Σε μία συγκινητική κινηματογραφική βραδιά μεταξύ ουρανού και θάλασσας, στην οροφή του κτηρίου Μ2 του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης, το 23ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης απέτισε φόρο τιμής στον αγαπημένο σκηνοθέτη Σταύρο Καπλανίδη. Στο πλαίσιο αφιερώματος στον σκηνοθέτη, ο οποίος έφυγε το 2019 από τη ζωή, προβλήθηκε η τελευταία του ταινία, Ο Τέος και ο Σταύρος. Για τον σκηνοθέτη και τις ταινίες του μίλησαν αγαπημένοι φίλοι του: η σύμβουλος διοίκησης και διαχείρισης στον οπτικοακουστικό τομέα Λένα Ράμμου, ο δημοσιογράφος Ηλίας Κανέλλης και ο μοντέρ Χρόνης Θεοχάρης.
«Γνώρισα τον Σταύρο το 1995 μαζί με τον Ηλία και παραμείναμε φίλοι μέχρι το τέλος της ζωής του. Ήταν ένας απείθαρχος, ελεύθερος και αντισυμβατικός άνθρωπος, που υπηρέτησε πιστά την τέχνη επειδή το πίστευε και όχι επειδή άρμοζε σε κάποιους κανόνες», ανέφερε η Λένα Ράμμου.
Τον λόγο πήρε στην συνέχεια ο Ηλίας Κανέλλης. «Όλοι του συμπαρασταθήκαμε γιατί του το χρωστούσαμε. Το 2010, αποφάσισα να βγάλω ένα περιοδικό για το βιβλίο. Όπως ξέρετε τέτοιου είδους περιοδικά δεν τα αγοράζει ο κόσμος. Δεν είχαμε λεφτά. Το μόνο που είχαμε ήταν τεχνογνωσία και όρεξη. Λέω του Καπλανίδη: “-Είσαι; -Και φυσικά!”, απάντησε και ανέλαβε τα logistics. Είχε τεράστια εμπειρία στα logistics του κινηματογράφου γιατί δούλεψε για πάρα πολλά χρόνια και στο αμερικάνικο σινεμά και σε ευρωπαϊκές ταινίες. Ο Σταύρος είχε την αίσθηση του ζηλωτή. Πίστευε ότι έπρεπε να κάνουμε το περιοδικό γιατί το είχε ανάγκη η κοινωνία – έστω και αν μιλούσαμε για δέκα άτομα. Θεωρούσε πως έτσι παράγεται γνώση και φτιάχνονται νησίδες φιλίας», εξήγησε.
Ο κ. Κανέλλης συνέχισε συγκινημένος: «Ήταν ένας άνθρωπος που εργάστηκε γύρω από σταθερές ομάδες που υπηρέτησαν τις ίδιες αξίες. Η ταινία αυτή αφορά μια τέτοια φιλία. Είναι ένα buddy movie. Είναι, επίσης, μια ταινία για το πέρασμα του χρόνου. Ο Τέος Ρόμβος είναι ένας συγγραφέας που έχει μια μεγάλη πορεία. Γεννήθηκαν το ίδιο διάστημα στο Κουκάκι και ο Σταύρος ήταν υπερήφανος γιατί έλεγε ότι είναι ομογάλακτοι. Ο Ρόμβος έζησε τα πρώτα του χρόνια με το γάλα της μητέρας του Σταύρου. Έκτοτε είχαν κοινή πορεία. Ξαναβρέθηκαν την περίοδο της δικτατορίας στο Παρίσι και έζησαν διεκδικώντας την προσωπική τους ελευθερία και τη γνώση, τις οποίες και κέρδισαν. Επέστρεψαν τελικά στην Αθήνα. Ο Σταύρος δούλευε στο σινεμά και ο Ρόμβος άνοιξε βιβλιοπωλείο. Ο Καπλανίδης είχε χόμπι τα περιοδικά και τις εκδόσεις. Είχε χέρι. Έφτιαχνε πολύ ιδιότυπα σχέδια. Συνέχισε, ωστόσο, να εργάζεται στο σινεμά. Ο Τέος ζει στη Σύρο πλέον ως συγγραφέας και δυστυχώς δεν μπόρεσε να έρθει. Ο Σταύρος εργάστηκε με αγαπημένα του πρόσωπα, τα έργα των οποίων αποτέλεσαν σημείο αναφοράς. Το πρώτο ντοκιμαντέρ του, το οποίο βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ, ήταν για τον Σταύρο Τορνέ. Πάνω σε σενάριο του Σταύρου Τσιώλη έκανε την Καντίνα, μια πολύ ευγενική, αφηγηματική κωμωδία. Έκανε μια ταινία για τη μοντέρ Άννα Βιχ με την οποία σχετίστηκε για πάρα πολλά χρόνια της ζωής του. Του σημάδεψε τη ζωή, ευγενικά και χαρούμενα. Όλος ο ελληνικός κινηματογράφος είχε περάσει από τα χέρια και το κοπίδι της. Η ταινία ήταν ένα υποδειγματικό μελόδραμα με τη φόρμα του ντοκιμαντέρ. Ο Τέος και ο Σταύρος είναι μια ταινία που έγινε για τον Τέο Ρόμβο. Ο Σταύρος μπήκε σε αυτή την ταινία και νομίζω το έκανε για να προετοιμάσει τον θάνατό του».
