Είναι μια δύσκολη υπόθεση όταν η τέχνη επιχειρεί να καταπιαστεί με μία τραγωδία που έχει γραφτεί ανεξίτηλα στην ιστορία αλλά παράλληλα οι μνήμες της παραμένουν νωπές και πρωταγωνιστές της βρίσκονται ακόμα εν ζωή.
Σε αυτή την περίπτωση η τέχνη καταπιάνεται με το Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη της 2ας Σεπτεμβρίου 1944 όταν το χωριό πλήρωσε βαρύ το τίμημα της αντιστασιακής του δράσης με 149 ζωές. Το έργο επιχειρεί να καταδυθεί στην ψυχή των ηρώων θυτών και θυμάτων. Επιχειρεί να αναδείξει τη συμμετοχή και των Ελλήνων Ταγματασφαλιτών από κοινού με τους Ναζί στο έγκλημα, στους βιασμούς, τα βασανιστήρια και τους αποκεφαλισμούς. Επιχειρεί να αναδείξει τα βαθύτερα αίτια πέρα από την επίσημη εκδοχή για αυτό το έγκλημα. Τα αιματηρά αντίποινα σε βάρος ενός τόπου που αντιστεκόταν στο ναζισμό και τον φασισμό.
Αυτό προσπαθεί να κάνει η Θεατρική Ομάδα ΛΗΝΟΣ των εργαζομένων του νοσοκομείου «Γεώργιος Παπανικολάου» της Θεσσαλονίκης, με συνεργασίες φίλων και με την υποστήριξη της εφημερίδας ‘’ Χορτιάτης 570 ‘’ και της Κίνησης Πολιτών Χορτιάτη. Σε μια προσπάθεια να διατηρηθεί η μνήμη και να αναδυθούν πλευρές της ιστορίας που εσκεμμένα στην Μεταπολίτευση αποκρύφθηκαν παρουσιάζει το έργο της Χαρούλας Αποστολίδου «Το Κάψιμο του Χορτιάτη. Στον Ουρανό Πηδούν Φωτιές».
Το έργο, οι ρόλοι, οι ατάκες, τα σκηνικά, οι ηθοποιοί, τα κοστούμια, τα φώτα, η μουσική, όλα τίθονται σε μια ανελέητη κρίση. Σε αυτή των ανθρώπων που βιώσαν το έγκλημα και την τραγωδία. Σε εκείνη όσων συναίνεσαν στο έγκλημα ή σιώπησαν. Σε εκείνη αυτών που έγραψαν την ιστορία και απέκρυψαν ντροπιαστικές πτυχές της. Σε εκείνη όσων ανακάλυψαν τα κρυμμένα μυστικά. Δεν είναι άλλωστε η επίσημη ιστορία όλης της χώρας γεμάτη από ιστορίες ντροπής που κρύβονται στο βωμό μιας “Εθνικής Ενότητας”;
Το θεατρικό έργο θα παρουσιαστεί στον Χορτιάτη στο πλαίσιο των εκδηλώσεων Μνήμης του Ολοκαυτώματος του 1944.
Η συγγραφέας αλλά και όλοι οι συντελεστές έχοντας πλήρη συνείδηση του βάρους που επωμίστηκαν και του δύσκολου έργου που έχουν αναλάβει, της συγκινησιακής φόρτισης όσων ζήσαν αλλά και όσων έχασαν αδέρφια, γονείς, παιδιά, θείους και γιαγιάδες προσεγγίζει τους χαρακτήρες με ίχνος τα ιστορικά γεγονότα και τις προσωπικές μνήμες αλλά ταυτόχρονα προσπαθεί να συνδέσει το χθες , με το σήμερα και το αύριο.
Η παράσταση άλλωστε που θα γίνει με αφορμή την συμπλήρωση 71 χρόνων από το Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη είναι έμπνευση ενός Χορτιατινού που κουβαλά όλα τα βάρη αυτής της ιστορίας και προσπαθεί εδώ και χρόνια να αναδείξει την ιστορία του Ολοκαυτώματος του Χορτιάτη του Μπάμπη Νανακούδη συντελεστή της εφημερίδας ‘’ Χορτιάτης 570 ‘’ και της Κίνησης Πολιτών Χορτιάτη.
Σε συνέντευξη τύπου για την παρουσία της παράστασης ο Μπάμπης Νανακούδης περιέγραψε τα γεγονότα εκείνης της ημέρας.
“Εκείνο το μεσημέρι 400 άτομα περικύκλωσαν το χωριό όπου βρίσκονταν γύρω στους 170-180 κατοίκους οι οποίοι δεν είχαν φύγει στο βουνό μαζί με τους υπόλοιπους Χορτιατινούς. Τότε συγκεντρώνονται στη πλατεία του Χορτιάτη και στο εξοχικό κέντρο του τότε προέδρου της κοινότητας. Οδηγούνται στα δύο κρεματόρια στο φούρνο Γκουραμάνη και στην οικία Νταμπούδη”, λέει ο Μπ. Νανακούδης.
Στο χώρο όπου τελέστηκε το έγκλημα, στο χώρο μνήμης της Οικίας Νταμπούδη θα δοθεί και η παράσταση.
“Διδάσκω την Εθνική μας Ιστορία εδώ και πολλά χρόνια, και όπως κάθε εθνική ιστορία είναι γεμάτη στερεότυπα”, λέει από την πλευρά της η φιλόλογος και συγγραφεας του έργου Χαρούλα Αποστολίδου.
