“Οι φοιτητές γύρισαν την πλάτη στα κόμματα”, “μεγάλος κερδισμένος η αποχή”, “οι παρατάξεις δεν κατάφεραν και φέτος να βγάλουν κοινά αποτελέσματα”, “σε υποτονικό κλίμα οι εκλογές”… Η ώρα είναι 9.30 και οι περισσότεροι φοιτητικοί σύλλογοι ξεκινάνε τώρα την καταμέτρηση. Είναι σίγουρο όμως ότι ήδη, οι περισσότεροι δημοσιογράφοι που ασχολούνται με το “φοιτητικό ρεπορτάζ” (αν υπάρχει ακόμα κάτι τέτοιο στις εφημερίδες) έχουν ήδη επιλέξει έναν από τους παραπάνω τίτλους για το άρθρο τους.
Τα ίδια γράφουν άλλωστε εδώ και περίπου δεκαπέντε χρόνια, από τότε που τέλιωσαν οι μεγάλες ανατροπές στο φοιτητικό συνδικαλισμό και οι περισσότερες παρατάξεις σταθεροποιήθηκαν στη σημερινή τους σειρά. Όλες αυτές τις κοινοτοπίες τις έχουμε ακούσει τόσες φορές, που έχουμε εμπεδώσει ότι είναι αλήθεια. Στην πραγματικότητα ωστόσο, δεν έχουν και πολλή σχέση με την πραγματικότητα.
Συμμετοχή και αποχή
Πρώτο, οι φοιτητικοί σύλλογοι, παρά την προφανή μείωση της δύναμης και της επιρροής τους σε σχέση με τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης, παραμένουν από τους πιο συγκροτημένους κοινωνικούς χώρους και η συμμετοχή των φοιτητών στις διαδικασίες τους -εκλογές, συνελεύσεις κοκ- είναι πολύ μεγαλύτερη από τα άλλα συνδικάτα.
Οι “φοιτητικές εκλογές” δεν είναι μια πανελλαδική εκλογική μάχη ανάμεσα σε παρατάξεις. Είναι οι αρχαιρεσίες που προβλέπει το καταστατικό κάθε Συλλόγου, φοιτητικού ή μη, για την εκλογή των εκπροσώπων του στη διοίκηση και άλλα όργανα. Ο πανελλαδικός συντονισμός αυτών των διαδικασιών σε όλους τους φοιτητικούς και σπουδαστικούς αποτέλεσε μια κατάκτηση της μεταπολίτευσης, με σκοπό την ενδυνάμωση του φοιτητικού κινήματος.
Σε αυτές λοιπόν τις αρχιαιρεσίες, έχουν δικαίωμα συμμετοχής, δηλ. ψήφου, όλα τα μέλη του κάθε φοιτητικού συλλόγου. Η ιδιαιτερότητα είναι ότι οι φοιτητές δεν εγγράφονται με δική τους αίτηση στους φοιτητικούς συλλόγους, αλλά θεωρούνται αυτοδίκαια μέλη τους με την εγγραφή τους στη σχολή. Έτσι, τα μέλη του κάθε συλλόγου υπολογίζονται εθιμικά από τον αριθμό των φοιτητών που ψηφίσαν στις εκλογές κάθε συλλόγου. Για παράδειγμα, για να υπολογιστεί ο αριθμός των φοιτητών που χρειάζεται για την απαρτία της γενικής συνέλευσης, ως αριθμός μελών λαμβάνεται ο αριθμός των φοιτητών που ψηφίσαν στις τελευταίες εκλογές. Από αυτή την άποψη, τυπικά, η συμμετοχή στις φοιτητικές εκλογές είναι εξ ορισμού 100%!
Στην πραγματικότητα βέβαια, το ποσοστό των ενεργών φοιτητών κάθε τμήματος ή σχολής που συμμετέχει στις εκλογές του συλλόγου του, φτάνει περίπου το 50%. Από αυτούς βέβαια, πολύ λιγότεροι είναι αυτοί που συμμετέχουν στις άλλες διαδικασίες των συλλόγων, όπως οι συνελεύσεις. Δεν είναι σπάνιο ωστόσο, σε κινηματικές περιόδους, η συμμετοχή στις συνελεύσεις να υπερβαίνει ακόμα και αυτή των εκλογών.
