Με αφορμή την τεράστια καταστροφή που έχει προκαλέσει στη Λιβύη το πέρασμα της κακοκαιρίας Ντάνιελ, και με πολλούς να μιλούν για ένα εφιαλτικό σενάριο στο οποίο οι νεκροί μπορεί να ξεπεράσουν τους 20.000, η Νίσα Μπεκ μιλάει για τις ευθύνες της λιβυκής κυβέρνησης, τους κινδύνους που επιφέρει η ολιγωρία στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, και τη βοήθεια που χρειάζονται οι πληγείσες περιοχές.
-Σε ευχαριστούμε που είσαι μαζί μας.
-Καταρχάς, επιτρέψτε μου απλώς να διευκρινίσω ότι αν και η ίδια η Τρίπολη δεν επηρεάζεται από αυτό το πολύ συγκεκριμένο γεγονός, αυτό δεν σημαίνει ότι το δυτικό τμήμα της Λιβύης συνήθως δεν επηρεάζεται από τις έντονες βροχοπτώσεις ή ακόμη και από άλλες μικρότερες καταιγίδες. Μάλιστα μόλις την περασμένη εβδομάδα πνίγηκε ολοσχερώς η πόλη Ζλίτεν, που βρίσκεται στο δυτικό τμήμα της χώρας. Πλημμύρισε εντελώς μόνο και μόνο λόγω έξι ωρών βροχής. Το όλο θέμα των πλημμυρών δεν είναι είδηση για εμάς. Αγωνιζόμαστε με αυτό εδώ και χρόνια, γιατί η Λιβύη παλεύει με τις κακές υποδομές, και είναι έτσι εδώ και χρόνια, πίσω από την επανάσταση του 2011, ακόμη και από την εποχή του Καντάφι. Τα περισσότερα από τα καλοφτιαγμένα κτίρια τα είχαμε από την εποχή του ιταλικού αποικισμού. Κατασκευάστηκαν από την ιταλική κυβέρνηση πριν από περισσότερα από 100 χρόνια και παραμένουν μέχρι σήμερα. Όσο για αυτό που έγινε στη Ντέρνα, ήταν στην πραγματικότητα αναμενόμενο. Περίμενα να συμβεί αυτό εδώ και πολύ καιρό. Ξέρετε, ως ακτιβίστρια για το κλίμα καταδιώκω πάντα τους κυβερνητικούς αξιωματούχους. Προσπαθώ πάντα να κάνω ότι καλύτερο μπορώ για να επικοινωνήσω τις όποιες πληροφορίες έχω. Δεν είναι η πρώτη φορά που η Ντέρνα το περνάει αυτό, το πέρασε δύο φορές στο παρελθόν την τελευταία δεκαετία. Το πέρασε επίσης στη δεκαετία του ’40 και ξανά στη δεκαετία του ’80. Και μόλις πριν από δύο χρόνια ο Abd al-Aziz Ashour, ο οποίος είναι πολιτικός μηχανικός, δημοσίευσε μια εργασία με το πανεπιστήμιο της Σέμπχα όπου προειδοποίησε ότι και τα δύο φράγματα είναι πολύ εύθραυστα και περίμενε ότι θα καταρρεύσουν πολύ σύντομα. Ανέφερε επίσης ότι πρέπει να κάνουμε πολλές δενδροφυτεύσεις στην περιοχή για να καταπολεμήσουμε την ερημοποίηση, γιατί όλη η περιοχή είναι μια άμμος, και μια ξηρή περιοχή θα κάνει τις πλημμύρες χειρότερες. Άρα ήταν κάτι που το περιμέναμε. Μάλιστα, από τότε που έγινε αυτή η καταστροφή, μίλησαν πολύ για αυτόν στις ειδήσεις από πολλές διαφορετικές πτυχές αλλά όχι από την πλευρά του κλίματος. Δεν ανέφεραν τίποτα για την κλιματική αλλαγή και για ποιους λόγους φταίει η κυβέρνηση για αυτό που συνέβη. Όπως έχει αναφερθεί η Ντέρνα ήταν η τέταρτη στάση της καταιγίδας Ντάνιελ, ωστόσο ήταν αυτή που επηρεάστηκε περισσότερο. Για να σας δώσω μια εικόνα για την κλιματική κρίση εδώ, η Λιβύη υπέγραψε το πλαίσιο για την κλιματική αλλαγή το 2015 με τον ΟΗΕ και επικύρωσε την Συμφωνία του Παρισιού το 2021. Ωστόσο, αν και η κυβέρνηση δραστηριοποιήθηκε στις COP, δεν υπέβαλε καμία από τις απαραίτητες εθνικά