Στην οδό Φλέμινγκ τα βράδια μυρίζει τέχνη. Θέατρα, ταμπέλες φωτεινές, κόσμος. Στον αριθμό 16, όπου κάποτε στεγαζόταν η μπουάτ Δέκα Βήματα στην Άμμο, η θεατρική παρέα PassaTempo απέκτησε μόνιμη στέγη, το θέατρο «Τ». Χώρος ζεστός και προσεγμένος, με ιδιαίτερη αισθητική, ξεχειλίζει από αγάπη και μεράκι.
Εκεί τα βράδια, οι Passatempo υποδέχονται το κοινό με το κλασικό αριστούργημα του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι «Έγκλημα και τιμωρία», έργο που το είχαν πρωτοπαρουσιάσει τον περασμένο Μάιο.
Η Γλυκερία Καλαϊτζή που υπογράφει τη διασκευή και τη σκηνοθεσία, μιλά στο alterthess.gr για την παράσταση, την ομάδα PassaTempo και το ολοκαίνουργιο σπίτι τους.
Συνέντευξη στην Ευγενία Χατζηγεωργίου
Από πού πήρε το όνομα το θέατρο «Τ» και πως προέκυψε αυτή η μόνιμη στέγη για την ομάδα PassaΤempo;
Οι Passatempo ξεκίνησαν το 2011 κι ως τώρα έχουν ανεβάσει τέσσερις παραστάσεις, τις Τρεις αδερφές του Τσέχοφ, την Ολεάννα του Μάμετ, την Όπερα του ζητιάνου του Τζον Γκέι και τώρα το Έγκλημα και τιμωρία του Ντοστογιέφσκι, τις οποίες και παρουσιάσαμε σε διάφορα θέατρα της πόλης (Θέατρο Έξω από το Τείχη, Αμαλία, Αθήναιον, Όρα) επειδή η ομάδα δεν διέθετε δική της στέγη. Η συνθήκη αυτή ωστόσο έβαζε ένα όριο, έναν περιορισμό, στη δουλειά μας. Μετά από τέσσερα χρόνια έπρεπε να δούμε αν θα συνεχίζαμε να κάνουμε το ίδιο, να παρουσιάζουμε δηλαδή μια παράσταση το χρόνο, σε κάποιο χώρο της πόλης κι ύστερα να εξαφανιζόμαστε, ή αν θα δοκιμάζαμε κάτι άλλο, προκειμένου να έχουμε μια πιο μόνιμη παρουσία. Έτσι προέκυψε η ανάγκη ενός δικού μας χώρου κι έτσι φτάσαμε στο θέατρο Τ. Τώρα, γιατί Τ; Γιατί Τ μπορεί να σημαίνει Τέχνη, Theatre, Τρέλα (όπως σχολίασε ένας αγαπητός φίλος) αλλά και Τempo. Αυτό το τελευταίο από το PassaTempo, το όνομα της ομάδας. Μας ενδιέφερε να βρούμε ένα όνομα που να συνδέεται κάπως με την ομάδα και το Τ μας φάνηκε ότι ταίριαζε.
Τι ρίσκο ενέχει να δημιουργεί κανείς ένα θέατρο εν μέσω οικονομικής κρίσης;
Το να δημιουργείς ένα θέατρο έτσι κι αλλιώς είναι ρίσκο, πόσο μάλλον σε καιρό κρίσης. Όμως τη δραστηριότητα αυτή δεν πρέπει να βλέπει κανείς με στενούς οικονομικοτεχνικούς όρους. Το θέατρο δεν είναι μια δουλειά, όπως οι άλλες. Είναι μια τέχνη. Υπαγορεύεται από την ανάγκη για έκφραση και επικοινωνία. Μια ανάγκη που σε περιόδους κρίσης γίνεται ακόμα έντονη, όχι μόνο για τους δημιουργούς αλλά και για το κοινό.
