Η ισπανική κοινωνία καλείται για τρίτη φορά μέσα σε τέσσερα χρόνια σε εθνικές εκλογές, καθώς η μειοψηφική κυβέρνηση του Pedro Sánchez ανακοίνωσε την Παρασκευή προκήρυξη εκλογών για την Κυριακή 28 Απριλίου. Ωστόσο, έχει ένα ενδιαφέρον να σημειωθεί το πως έφτασε ο πρωθυπουργός της χώρας σε αυτή την απόφαση, μία απόφαση που για πολλούς/ες αναλυτές/τριες ήταν προδιαγεγραμμένη ήδη από την επαύριο της σύστασης της μειοψηφικής κυβέρνησης του PSOE τον Ιούνιο του 2018.
Γράφει η Μάνια Σωτηροπούλου*
Στα τέλη του Δεκεμβρίου του 2015 διεξάγονται οι προγραμματισμένες εθνικές εκλογές, ωστόσο ελλείψει συμφωνίας μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων για τη συγκρότηση μιας κυβέρνησης, οι εκλογές επαναλήφθηκαν στις 26 Ιουνίου 2016, με νίκη για τον Mariano Rajoy. Η κυβέρνηση Rajoy έγινε γνωστή για την ιδιαίτερα αυταρχική πολιτική της κυρίως αναφορικά με το καταλανικό και την άγρια καταστολή του καταλανικού δημοψηφίσματος την 1η Οκτωβρίου του 2017. Θα πρέπει να αναφερθεί ότι ο Rajoy ανήκει στην παλαιά γενιά των πολιτικών της Ισπανίας· μία γενιά πολιτικών του Λαϊκού Κόμματος (Partido Popular, PP), που δεν έκοψε τον ομφάλιο λώρο με το φρανκικό παρελθόν.
Η πρόταση μομφής τον Ιούνιο του 2018, η οποία έγινε μετά από τη δημοσιοποίηση ενός ακόμη σκανδάλου διαφθοράς στους κόλπους του Λαϊκού Κόμματος, έλαβε 180 ψήφους υπέρ, δηλαδή την ψήφισαν το PSOE, οι Unidos Podemos, δύο καταλανικά κόμματα που τάσσονται υπέρ της ανεξαρτησίας της Καταλονίας, το Βασκικό Εθνικιστικό Κόμμα(PNV), ένα άλλο μικρό βασκικό κόμμα και ένα κόμμα από τα Κανάρια Νησιά. Την κυβέρνηση ανέλαβε το PSOE υπό τον Pedro Sánchez, ο οποίος, οκτώ μήνες αργότερα, αναγκάζεται να προκηρύξει γενικές εκλογές λόγω του προϋπολογισμού του 2019.
Ήδη από μετά την ανάληψη της κυβέρνησης από τον Sánchez υπήρξαν προσπάθειες πολιτικής αναταραχής. Η δημοσιοποίηση δύο σκανδάλων που αφορούσαν ακαδημαϊκά προσόντα υπουργών της κυβέρνησης PSOE, το συνταξιοδοτικό, κινητοποιήσεις στον χώρο της παιδείας και η μεγάλη απεργία των ταξί σε Μαδρίτη και Βαρκελώνη, είναι μερικά από τα ζητήματα που είχε να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση Sánchez. Οι βασικοί τριγμοί και η αρχή του τέλους ήταν οι εκλογές στην Ανδαλουσία. Σημειώθηκε δυναμική άνοδος του ακροδεξιού VOX, πρώτη φορά από την πτώση του Φράνκο, και ταυτόχρονη σημαντική πτώση του PSOE, σε μία περιφέρεια προπύργιο των σοσιαλιστών σε όλη τη διάρκεια της μεταπολιτευτικής ισπανικής ιστορίας.
Η σημερινή τοπική κυβέρνηση της Ανδαλουσίας είναι ένας Συνασπισμός των κομμάτων της δεξιάς και της ακροδεξιάς, PP, Ciudadanos και VOX. Μετά τις εκλογές στην Ανδαλουσία τα συγκεκριμένα κόμματα, ζητούσαν επανειλημμένα εκλογές, με αποκορύφωμα την προηγούμενη Κυριακή (10/2), όπου όλα τα κόμματα της δεξιάς και ακροδεξιάς σε μία επίδειξη δύναμης στο κέντρο της Μαδρίτης κάλεσαν σε διαδήλωση για την υπεράσπιση της ενότητας της Ισπανίας, ζητώντας άμεσα εκλογές και διαμαρτυρία ενάντια στην «πολιτική διαλόγου» Pedro Sánchez με την Generalitat της Καταλονίας. Κι όλα αυτά δύο μέρες πριν την έναρξη της δίκης των καταλανών πολιτικών κρατουμένων (12/2). Η πολιτική αστάθεια, η άνοδος της ακροδεξιάς και το καταλανικό δημιουργούν μία έκρυθμη πολιτική κατάσταση.
Σε όλο αυτό το κλίμα θα πρέπει να προστεθούν οι εσωτερικές τριβές και η πολιτική κρίση στους Podemos, καθώς τον προηγούμενο μήνα υπήρξε μία σημαντική αποχώρηση του Íñigo Errejó, ενός εκ των συνιδρυτών των Podemos, για να κατέβει με άλλο αριστερό σχηματισμό στο δήμο της Μαδρίτης. Η αποχώρηση αυτή είναι μία εκδήλωση των εσωτερικών τριβών στους Podemos αναφορικά με το ποια θα έπρεπε να είναι η σχέση τους με το PSOE μετά την πτώση της κυβέρνησης Rajoy.
Η ισπανική πολιτική άνοιξη προβλέπεται ενδιαφέρουσα, καθώς σε διάστημα μόλις δύο μηνών, οι πολίτες θα ψηφίσουν σε πέντε ψηφοδέλτια: Στις 28 Απριλίου θα εκλέξουν νέα Βουλή και Γερουσία, στις 26 Μαΐου θα αποφασίσουν ποιος θα είναι ο/η δήμαρχος τους σε περισσότερους από 8.000 δήμους στην Ισπανία, θα ψηφίσουν για τους αυτόνομους προέδρους τους σε όλες τις κοινότητες (εκτός από την Ανδαλουσία, την Καταλονία, τη Γαλικία και τη Χώρα των Βάσκων) και τέλος τους 54 Ισπανούς βουλευτές στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Μέχρις στιγμής, μια έρευνα δημοτικότητας των πολιτικών αρχηγών του κρατικού ισπανικού καναλιού rtve.es δείχνει πρώτο τον Pedro Sánchez και δεύτερο τον πρόεδρο των Ciudadanos, του δεξιού νεοφιλελεύθερων κατευθύνσεων κόμματος, Alber Rivera.
Πηγή γραφήματος: rtve.es
*Η Μάνια Σωτηροπούλου είναι κάτοχος Μεταπτυχιακού Πολιτικής Επιστήμης και Κοινωνιολογίας, ΕΚΠΑ, κάτοικος Βαρκελώνης – μεταπτυχιακή φοιτήτρια Master of Research in Political Science, Universitat Pompeu Fabra