Του Γιάννη Γκλαρνέτατζη
Κατά την περίοδο του Πρώτου Παγκοσμίου πολέμου η Θεσσαλονίκη έγινε η έδρα μιας ολόκληρης στρατιάς της Αντάντ. Τον Οκτώβριο του 1915 αγγλογαλλικά στρατεύματα που υποχώρησαν από την αποτυχημένη εκστρατεία της Καλλίπολης, αποβιβάστηκαν στην πόλη, παρότι η Ελλάδα ήταν ουδέτερη χώρα. Αργότερα προστέθηκαν τα υπολείμματα του σερβικού στρατού που είχαν καταφύγει στην Κέρκυρα, υποχωρώντας μέσω Αλβανίας. Τον Μάιο του 1916 γερμανοβουλγαρικά στρατεύματα καταλαμβάνουν, χωρίς μάχη, τα οχυρά Ρούπελ και τους επόμενους μήνες φτάνουν μέχρι την Καβάλα. Έτσι δημιουργείται το Μακεδονικό Μέτωπο ή Μέτωπο της Σαλονίκης, στο έδαφος μιας χώρας που τυπικά παραμένει ουδέτερη. Στις δυνάμεις των Συμμάχων που αποτελούνταν ήδη από μια πανσπερμία φαντάρων –Αυστραλοί, Νεοζηλανδοί, Καναδοί αλλά και Ινδοί του βρετανικού στρατού, Ζούαβοι (Βορειοαφρικανοί), Σενεγαλέζοι και Ανναμίτες (Βιετναμέζοι) του γαλλικού– ήρθαν να προστεθούν ιταλικά, ρωσικά, ελληνικά στρατεύματα (μετά το κίνημα της Εθνικής Αμύνης), ακόμη και η Τσεχοσλοβακική Λεγεώνα. Έτσι την Άνοιξη του 1917, πλέον, ο στρατηγός Σαράιγ, διοικητής της Στρατιάς της Ανατολής, είχε υπό τις διαταγές του περίπου 24 μεραρχίες (επτά βρετανικές, έξι γαλλικές, έξι σερβικές, τρεις ελληνικές, μία ιταλική, καθώς και δύο ρωσικές ταξιαρχίες).[1] Επειδή, όμως, κι εδώ όπως και στο Δυτικό Μέτωπο, οι στρατιώτες έσκαβαν συνέχεια χαρακώματα τους βγήκε τ’ όνομα «jardiniers de Salonique» (δηλ. «κηπουροί της Θεσσαλονίκης»).[2]
Η συγκέντρωση, όμως, τόσο πολλών στρατιωτών και υπηρεσιών με κέντρο τη Θεσσαλονίκη, έκανε την πόλη στόχο του νέου όπλου της αεροπορίας. Βέβαια μεγάλο μέρος των πτήσεων των αεροπλάνων από τα αεροδρόμια Δράμας (30η γερμανική μοίρα), Χαν Βέλικα (στην κοιλάδα του Στρυμόνα, κοντά στο Σαντάνσκυ – 1η βουλγαρική μοίρα) και Χουντόβα (μεταξύ Στρώμνιτσας και Δοϊράνης, στη σημερινή Δημ. της Μακεδονίας – 34η γερμανική και 2η βουλγαρική μοίρα), είχαν κυρίως αναγνωριστικό χαρακτήρα, χωρίς να λείπουν όμως και οι βομβαρδισμοί. Απέναντι στις αεροπορικές επιδρομές των Κεντρικών Δυνάμεων, η Αντάντ είχε να αντιτάξει τις μοίρες των καταδιωκτικών από το αεροδρόμιο του Σέδες και άλλα μικρά στρατιωτικά γύρω από την πόλη καθώς και τα αντιεροπορικά πυροβόλα, ιδιαίτερα των ναυλουχούντων στον Θερμαϊκό πλοίων.[3]
Η πιο σημαντική από απ’ αυτές τις αεροπορικές επιδρομές λαμβάνει χώρα στις 27.2.1917 όταν 15 αεροπλάνα βομβάρισαν τις συμμαχικές δυνάμεις της πόλης λίγο μετά τις τέσσερις το απόγευμα. Ο απολογισμός ήταν σημαντικές απώλειες σε νεκρούς και τραυματίες στρατιώτες, ενώ σκοτώθηκαν και 27 μουλάρια. Ένα από τα επιτιθέμενα αεροπλάνα καταρρίφθηκε κι ο πιλότος του συνελήφθη αιχμάλωτος. Πέντε μέρες αργότερα στη διάρκεια μιας ακόμα επιδρομής πολλές βόμβες έπεσαν κοντά στα πολλά πρόχειρα νοσοκομεία που υπήρχαν τότε, χωρίς όμως να προκαλέσουν θύματα.[4]
Παραπομπές:
[1] http://www.enotes.com/topic/Macedonian_front_(World_War_I).
[2] Κώστας Τομανάς, Χρονικό της Θεσσαλονίκης (1875-1920), Νησίδες, Θεσσαλονίκη 1995, σ. 189.
[3] Γιάννης Γκλαρνέτατζης, «Γερμανικά αεροπλάνα πάνω από τη Θεσσαλονίκη στο Μεγάλο Πόλεμο», ένθ. Χίλια Δέντρα της εφ. Θεσσαλονίκη, Νο 1, Μάιος 1999.
[4] Γ. Γκλαρνέτατζης, «Γερμανικά αεροπλάνα…», ό.π.
Το Αφιέρωμα Θεσσαλονίκη 2012 μπορείτε να το βρείτε ΕΔΩ