Με ποσοστό περίπου στο 60%, οι κάτοικοι του Ισημερινού ψήφισαν στο χτεσινό δημοψήφισμα να σταματήσει η εξόρυξη πετρελαίου στο Εθνικό Πάρκο Γιασούνι, που είναι προστατευόμενη περιοχή του Αμαζονίου και έχει το μεγαλύτερο απόθεμα αργού πετρελαίου στη χώρα. Η περιοχή, που έχει έκταση 2.500.000 στρέμματα, από το 1989 είναι χαρακτηρισμένη από την UNESCO ως παγκόσμιο καταφύγιο βιόσφαιρας, αποτελεί έναν από τους πλουσιότερους θύλακες βιοποικιλότητας στον κόσμο, και διαθέτει 610 είδη πουλιών, 139 είδη αμφιβίων και 121 είδη ερπετών (σημ: ένα εκτάριο γης στο Γιασούνι περιέχει περισσότερα είδη ζώων από ολόκληρη την Ευρώπη και περισσότερα είδη δέντρων από όσα υπάρχουν σε όλη τη Βόρεια Αμερική). Το δημοψήφισμα έγινε μετά από μια λαϊκή πρωτοβουλία που ξεκίνησαν οι αυτόχθονες πληθυσμοί και το κίνημα Yasunidos, πριν από δέκα χρόνια, και επικυρώθηκε από το Συνταγματικό Δικαστήριο τον περασμένο Μάιο, μετά από τις 750.000 υπογραφές που συγκεντρώθηκαν. Οι ιθαγενείς και οι ακτιβιστές κατά της εξόρυξης υποστήριξαν ότι ζώντας σε έναν κόσμο που είναι άμεση ανάγκη να παρθούν μέτρα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, πρέπει να παρακαμφθούν η συνήθης πολιτική δυσκαμψία και τα παιχνίδια συμφερόντων, και να εκδημοκρατιστούν οι περιβαλλοντικές αποφάσεις. Και επισήμαναν ότι το δημοψήφισμα έγινε σε μια περίοδο που ο κόσμος αντιμετωπίζει πολύ υψηλές θερμοκρασίες, με τους επιστήμονες να ανακηρύσσουν τον φετινό Ιούλιο ως τον πιο ζεστό μήνα στην ιστορία και τον Αμαζόνιο να πλησιάζει σε αυτό που πολλές μελέτες λένε ότι είναι ένα κρίσιμο σημείο καμπής που θα μπορούσε να έχει σοβαρές επιπτώσεις στον αγώνα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Σύμφωνα με την Antonia Juhasz, Ανώτερη Ερευνήτρια για τα Ορυκτά Καύσιμα στο Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων «ήρθε η ώρα για τον Ισημερινό να μεταβεί σε μια εποχή μετά το πετρέλαιο». Και συνέχισε λέγοντας «ότι το ΑΕΠ της χώρας από πετρέλαιο έχει μειωθεί σημαντικά από περίπου 18% το 2008 σε λίγο περισσότερο από 6% το 2021, και ότι τα οφέλη από την προστασία του Αμαζονίου υπερτερούν των οφελών από τη διατήρηση της εξάρτησης από το πετρέλαιο, ιδιαίτερα λαμβάνοντας υπόψη το κόστος των τακτικών πετρελαιοκηλίδων και τις συνέπειες της επιδείνωσης της κλιματικής κρίσης». Ο Nemonte Nenquimo, ηγέτης και ακτιβιστής των ιθαγενών Waorani, είπε ότι «η ψηφοφορία πρόσφερε στους κατοίκους του Ισημερινούς μια ευκαιρία στη ζωή. Με αυτήν την απόφασή μας μπορούμε να αλλάξουμε τον ρου της ιστορίας, μπλοκάροντας τη εξόρυξη λέμε ότι είμαστε όλοι υπερασπιστές της Μητέρας Γης και προστατεύσουμε το μέλλον μας. Η