Ο Χρόνης Θεοχάρης αναφέρθηκε στην σχέση του με τον σκηνοθέτη. «Είμαι ο μοντέρ της ταινίας και συνεργάτης του Σταύρου πάρα πολλά χρόνια. Η συγκίνηση είναι μεγάλη. Μας λείπει. Είχε μια συγκεκριμένη αντίληψη για το κόσμο. Έμαθα πολλά πράγματα από τον Σταύρο μέσα από την διαδικασία του μοντάζ. Ένας μοντέρ είναι ο εξομολογητής του σκηνοθέτη. Μοιραζόμαστε πάρα πολλά. Τον ξέρω από το ’84. Εκείνο που κατάλαβα από πολύ νωρίς είναι πως ήταν και παρέμεινε ένας καλλιτέχνης βαθύτατα συγκινησιακός και κάθε ταινία του είναι κομμάτι της ζωής του και των ενδιαφερόντων του. Της αγωνίας του για το σινεμά, την τέχνη, τους ανθρώπους. Είναι μια πρόσκληση και πρόκληση το σινεμά του Σταύρου».
Το αφιέρωμα του Φεστιβάλ για τον Σταύρο Καπλανίδη περιλαμβάνει τις ταινίες:
Σταύρος Τορνές, ο φτωχός κυνηγός του νότου, 1994
Σταύρος Τορνές: Ένας μυθικός κινηματογραφιστής ή ένας κινηματογραφιστής-μύθος; Ίσως τίποτα απ’ όλα αυτά, ίσως κάτι πολύ περισσότερο. Η ταινία επιχειρεί να προσεγγίσει τη ζωή και το έργο του Σταύρου Τορνέ: ψηλαφεί εικόνες του, αφουγκράζεται ψιθύρους του, εισχωρεί στις μνήμες φίλων του, ακολουθεί ίχνη του, για ν’ αποτυπώσει το βιογραφικό πορτρέτο ενός κινηματογραφιστή που στάθηκε μέχρι το τέλος συνεπής σ’ αυτά που είδε, έζησε και πίστεψε.
Play it again, Χρήστο, 2007
Η ταινία συστήνει τον Xρήστο Bακαλόπουλο και κάνει ευρύτερα γνωστή την πολυσχιδή του δραστηριότητα και πνευματική πορεία στην τόσο σύντομη ζωή του (1956-1993). Κριτικός κινηματογράφου, παραγωγός ραδιοφωνικών εκπομπών, αρθρογράφος, συγγραφέας, σεναριογράφος και σκηνοθέτης κινηματογραφικών ταινιών, μα, πάνω απ’ όλα, ένα ευαίσθητο και μαχητικό πνεύμα, ο Χρήστος Βακαλόπουλος σημάδεψε με τον λόγο και τα σχόλιά του τη σκέψη στη χώρα μας, για σχεδόν είκοσι χρόνια (1974-1993). Το ντοκιμαντέρ απέσπασε το βραβείο κοινού στο 9ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης το 2007.
Anna Wich: Φωτογράφος, 2013
Η γερμανίδα φωτογράφος Άννα Βιχ επέλεξε να ζήσει και να εργαστεί στην Αθήνα. Μακριά από την καρτποσταλική γραφικότητα, επέλεξε να φωτίσει περιφρονημένες όψεις της χώρας: την καθημερινότητα στην πόλη, τους τόπους και τους ανθρώπους της, τον παλαιό ελαιώνα που έχει μετατραπεί σε υποβαθμισμένη γειτονιά, αδέσποτες γάτες… Αλλά και την πραγματική σχέση της νέας Ελλάδας με την αρχαιότητα, καθώς επίσης και τη μαγεία της θάλασσας.
Ο Τέος και ο Σταύρος, 2019
Το τελευταίο κινηματογραφικό ντοκιμαντέρ του Σταύρου Καπλανίδη αφορά τα Εξάρχεια της μεταπολίτευσης και τον Τέο Ρόμβο, ένα από τα πρόσωπα της εναλλακτικής κουλτούρας με το οποίο συμπορεύτηκε στη ζωή του. Η ταινία ολοκληρώθηκε με τις οδηγίες του Σταύρου Καπλανίδη από τον Χρόνη Θεοχάρη.
Και οι τέσσερις ταινίες είναι διαθέσιμες στην ψηφιακή πλατφόρμα του Φεστιβάλ online.filmfestival.gr.