Η επιλογή του συγκεκριμένου χώρου πώς έγινε; Η περιοχή μετατρέπεται σε νέα «θεατρογειτονιά»…
Διαλέξαμε το συγκεκριμένο χώρο (στον ίδιο χώρο βρισκόταν παλιά η ιστορική μπουάτ Δέκα Βήματα στην Άμμο), επειδή διέθετε κάποια χαρακτηριστικά που μας ικανοποιούσαν: είναι στο κέντρο, είναι ισόγειος, έχει εύκολη πρόσβαση, είναι μεσαίας χωριτητικότητας (κάτι που λείπει από τη Θεσσαλονίκη), και κυρίως δεν έχει πολλά λειτουργικά έξοδα. Επίσης είναι ένας χώρος με μεγάλο ύψος, στοιχείο που αποτελεί μεγάλο πλεονέκτημα για το θέατρο. Όσο για τη «θεατρογειτονιά», σ’ αυτό βοήθησε και η τύχη. Εμείς πρωτοείδαμε το χώρο σε φωτογραφία, από μια αγγελία στο διαδίκτυο. Μετά ανακαλύψαμε ότι συνορεύει σχεδόν με το Θέατρο Φλέμινγκ, της Καρίνας Ιωαννίδου και του Γρηγόρη Μήττα, που δραστηριοποιούνται στην περιοχή εδώ και χρόνια. Και λίγο μετά, μάθαμε ότι ανοίγει στην αρχή της οδού Φλέμινγκ και το ΒlackBox. Όλες αυτές τις συμπτώσεις τις είδαμε σαν ένα καλό οιωνό για το ξεκίνημά μας.
Παρότι η Θεσσαλονίκη παραδοσιακά έχει να επιδείξει σημαντική δραστηριότητα από θεατρικές ομάδες, πως κρίνετε το γεγονός ότι οι προσπάθειες αυτές δεν διαρκούν στον χρόνο ή δεν έχουν την απήχηση που τους αξίζουν;
Οι λόγοι είναι πάρα πολλοί και σύνθετοι και έχουν να κάνουν με την ίδια θεατρική δομή της πόλης, που δεν έχει καταφέρει να δημιουργήσει μια αγορά εργασίας για τους νέους καλλιτέχνες. ‘Ενα ακόμα μειονέκτημα είναι ότι η πόλη δεν έχει τα μέσα για την προβολή της εγχώριας καλλιτεχνικής δουλειάς, με αποτέλεσμα η δουλειά που γίνεται εδώ να μην έχει συχνά την εμβέλεια και την αναγνωρισιμότητα που θα της άξιζε. Έτσι ενώ διαθέτουμε πολύ καλούς νέους ηθοποιούς, σπάνια έχουν την ευκαιρία να γίνουν γνωστοί στο ευρύ κοινό. Επόμενο είναι, αν κάποιος θέλει να βιοποριστεί από αυτή τη δουλειά να αναζητήσει την τύχη του στην Αθήνα. Για να το αλλάξουμε αυτό θέλει δουλειά πολύ, που λέει και ο ποιητής. Θέλει συνέργειες και αλληλεγγύη μεταξύ καλλιτεχνών, συνέργειες και αλληλεγγύη μεταξύ καλλιτεχνών και δημοσιογράφων, αλλά και μεταξύ καλλιτεχνών και πανεπιστημιακής και φοιτητικής κοινότητας. Θέλει ακόμα και το Κρατικό Θέατρο, που λόγω μεγέθους, μονοπωλεί την εγχώρια θεατρική ζωή, να δει κάπως αλλιώς το ρόλο του.