Η συμμετοχή αυτή μπορεί να μην θεωρείται ικανοποιητική. Είναι ωστόσο, ακόμα, πολύ μεγαλύτερη από τα αντίστοιχα ποσοστά άλλων συνδικαλιστικών χώρων. Επίσης, τα τελευταία χρόνια είναι σταθερή και με μάλλον αυξητικές τάσεις, γεγονός βέβαια που ουδόλως απασχολεί τους δημοσιογράφους που θα μιλήσουν πάλι για “νίκη της αποχής”.
Τα “κοινά αποτελέσματα”
Η άλλη διαδεμένη κοινοτοπία για τις φοιτητικές εκλογές θέλει τις παρατάξεις να αδυνατούν να βγάλουν “κοινά αποτελέσματα”. Όποιος το ακούει αυτό, χωρίς να ξέρει την πραγματικότητα των φοιτητικών συλλόγων, θα φαντάζεται ότι οι εκλογές γίνονται για την πλάκα, αφού στο τέλος δεν βγαίνουν καν αποτελέσματα.
Στην πραγματικότητα, με ελάχιστες εξαιρέσεις, όλοι οι, 300 περίπου, φοιτητικοί σύλλογοι της χώρας, βγάζουν κάθε χρόνο αποτελέσματα που δέχονται και συνυπογράφουν όλες οι παρατάξεις (χωρίς βέβαια αυτό να αποκλείει φαινόμενα νοθείας). Αυτό μάλιστα, σε αντίθεση με τα υπόλοιπα συνδικάτα, γίνεται κατορθωτό χωρίς την παρουσία του δικαστικού αντιπροσώπου που προβλέπεται από το νόμο, αλλά έχει καταργηθεί στην πράξη από όλους.
Η διαφωνία για τα αποτελέσματα έγκειται στην άθροιση όλων των συλλόγων σε συνολικά, πανελλαδικά αποτελέσματα. Η αδυναμία αυτή οφείλεται σε κάποιο βαθμό στην ετερογένεια των σχημάτων και των παράταξεων που συμμετέχουν στις εκλογές κάθε συλλόγου. Βασικά όμως, η εικόνα των “διαφορετικών αποτελεσμάτων” σχηματίζεται λίγες ώρες μετά το κλείσιμο των καλπών, όταν και οι περισσότεροι δημοσιογράφοι ψάχνουν να βρουν τα πρώτα αποτελέσματα. Τότε, κάποιες παρατάξεις συνηθίζουν να αθροίζουν επιλεκτικά τα αποτελέσματα κάποιων συλλόγων που βολεύουν ώστε να φαίνεται καλύτερο το αποτέλεσμα για αυτή. Καθώς κάθε μία από αυτές επιλέγει φυσικά άλλες σχολές, προφανώς εμφανίζονται διαφορετικά αθροιστικά “αποτελέσματα”, τα οποία ωστόσο δεν έχουν καμία αξία. Κανένας δεν εκλέγεται πουθενά με βάση αυτά τα “αθροιστικά” αποτελέσματα.
Φυσικά, όλοι θα έπρεπε να συμφωνήσουν σε κοινά αποτελέσματα για να συγκροτηθεί φοιτητικό συνέδριο της ΕΦΕΕ (ή της ΦΕΑΠΘ στη Θεσσαλονίκη). Κάτι τέτοιο βέβαια δεν έχει γίνει, καλώς ή κακώς, εδώ και χρόνια.
Πίσω στην πραγματικότητα
Οι κοινοτοπίες των δημοσιογράφων κρύβουν τα πραγματικά προβλήματα που έχει ο φοιτητικός συνδικαλισμός. Ακόμα και αν το ποσοστό συμμετοχής στις εκλογές είναι μεγαλύτερο από άλλους χώρους, όλο και μικρότερη σχέση φαίνεται να έχει η εκλογική αποτύπωση με την φοιτητική καθημερινότητα. Όλοι γνωρίζουν άλλωστε ότι το συντρηπτικό ποσοστό της “πελατείας” των παρατάξεων των δυο κομμάτων εξουσίας και κυρίως της ΔΑΠ, συγκροτείται κυρίως μέσω σχέσεων εξάρτησης, διαπλοκής, “βοήθειας” στις σπουδές, πάρτυ, εκδρομών κοκ.