εξόρυξη του πετρελαίου δεν είναι ανάπτυξη, βλέποντας αυτό που γίνεται μπορούμε να δούμε την αλήθεια: το πετρέλαιο προκαλεί φτώχεια, μόλυνση και θάνατο». H Patricia Gualinga, ηγέτης των ιθαγενών της κοινότητας Kichwa του Sarayaku, είπε ότι «ο Ισημερινός έχει την υποχρέωση να κάνει μια ενεργειακή μετάβαση που να είναι οικονομικά βιώσιμη». Συγχρόνως η Gualinga, που μετά από σκληρούς αγώνες κατάφερε το 2012 στο δικαστήριο ανθρωπίνων δικαιωμάτων να εμποδίσει μια εξουσιοδοτημένη από την κυβέρνηση αργεντίνικη εταιρεία να κάνει εξόρυξη πετρελαίου στη γη της φυλής της, είπε ότι «η εξάρτηση του Ισημερινού από το πετρέλαιο δεν έφερε κανένα όφελος για τους αυτόχθονες πληθυσμούς του, που οι μισοί ζουν ακόμα στη φτώχεια», και ανέφερε «ότι το τροπικό δάσος της χώρας υπήρξε για χρόνια το σκηνικό ενός Τσερνόμπιλ της Αμαζονίας», θυμίζοντας μια σειρά τεράστιων πετρελαιοκηλίδων που πυροδότησαν την δικαστική μάχη η οποία διεξάγεται εδώ και τρεις δεκαετίες μεταξύ ακτιβιστών και της εταιρείας πετρελαίου Chevron.
Μετά από αυτήν απόφαση αυτού του ιστορικού δημοψηφίσματος, αφού είναι η πρώτη φορά στην Λατινική Αμερική που ένας λαός αποφασίζει για την τύχη της εξόρυξης πετρελαίου στη χώρα του, η κρατική εταιρεία πετρελαίου πρέπει να τερματίσει τις δραστηριότητές της στην περιοχή μέσα σε έναν χρόνο, ενώ απαγορεύεται στο κράτος να κάνει νέες συμβάσεις στο Γιασούνι. Να σημειωθεί, ότι η κρατική εταιρεία πετρελαίου ξεκίνησε τη γεώτρηση το 2016, και σήμερα παράγει περισσότερα από 55.000 βαρέλια την ημέρα, που αντιστοιχεί περίπου στο 12% της παραγωγής πετρελαίου του Ισημερινού. Οι υποστηρικτές των γεωτρήσεων λένε ότι η απόφαση του δημοψηφίσματος θα είναι καθοριστική για το μέλλον της οικονομίας του Ισημερινού, και πιστεύουν ότι η απώλεια των θέσεων απασχόλησης θα είναι καταστροφική. Λίγες ημέρες πριν το δημοψήφισμα, προσπαθώντας να τρομοκρατήσει τον κόσμο ο υπουργός Ενέργειας Φερνάντο Σάντος δήλωσε ότι «τα 20.000.000 βαρέλια που παράγονται ετησίως, με 60 δολάρια το βαρέλι είναι 1.200.000.000 δολάρια», και πρόσθεσε ότι «αν χαθεί αυτό το ποσό θα προκληθεί τεράστια ζημιά στη χώρα», ενώ αρνήθηκε ότι έχουν υπάρξει περιβαλλοντικές καταστροφές. Αλλά οι αυτόχθονες και οι ακτιβιστές κατά των γεωτρήσεων ανταπάντησαν ότι έχουν πολλές ιδέες για να καλυφτεί αυτό το κενό, από την προώθηση του οικολογικού τουρισμού και την ηλεκτροδότηση των δημόσιων συγκοινωνιών μέχρι την κατάργηση των φορολογικών απαλλαγών στο κεφάλαιο. Και πρόσθεσαν, ότι η περικοπή των επιδοτήσεων στο πλουσιότερο 10% της χώρας θα αποφέρει τέσσερις φορές περισσότερα από τα έσοδα που φέρνει η εξόρυξη πετρελαίου στο Γιασούνι.
