραία κοιμωμένη ξύπνησε καιρό τώρα και το ανδρικό σπέρμα δεν είναι ζωοδότης της σύμφωνα με τους συμβολικές προεκτάσεις του δημοφιλούς – αλλά deal with it –ξεπερασμένου μύθου. Κι ας μην αγωνιούν οι απανταχού ερωτευμένοι μη τυχόν και οι «υπερβολικές» φεμινίστριες τους γκρεμίσουν τα «παλάτια» του έρωτα που θέλουν να χτίσουν για την υποψήφια πριγκίπισσα. Ο έρωτας έχει απελευθερωτικές διαστάσεις και υπάρχουν εκατοντάδες τρόποι για την έκφραση του, οι οποίοι μπορούν να δοκιμάζουν τα όρια που θέτει η επικράτεια της πατριαρχίας και συχνά τα υπερβαίνουν και οι οποίοι δεν προϋποθέτουν την συνθλιβή της προσωπικότητας, ή δεν πλήττουν την τιμή και την αξιοπρέπεια του προσώπου στο οποίο ο έρωτας αυτός απευθύνεται.
Πηγή: k-lab.zone