καθορισμένες συνεισφορές ή τα εθνικά σχέδια προσαρμογής. Αυτά τα έγγραφα υποτίθεται ότι περιλαμβάνουν τις στρατηγικές μείωσης του κινδύνου. Έτσι, το θέμα είναι ότι οι περισσότερες από τις άλλες χώρες έχουν ήδη κηρύξει καταστάσεις έκτακτης ανάγκης και έκαναν εκκενώσεις εκ των προτέρων, αλλά η Λιβύη δεν το έκανε. Καθώς είδαν την καταιγίδα να έρχεται ήδη, και εμείς ξέραμε ότι η καταιγίδα ήταν καθ’ οδόν προς τη λιβυκή ακτή, η κυβέρνηση δεν ανακοίνωσε έκτακτη ανάγκη. Δεν είχε σχέδιο για καμία εκκένωση. Για να μην τα πολυλογώ, μόλις χθες βγήκε ο πρόεδρος και είπε «σας παρακαλώ, σταματήστε να στέλνετε φάρμακα και τρόφιμα, στην πραγματικότητα δεν χρειαζόμαστε τέτοιου είδους βοήθεια, αυτό που χρειαζόμαστε είναι ομάδες διάσωσης, ομάδες έρευνας, καθώς και πτήσεις βοήθειας». Μιλάμε λοιπόν για μια χώρα που δεν έχει ούτε πτήση βοήθειας. Έτσι, επειδή όλοι οι δρόμοι κατέρρευσαν, η βοήθεια που αποστέλλεται από τις άλλες χώρες δεν μπόρεσε να φτάσει στους ανθρώπους. Κάθε λεπτό που περνούσε χωρίς πτήση βοήθειας ή ελικόπτερα σήμαινε ότι δεκάδες άνθρωποι πέθαιναν. Τους πήρε δύο μέρες για να το ζητήσουν, και μετά ισχυρίστηκαν στην τηλεόραση ότι «έχουμε μια στρατηγική και εργαζόμαστε πάνω σε αυτήν αυτή τη στιγμή». Όμως προφανώς δεν είχαν στρατηγική και σχέδιο.
-Ποιος ήταν ο ρόλος του υπουργείου Περιβάλλοντος; Και επίσης, ποιες οι επιπτώσεις του γεγονότος ότι τα τελευταία 10 χρόνια, από τότε που δολοφονήθηκε ο Καντάφι, υπάρχουν δύο κυβερνήσεις στην ίδια χώρα;
-Ναι, αυτό είχε υλικοτεχνικό αποτέλεσμα. Για παράδειγμα, ακόμη και για την βοήθεια που προσφέρει η Αίγυπτος, στην πραγματικότητα δεν επικοινωνεί με την κυβέρνηση που αναγνωρίζεται από τη διεθνή κοινότητα. Βρίσκεται σε επαφή με τον στρατηγό Χάφταρ στα ανατολικά, που είναι η κυβέρνηση η οποία δεν αναγνωρίζεται από τη διεθνή κοινότητα, πράγμα που σημαίνει ότι όποια συμφωνία και αν γίνεται αυτή τη στιγμή ο πραγματικός πρόεδρος της χώρας δεν έχει ιδέα τι συμβαίνει. Οπότε, υπό αυτή την έννοια, ναι, είναι ένα πολύ υλικοτεχνικό ζήτημα. Αλλά όπως είπα προηγουμένως, είναι κυρίως ένα κλιματικό και περιβαλλοντικό ζήτημα, επειδή ένα τεράστιο μέρος του κλίματος ή της στρατηγικής μας για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και των φυσικών καταστροφών αφορά τις στρατηγικές μείωσης του κινδύνου που υποτίθεται ότι υποβάλλονται κατά τη διάρκεια των COP, αλλά δεν υπέβαλαν τίποτα. Όσον αφορά τον ρόλο του υπουργείου Περιβάλλοντος, υποτίθεται ότι διαδραματίζει τον μεγαλύτερο ρόλο σε αυτό, αλλά δεν παίζει κανέναν απολύτως ρόλο. Αλλά για να είμαι απόλυτα ειλικρινής, ξέρω ότι ο υπουργός Περιβάλλοντος έχει υποβάλει πολλά σχέδια και πολλές προτάσεις στον πρόεδρο Abdul Hamid al-Dbeibeh. Ωστόσο, αυτός απορρίπτει όλες αυτές τις προτάσεις, και απλώς τις αναβάλλει συνέχεια. Έτσι το υπουργείο Περιβάλλοντος δεν παίρνει καμία χρηματοδότηση, και σύμφωνα με τους υπαλλήλους του υπουργείου δεν έχουν πληρωθεί τους μισθούς τους για περισσότερο από δύο χρόνια. Εργάζονται χωρίς να πληρώνονται.