“Η ιστορία είναι ένας άδειος φάκελος και κάθε φορά οι δρώντες του δίνουμε περιεχόμενο. Για πολλά χρόνια η ιστορία του Χορτιάτη αναφερόταν ως ένα επεισόδιο απερίσκεπτων ανταρτών. Έως ότου άρχισε να βγαίνει δειλά – δειλά και η άλλη πλευρά”, προσθέτει.
“Δεν είναι ένα έργο στη βάση της εξιστόρησης των γεγονότων αλλά στα κίνητρα των ανθρώπων στην ιστορική συγκυρία, στη δύναμη και τις αδυναμίες τους”, τονίζει η συγγραφέας.
“Βαρύ το χρέος και κάποιες στιγμές ασήκωτο”, περιγράφει η σκηνοθέτης της παράστασης Βούλα Γεωργιάδου και προσθέτει “καθώς υπάρχουν ακόμη άνθρωποι που ζουν”. Μάλιστα εξηγεί πως για αυτό το λόγο τα σκηνικά θα είναι μινιμαλιστικά με στόχο να μην προσβάλλουν έναν χώρο με ιδιαίτερη φόρτιση.
Στο έργο θα δουμε την Ελένη Γκουραμάνη – Νανακούδη ένα κορίτσι που έκανε πως ήταν νεκρή ανάμεσα σε μάνα και αδερφή και επέζησε. Πρόκειται για ένα αληθινό πρόσωπο το οποίο υποδύεται η Κλαίρη Κώστογλου. Μάλιστα η Ελένη Γκουραμάνη – Νανακούδη ζει μέχρι σήμερα και οι συντελεστές ελπίζουν να την δουν στο κοινό της παράστασης.
Επίσης θα δούμε τον Παπα – Βασίλη, απόγονο καέντων τον οποίο υποδύεται ο Σταύρος Μπαρτζόκας.
Ο Παπά – Βασίλης συναντά τη δυσκολία να ισορροπήσει με την συγχώρεση και την οργή.
“Ο Παπά Βασίλης προσπαθεί να ισορροπήσει υποχρεωμένος ως εκπρόσωπος του θεού να συγχωρέσει αλλά ως άνθρωπος δεν μπορεί να καταπνίξει το θυμό του για ότι έκαναν οι Γερμανοι στο χωριό και την οικογένεια του”, λέει ο Σταύρος Μπαρτζόκας.
Ο Λουκάς Δαγδηλέλης υποδύεται τον ρόλο του Χαράλαμπου Μανουσάκη. Ενός ταγματασφαλίτη και συνεργάτη των Γερμανών ενώ ο Γεράσιμος Μπαμίχας τον Αυστριακό Ούλριχ Σβαρτς.
Στο ρόλο της Μαρίας Γκουραμάνη η Κατερίνα Φωτιάδου. Η Μαρία είναι απόγονος που επωμίζεται την αλήθεια και το βάρος των χαμένων συγγενών.
Ρόλος έκπληξη ο Σκηνοθέτης που ρίχνει φως στις ιστορικές πτυχές και διηγείται με αναφορές σε ιστορικά γεγονότα σε όλο τον κόσμο και στην ιστορική κίνηση. Τον ρόλο ερμηνεύει ο Βαγγέλης Μίχος.
“Ο Σκηνοθέτης είναι ένας από μηχανής θεός που μπολιάζει τα ιστορικά γεγονότα με όσα τραγικά συνέβησαν σε όλη την Ελλάδα, τον κόσμο και την ανθρωπότητα”, είπε ο Βαγγέλης Μίχος.
Την μουσική επιμελείται ο Μιχάλης Τραχαλιός το νεαρότερο μέλος της ομάδας ο οποίος είναι και απόγονος της οικογένειας Γκουραμάνη που έχασε 24 μέλη εκείνη την ημέρα.
“Ακόμα και αν δεν είχα ακούσει την ιστορία από τον παππού και τη γιαγιά μου που σώθηκαν, εγώ θα είχα λόγο. Είναι μέσα μου και έχουν χαραχθεί. Αυτά δεν έκαναν πιο εύκολη την επιλογή της μουσικής για καθε ρόλο. Δεν είναι η λύση η μουσική που συγκινεί για αυτό το εργό. Η ιστορία δεν είναι για να κλαις, αλλά για να μένεις σιωπηλός και να και να ξέρεις ότι εκεί που κάθεσαι κάηκαν κορμιά”, τονίζει.
Κατερίνα Μπακιρτζή
Συντελεστές
Συγγραφέας: Χαρούλα Αποστολίδου. Η σκηνοθεσία είναι της Βούλας Γεωργιάδου, σκηνικά – κουστούμια του Λουκά Δαγδηλέλη και της Σοφίας Σκουλίδη και μουσική του Μιχάλη Τραχαλιού. Παίζουν: Βαγγέλης Μίχος, Σταύρος Μπαρτζόκας, Κλαίρη Κώστογλου, Λουκάς Δαγδηλέλης, Γεράσιμος Μπαμίχας, Κατερίνα Φωτιάδου.
Παραστάσεις:
31 Αυγούστου 2015 και από 2 ως 6 Σεπτεμβρίου 2015
Ώρα 8.30μμ
Χώρος Θυσίας, Οικία Νταμπούδη, Χορτιάτης
Κρατήσεις θέσεων: 6979925763
Η παράσταση είναι χωρίς αντίτιμο και με ελεύθερη συνεισφορά. Μην παραλείψετε να πάρετε το λεύκωμα της παράστασης.
* Οι φωτογραφίες είναι από τις πρόβες της παράστασης