του Γιάννη Γκλαρνέτατζη
Στην εφημερίδα «Ταχυδρόμος της Βορείου Ελλάδος» δημοσιεύτηκε στις 4.5.1922 η μικρή είδηση που βλέπουμε στην εικόνα. Αντιγράφουμε:
«Αρχαιρεσίαι Συνδέσμου συνοικίας Μεβλαχανέ η “Πρόνοια”
Γενομένων αρχαιρεσιών του Διοικ. Συμβουλίου του νεϊδρυθέντος διεθνούς Συνδέσμου Συνοικίας Μεβλαχανέ η “Πρόνοια” εξελέγησαν οι κ.κ. Π. Παναγιωτίδης γεν. γραμματεύς, Ι. Κουτρούδης ταμίας, Αθ. Γατόπουλος, Γρ. Νικολαΐδης, Μ. Σαλής, Νιαζή Χότζας, Λέων. Αλβέρνος και Λ. Διαμαντής, εξελεγκτική δε επιτροπή οι κ.κ. Π. Κουτρούδης, Αστέριος Νείλας και Γιοσέ Σαρφατή.
Ωσαύτως την παρελθούσαν Κυριακήν ετελέσθησαν επιβλητικώτατα τα εγκαίνια του γραφείου του Συνδέσμου».
Δεν είχα ξανακούσει γι’ αυτόν τον σύνδεσμο. Την είδηση την είδα ψάχνοντας σχετικά με την εξέλιξη της απεργίας των εργατριών του εργοστάσιου τσιγάρων «Σαλόνικα». Έχουμε, λοιπόν, έναν πραγματικά «διεθνή» σύνδεσμο, όπως μπορούμε να κρίνουμε από τα ονόματα των εκπροσώπων τα όργανα διοίκησης. Εντύπωση προκαλεί, επίσης, η έλλειψη της θέσης του προέδρου, γεγονός που πιθανόν να δηλώνει αριστερή επιρροή. Κάτι τέτοιο φαίνεται λογικό γι’ αυτή τη γειτονιά.
Γιατί αναφερόμαστε σε μια από τις ανέκαθεν φτωχές και υποβαθμισμένες γειτονιές της Θεσσαλονίκης, που βρίσκεται όμως πολύ κοντά στο κέντρο της πόλης. Ο Μεβλάχανε ήταν μεγάλος και σημαντικός τεκές των Μεβλεβήδων που βρίσκονταν πάνω από τη σημερινή εκκλησία της Παναγίας Φανερωμένης, κοντά στο υδραγωγείο, περίπου εκεί όπου σήμερα βρίσκεται ένα σχολείο. Οδός Προνοίας μάλιστα ονομάζεται ο δρόμος που ξεκινά μπροστά από το υδραγωγείο κι ανεβαίνει προς το γυμναστήριο του Β.Α.Ο. Δεν γνωρίζω αν υπάρχει κάποια σύνδεση.
Σε λίγο καιρό, βέβαια, η μία από τις τρεις εθνότητες που μέλη της προφανώς συμμετείχαν στον σύνδεσμο ανταλλάχθηκε με τους Μικρασιάτες πρόσφυγες (μαζί κι ο δήμαρχος –τη χρονική στιγμή του δημοσιεύματος– Οσμάν Σαΐτ). Η άλλη θα χαθεί, πιο βασανιστικά, στο Άουσβιτς 21 χρόνια αργότερα. Και η νικήτρια εθνικοφροσύνη θα έρθει να τα θάψει όλα αυτά με το πέπλο της λήθης.
Πέρα, όμως, από την ιστορική αξία της είδησης, είναι σημαντικό να ξεπετάγονται μπροστά μας κοινές προσπάθειες των λαϊκών στρωμάτων, των «από τα κάτω» αν θέλετε, πέρα από διακρίσεις θρησκείας, γλώσσας, έθνους, στις ώρες που επελαύνει ο κοινωνικός κανιβαλισμός και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης (μαζί με τους νοσταλγούς της άρειας καθαρότητας) έρχονται ξανά στο προσκήνιο της καθημερινότητας.