-Τι γίνεται με το γεγονός ότι καθώς η Λιβύη αντιμετωπίζει τους αυξανόμενους κινδύνους της κλιματικής κρίσης, εξακολουθεί να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό ως χώρα για το ξένο εισόδημά της από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο;
-Έχουμε μιλήσει πολύ για αυτό. Εξακολουθούν να υπογράφουν συμφωνίες με χώρες όπως η Ιταλία για τα επόμενα 20 και 30 χρόνια, επομένως δεν φαίνεται να παίρνουν σοβαρά όλο το ζήτημα του κλίματος. Στην πραγματικότητα, αν μιλήσετε με οποιονδήποτε από τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων σχετικά με αυτό, το μόνο που λένε είναι «ναι, ναι, καταλαβαίνουμε, αλλά δεν χρειάζεται να ανησυχούμε για αυτό τώρα». Αυτή είναι η συνήθης απάντησή τους. Ελπίζω ότι αυτή η τραγωδία θα μπορούσε να είναι το σημείο καμπής για όλα αυτά, και μια αφορμή για να πάρουν πραγματικά την κλιματική κρίση πιο σοβαρά.
-Οι πλούσιες χώρες συμφώνησαν να δημιουργήσουν ένα ταμείο απωλειών και ζημιών στο κλείσιμο της περσινής συνόδου κορυφής του ΟΗΕ για το κλίμα στην Αίγυπτο, που ασχολείται συγκεκριμένα με τον Παγκόσμιο Νότο και τις χειρότερες επιπτώσεις της κλιματικής καταστροφής. Το ταμείο ήταν μια σημαντική πρόοδος για τις χώρες του Παγκόσμιου Νότου, οι οποίες απαιτούσαν έναν παρόμοιο μηχανισμό τα τελευταία 30 χρόνια, αλλά αντιμετώπισαν την αντίθεση από τις ΗΠΑ και άλλες μεγάλες ρυπογόνες χώρες. Ποιες είναι οι απαιτήσεις σας από τις πλουσιότερες χώρες;
-Για να είμαι απόλυτα ειλικρινής, ναι, το κύριο ζήτημα ή η ρίζα του ζητήματος πηγαίνει πίσω στις ρυπογόνες χώρες, όπως οι ΗΠΑ, αλλά σε αυτήν την πολύ συγκεκριμένη κατάσταση δεν μπορώ πραγματικά να πω ότι είναι δική τους ευθύνη να διορθώσουν αυτό που συνέβη, γιατί, όπως ανέφερα προηγουμένως, προφανώς φταίει η κυβέρνησή μας. Και το πρόβλημα με αυτό το ταμείο, είναι ότι δεν πρόκειται να φέρει πίσω τις ζωές που χάσαμε. Είναι κάτι που έρχεται αργότερα. Ξέρετε, όταν έρθει η ώρα να ανακατασκευαστεί πραγματικά η Ντέρνα, πολλές από αυτές τις χώρες θα διαθέσουν κάποια κεφάλαια για να μας βοηθήσουν να την ανακατασκευάσουμε. Αλλά με ποιο κόστος; Θέλω να πω ότι έχουμε ήδη χάσει τόσους πολλούς ανθρώπους και δεν ξέρουμε πόσους άλλους θα χάσουμε τα επόμενα χρόνια, αν δεν αντιμετωπίσουμε πραγματικά τα προβλήματα πιο σοβαρά. Αυτή τη στιγμή δεν μπορώ να πω «είναι λόγω των ΗΠΑ, ή λόγω της Κίνας». Δεν έχω τέτοια νοοτροπία. Αυτή τη στιγμή αυτό που λέω είναι λόγω της δικής μας κυβέρνησης. Στο μέλλον, ωστόσο, χρειάζονται πραγματικά όλα τα κράτη, είτε προέρχονται από τον Παγκόσμιο Νότο είτε από τον Παγκόσμιο Βορρά, να λάβουν σοβαρά υπόψη αυτό το ταμείο και, το πιο σημαντικό, να λάβουν σοβαρά υπόψη την COP, και να πάρουν πιο σοβαρά υπόψη τις υποβολές των εθνικά καθορισμένων συνεισφορών και των εθνικών σχεδίων προσαρμογής. Έχουμε δει τι συμβαίνει όταν δεν το παίρνεις στα σοβαρά. Χρειαζόμαστε μια στρατηγική μείωσης των κινδύνων, και πρέπει να υποβάλλεται ένα σχέδιο για το τι θα κάνουμε σε περίπτωση που θα συμβεί αυτό. Ξέρετε, η Λιβύη έχει πολύ χαμηλό επίπεδο βροχοπτώσεων, δεν έχουμε καν πολλές βροχοπτώσεις. Και αυτοί λένε, «πλημμύρες; ποιες είναι οι πιθανότητες να περάσουμε από μια πλημμύρα;» Λοιπόν, ορίστε. Αυτό είναι που περιμένω.