Από την άλλη, όλα αυτά τα χαρακτηριστικά που αναδείκνυαν τον ιδιαίτερο, κοινωνικό χαρακτήρα των φοιτητικών εκλογών, η παρουσία των αυτόνομων σχημάτων, οι μεγάλη διακύμανση των αποτελεσμάτων από σύλλογο σε σύλλογο και από χρονιά σε χρονιά, αμβλύνονται και τα αποτελέσματα των φοιτητικών εκλογών μοιάζουν όλο και περισσότερο με τα αποτελέσματα των εθνικών εκλογών.
Η κατάσταση αυτή φαίνεται βέβαια πως ακολουθεί και την πορεία του ίδιου του φοιτητικού κινήματος, το οποίο μετά την έκρηξη του 2006-2007 παραμένει κουρασμένο. Και είναι κρίμα, γιατί σήμερα η κοινωνία χρειάζεται περισσότερο από ποτέ την ενεργή παρουσία των οργανωμένων κοινωνικών χώρων.
Φέτος ιδιαίτερα, η επιλογή για εκλογές στα τέλη Μάη αποπολιτικοποιεί ακόμα περισσότερο τη διαδικασία. Έτσι, οι περισσότεροι προβλέπουν πτώση της συμμετοχής.
Οι βαρετές εκλογές
Με όλα αυτά, πολύ λίγα περιμένουμε να μάθουμε από τα φετινά αποτελέσματα. Πολύ λίγα περιμένουν επίσης και οι φοιτητικές παρατάξεις. Η ΔΑΠ, η οποία διατηρεί την πρωτιά από τα μέσα της δεκαετίας του ’80 και το κύμα τότε του επιθετικού νεοφιλελευθερισμού και γιαπισμού, είναι σίγουρη ότι θα διατηρήσει την πρωτιά της, παρά την συνεχή πτώση που καταγράφει από το 2005.
Η ΠΑΣΠ δεν ελπίζει γενικά ποτέ σε τίποτα. Παραμένει δεύτερη και της αρκεί μια μικρή βελτίωση των ποσοστών η οποία, σε εποχή Μνημονίου, θα είναι αρκετή. Η ΠΚΣ, παράταξη του ΚΚΕ, δοκιμάζει φέτος για πρώτη φορά τη γραμμή του χωριστού συνδικαλισμού και στα πανεπιστήμια και περισσότερο ενδιαφέρεται για την οργανωτική συγκρότηση του ΜΑΣ, φοιτητικού ανάλογου του ΠΑΜΕ, παρά για τα αποτελέσματα. Τα ΕΑΑΚ, περισσότερο ομογενοποιημένα από ποτέ, μετασχηματίζονται όλο και περισσότερο από δικτύωση σχημάτων σε πολιτικό εκφραστή της αντικαπιταλιστικής αριστεράς, και ιδιαίτερα της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, στις φοιτητικές εκλογές. Από αυτή τη σκοπιά, ο πήχης των εκλογικών απαιτήσεων προφανώς και κατεβαίνει. Η ΑΡΕΝ αντίστοιχα, θα αρκεστεί σε ένα ποσοστό ελαφρά μεγαλύτερο από τα δημοσκοπικά πεσμένα ποσοστά του ΣΥΡΙΖΑ. Οι μικρότερες αριστερές παρατάξεις και τα αυτόνομα σχήματα καθορίζουν όλο και λιγότερο τη συνολική εικόνα.
Με αλλά λόγια, δεν φαίνεται – εκτός απροόπτου – ότι μας περιμένει αυτό που συνήθως λέμε “μεγάλη βραδυά”.
Νίκος Ν., ομάδα alterthess