Ημερίδα με θέμα “Επικινδυνότητα των ατόμων με ψυχικά προβλήματα. Μύθος ή πραγματικότητα;” διοργάνωσε το ψυχιατρικό νοσοκομείο Θεσσαλονίκης. Εισηγήσεις έγιναν από ψυχιάτρους, ψυχολόγους, νομικούς και δημοσιογράφους με θέματα που αφορούσαν τη βία στην ψυχιατρική, τον εγκλεισμό, την αντιμετώπιση της ψυχικής διαταραχής από τα ΜΜΕ. Η βασική αντιπαράθεση που αποτύπωνε τις διαφορετικές νοοτροπίες που διαπερνούν την ψυχιατρική πράξη, εστιάστηκε γύρω από το ζήτημα του τρόπου αντιμετώπισης των “ακαταλόγιστων” ασθενών, των ανθρώπων δηλαδή που έχουν το διπλό στίγμα το ψυχασθενή και του εγκληματία. Από τα στοιχεία που παρουσίασε η επιμελήτρια ‘α του τμήματος με τους ακαταλόγιστους ασθενείς, Μαρία Μαρκοπούλου προκύπτει ότι η πλειοψηφία όσων βρίσκονται εκεί, διέπραξε κάποιο έγκλημα σε στενό οικογενειακό κύκλο. Επισημάνθηκε η αύξηση του αριθμού των ασθενών και του χρόνου νοσηλείας τους καθώς επίσης και το ότι το 70% όσων νοσηλεύονται έχουν περάσει ξανά στο παρελθόν τις πόρτες του ψυχιατρείου (φαινόμενο της περιστρεφόμενης πόρτας), γεγονός που δείχνει την απουσία οργανωμένων υποδομών στα πλαίσια της κοινότητας που θα παρείχε υπηρεσίες υποστήριξης σε συστηματική βάση. Για τον μύθο του επικίνδυνου ψυχασθενή μίλησε ο επιστημονικός υπεύθυνος της ημερίδας ψυχίατρος Δημήτρης Σκαραγκάς, ενώ για τα δικαιώματα των ανθρώπων με ψυχιατρικές διαταραχές και τη βία που υφίστανται η κλινική ψυχολόγος Άννα Εμμανουηλίδου. Ο Δημήτρης Σκαραγκάς τόνισε ότι “στις περισσότερες περιπτώσεις εγκλημάτων από άτομα που είχαν το ακαταλόγιστο δεν είχε ξανασημειωθεί προηγούμενο ψυχιατρικό επεισόδιο αλλά η ψυχική διαταραχή εκδηλώθηκε ταυτόχρονα με την διετέλεση της πράξης”. Με την διαπίστωση αυτή αποδομείται αρκετά εύστοχα ο μύθος του ψυχασθενή ως εν δυνάμει δολοφόνου. Η Αννα Εμμανουηλίδου επεσήμανε την αναγκαιότητα ύπαρξης μιας ψυχιατρικής διαθήκης, δηλαδή την έκφραση ελεύθερης βούλησης σε περίπτωση ψυχιατρικής νοσηλείας με μια μορφή υπεύθυνης δήλωσης, ένα νομικά επικυρωμένο έγγραφο από δικηγόρο ή συμβολαιογράφο, στο οποίο ο ενδιαφερόμενος πολίτης καταγράφει επίσημα την ελεύθερα εκπεφρασμένη βούλησή του για το τι επιτρέπει και τι απαγορεύει να του συμβεί σε επίπεδο ψυχιατρικών παρεμβάσεων σε περίπτωση βίαιης ή εκούσιας προσαγωγής του σε ψυχιατρικούς χώρους. Ανάμεσα σε άλλα μπορεί να ορίσει εκεί το αν επιτρέπει να του χορηγηθούν και ποια φάρμακα, το πώς απαιτεί να αντιμετωπιστεί σε περίπτωση οξείας κρίσης, ποια πρόσωπα θα αποφασίζουν γι’ αυτόν σε περίπτωση που κριθεί ανίκανος να το πράξει ο ίδιος κ.α. Η ψυχιατρική διαθήκη διασφαλίζει τον ασθενή από συμπεριφορές που παραβιάζουν τα δικαιώματα του και οι οποίες παρατηρούνται κατα κόρον σε ψυχιατρικά ιδρύματα.
Ο δημοσιογράφος Κώστας Κεκελιάδης αναφέρθηκε στη γλώσσα των ΜΜΕ στην οποία η διάγνωση ψυχικών διαταραχών όπως η κατάθλιψη και η μανία αποτελεί έναν εύκολο τρόπο αποτύπωσης της σημερινής παθολογίας των κοινωνικών σχέσεων. Όπως είπε “Οι πυκνωτές της κοινωνικής ζωής αφανίζονται, δεν υπάρχουν πλέον γειτονιές ή πλατείες. Οι δημόσιοι χώροι παραδίδονται με ταχείς ρυθμούς σε εμπορικές χρήσεις, που εξορίζουν κάθε υπόλειμμα κοινωνικής ζωής. Άρα δεν είναι παράξενο που όλο και συχνότερα εντοπίζονται ως πρωταγωνιστές του αστυνομικού δελτίου ειδήσεων μονήρη όντα, αποκομμένα από σχέσεις. Οι “αποτρόπαιες πράξεις τους” αφήνουν “άφωνους” περαστικούς και αυτόπτες μάρτυρες, ενώ είναι γνωστό ότι προσγειώνουν συστηματικά τους γείτονες από τα σύννεφα (το γνωστό “πέσαμε από τα σύννεφα”)”.
Τόνισε επίσης ότι “η σύνδεση της οικονομικής κρίσης με τις ψυχολογικές διαταραχές που προκαλεί και την ανασφάλεια που διασπείρει, ανοίγοντας το χάσμα ανάμεσα σε πλούσιους και φτωχούς και κατακρημνίζοντας τη μεσαία τάξη κυριαρχεί στη σχετική αρθρογραφία από το 2008 και ακόμη πιο έντονα όσο φτάνει το 2010 προς το τέλος του. Η προειδοποίηση ήρθε με τον πλέον επίσημο τρόπο: Οι οικονομικές αναταραχές αυξάνουν το στρες και τα ψυχικά νοσήματα, ανακοίνωσε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, με αφορμή τη διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση”.
Τέλος, όπως επεσήμανε, “μέσα στο κλίμα αυτό, τα περισσότερα ΜΜΕ επιλέγουν να εστιάσουν λιγότερο στις αιτίες που γεννούν και αναπαράγουν την κρίση και περισσότερο στις όψεις των φαινομένων, στην επιφάνεια των πραγμάτων. Η αγοραία λογική των ΜΜΕ εκτός του ότι καθιστά δύσκολη τη διάκριση ανάμεσα στον δημοσιογράφο και τον πωλητή εμπεριέχει και μια άλλη διάσταση. Ο τρόπος με τον οποίο καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης περιορίζεται στα όρια της ατομικής ευθύνης. Ένα πρόβλημα που αφορά τη δημόσια σφαίρα μετατρέπεται σε ατομικό, αυτός που θλίβεται για όσα συμβαίνουν παίρνει την ταμπέλα του καταθλιπτικού και αν είναι τυχερός θα τον σώσουν από τη μιζέρια τα χάπια της ευτυχίας. Κάθε συζήτηση, κάθε κριτική ανάλυση, κάθε συλλογική διαδικασία που θα οδηγούσε σε μια πρακτική κίνηση αλλαγής των κοινωνικών σχέσεων καθηλώνονται με έναν ζουρλομανδύα μεταμοντέρνου τύπου.”