Γιατί επιλέξατε να ανεβάσετε το «Έγκλημα και Τιμωρία» και πως αποφασίσατε να συνεχίσετε με το ίδιο έργο και δεύτερη σεζόν;
Το Έγκλημα και τιμωρία είναι ένα έργο, που όποιος το διαβάσει δεν το ξεχνά ποτέ. Οι περισσότεροι από μας το διαβάσαμε αρκετά νέοι, ίσως επειδή το θέμα του αφορά τη νεότητα. Ο Ντοστογιέφσκι μέσα από την ιστορία του φοιτητή Ρασκόλνικοφ που διαπράττει ένα ιδεολογικό έγκλημα, σκοτώνοντας μια γριά τοκογλύφο, οδηγεί στην ακραία του συνέπεια τη θεωρία εκείνη που θέλει στη βία να απαντάμε με βία. Τα γεγονότα που ζούσαμε τα τελευταία χρόνια με το κέντρο των πόλεων να καίγεται σε κάθε πορεία από θυμωμένους και εξαγριωμένους νέους δεν απέχουν και πολύ, φοβάμαι, από αυτό που περιγράφει ο Ντοστογιέφσκι. Έτσι μέσα από αυτό το έργο είχαμε την ευκαιρία να σκύψουμε πάνω από ένα οξύ σύγχρονο πρόβλημα και κυρίως να το δούμε από την πλευρά του νέου ανθρώπου ο οποίος, καθώς δεν βλέπει ελπίδα από πουθενά, καταφεύγει σε ακραίες ενέργειες, με την ελπίδα ότι έτσι θα βγει από το αδιέξοδο. Οι αναλογίες που παρουσιάζει το συγκεκριμένο έργο με την εποχή μας φάνηκαν και από την ανταπόκριση που είχε η παράσταση τον περασμένο Μάιο, όταν το πρωτοπαρουσιάσαμε. Μάλιστα μας έκανε ιδιαίτερη εντύπωση πως, αντίθετα από τη συνήθεια που θέλει τις γυναίκες να πηγαίνουν περισσότερο στο θέατρο, σ´αυτή την παράσταση έρχονταν πολλές αντροπαρέες. Βρισκόμασταν όμως ήδη στο τέλος της σεζόν και παρότι η παράσταση είχε επιτυχία, έπρεπε να κατέβει. Εδώ που τα λέμε και το ίδιο το θέμα του έργου κάθε άλλο παρά καλοκαιρινό είναι. Έτσι αποφασίσαμε να τη συνεχίσουμε και φέτος, στο δικό μας πλέον χώρο, στο δικό μας θέατρο Τ.
Πόσο επίκαιρο είναι το έργο σήμερα;
Οδυνηρά επίκαιρο, φοβάμαι.
Υπάρχει δίκαιο έγκλημα;
Δύσκολο να απαντήσει κανείς σε ένα τέτοιο ερώτημα. Κι εμάς μας απασχόλησε πολύ, με αφορμή το έργο και το φόνο που διαπράττει ο Ρασκόλνικοφ. Ούτε να τον δικαιολογήσεις μπορείς ούτε όμως και να τον καταδικάσεις. Κι ακριβώς αυτή η αμφιταλάντευση είναι που κάνει τόσο σημαντικό αυτό το έργο.
Ποια ήταν η σκηνοθετική σας προσέγγιση στο έργο;
Δεν ακολουθήσαμε ακριβώς την αφήγηση του μυθιστορήματος. Δεν μας ενδιέφερε να αφηγηθούμε συνοπτικά το μυθιστόρημα. Μας ενδιέφερε να το μεταγράψουμε σκηνικά. Έτσι εντάξαμε το υλικό του στο πλαίσιο μιας σύγχρονης ανάκρισης. όπου μέσα από μαρτυρίες, καταθέσεις αλλά και αναπαραστάσεις γεγονότων τόσο ο ανακριτής όσο και ο ίδιος ο Ρασκόλνικοφ προσπαθούν, ο καθένας με τον δικό τρόπο του και για τους δικούς του λόγους, να φτάσει στην αλήθεια, την προσωπική και την κοινωνική.
Ποια είναι τα επόμενα σχέδια της ομάδας PassaTempo;
Αυτή τη στιγμή όλοι μας κάνουμε πρόβες στο Κ.Θ.Β.Ε. για την Προδοσία του Χάρολντ Πίντερ που θα ανέβει το Δεκέμβριο στο νέο Υπερώο της ΕΜΣ, ενώ στο Θέατρο Τ, μετά το Έγκλημα και Τιμωρία θα ακολουθήσει η Μπέττυ, μια παράσταση που με αφορμή τη βιογραφία της γνωστής τραβεστί Ελισάβετ Βακαλίδου, μιλάει σε πρώτο πρόσωπο για τη διαφορετικότητα. Πρόκειται για παράσταση νέων δημιουργών, αποφοίτων του Τμήματος Θεάτρου. Σκηνοθετεί ο Θέμης Θεοχάρογλου και ερμηνεύει εντυπωσιακά ο Δημήτρης Φουρλής, ένας ιδιαίτερα ταλαντούχος νέος ηθοποιός, που ερμηνεύει και τον Ρασκόλνικοφ στο Έγκλημα και τιμωρία. Παράλληλα οργανώνουμε κύκλους μαθημάτων θεατρικής έκφρασης για ενήλικες και παιδιά και προετοιμάζουμε το πρόγραμμα του Θεάτρου Τ για τη νέα χρονιά.