Nα φωτογραφίζεις: είναι να τοποθετείς στην ίδια οπτική ευθεία το κεφάλι, το μάτι και την καρδιά.
Henry Cartier-Bresson
…Η ίδια αδικία που μας άφησε χωρίς δρόμους, καρόδρομους και στοιχειώδεις υπηρεσίες, στρέφεται τώρα εναντίον τους. Δε ζητούμε δρόμους, πάντα βαδίζαμε στα ξέφωτα και στα φυσικά μονοπάτια. Ούτε με όλους του στρατιώτες του μεξικάνικου στρατού δε θα καταφέρουν να καλύψουν όλα τα μονοπάτια που ακολουθούσε πριν η εξαθλίωσή μας και βαδίζει τώρα η ανταρσία μας.
Παράνομη Επαναστατική Ιθαγενική Επιτροπή / Γενική Διοίκηση του EZLN, Μεξικό, Γενάρης 1994
Τα ξημερώματα της 1ης Γενάρη του 1994, ομάδες οπλισμένων αγροτ(ισσ)ών, στην συντριπτική τους πλειοψηφία αυτοχθόνων, απόγονων των Μάγιας, κάνουν την εμφάνισή τους σε δεκάδες κοινότητες και δήμους της πολιτείας Chiapas στο νοτιοανατολικό Μεξικό… Οι Ζαπατίστας αποφασίζουν να σπάσουν την σιωπή.
Ολόκληρος ο πλανήτης παρακολουθεί μια πολύ καλά οργανωμένη εξέγερση να ξεσπά στην ξεχασμένη αυτή γωνιά της Αμερικανικής ηπείρου, υπενθυμίζοντας με εμφατικό τρόπο πως η παρακαταθήκη του Εμιλιάνο Ζαπάτα και ο αγώνας για Γη και Ελευθερία παραμένουν έννοιες ζωντανές.
Την ίδια στιγμή στη Θεσσαλονίκη, μια μικρή παρέα συντρόφων από τον αντιεξουσιαστικό χώρο παρακολουθεί στον τηλεοπτικό δέκτη τα γεγονότα που θα αλλάξουν οριστικά τον τρόπο που σκέφτονταν και αντιλαμβάνονταν την κοινωνική πραγματικότητα. Εκείνη τη νύχτα γεννήθηκε και η ιδέα για το πρώτο ταξίδι στο νοτιοανατολικό Μεξικό, που θα πραγματοποιηθεί στο διάστημα μεταξύ Ιούλη και Οκτώβρη του 1994. Θα ακολουθήσει άλλο ένα οδοιπορικό το καλοκαίρι του 1996.
Πολλά και σημαντικά γεγονότα έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια αυτών των επισκέψεων στην πολιτεία Chiapas. Ξεχωρίζουμε τις μεγάλες κινητοποιήσεις και πορείες, κυρίως ιθαγενών εργατών γης, στην πόλη του San Cristobal de las Casas όλον τον μήνα Ιούλη του 1994, την πρόσκληση των Ζαπατίστας προς τις πολιτικές και συνδικαλιστικές οργανώσεις του Μεξικού, για μια ανοιχτή συνάντηση (Convención Nacional Democratica – CND) που πραγματοποιείται στο Aguascalientes, στα απελευθερωμένα ζαπατιστικά εδάφη, μεταξύ 6 και 9 Αυγούστου 1994. Είναι η πρώτη φορά που ένα ιθαγενικό ένοπλο πολιτικό κίνημα φιλοξενεί στην περιοχή που ελέγχει, 5 χιλιάδες περίπου άτομα από το μεξικάνικο κοινωνικό κίνημα. Η συνάντηση θα γίνει υπό τον ασφυκτικό κλοιό του μεξικανικού στρατού και κάτω από ιδιαίτερα αντίξοες συνθήκες. Την «Πρώτη Διηπειρωτική Συνάντηση για την Ανθρωπότητα κι ενάντια στο Νεοφιλελευθερισμό», το καλοκαίρι του 1996 και λίγο αργότερα τη συμμετοχή στη δομή άμεσης αλληλεγγύης «Μάρτυρες του Σικάγο», σε μια από τις πρώτες εξεγερμένες ζαπατιστικές κοινότητες στη ζούγκλα Λακαντόνα.
Οι εικόνες που παραθέτουμε στην παρούσα έκθεση διασώθηκαν από ένα υλικό αρκετών έγχρωμων και ασπρόμαυρων φιλμ, σε κάποιες περιπτώσεις αλλοιωμένων λόγω της έκθεσής τους στην υγρασία και τη σκόνη του χρόνου. Προσπαθούν να καταγράψουν και να μεταφέρουν την πραγματικότητα που βιώσαμε κατά τη διάρκεια αυτών των ταξιδιών. Δεν έχουν τραβηχτεί από την θέση του θεατή ή του φωτορεπόρτερ, αλλά από μια ξεκάθαρη θέση μάχης. Αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της συνειδητής επιλογής αλληλεγγύης στον αγώνα των εξεγερμένων όπου γης και γι΄ αυτό βρίσκουν τη φυσική τους θέση στο κατειλημμένο έδαφος της Rosa Nera.
27 χρόνια μετά, οι Ζαπατίστας παραμένουν εκεί από όπου ξεκίνησαν: στα απελευθερωμένα εδάφη της συλλογικής ζωής και του ανυποχώρητου αγώνα. Στη συνειδητή επιλογή του: «Όλα για όλους – Τίποτα για μας». Σε πείσμα των καιρών της γενικευμένης απογοήτευσης και ενάντια στον κόσμο της οργανωμένης πλήξης συνεχίζουν να διαψεύδουν εχθρούς και να εμπνέουν συντρόφους σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Κυρίως όμως μας υπενθυμίζουν με τις πράξεις τους ότι τίποτα δεν τελείωσε…
Η έκθεση αφιερώνεται σε δύο ξεχωριστούς ανθρώπους, συντρόφους και φίλους, που δεν βρίσκονται πια κοντά μας. Παραμένουν πάντα παρόντες στις καρδιές μας, όπως ήταν παρόντες επί δεκαετίες στους κοινωνικούς αγώνες αλλά και στα απελευθερωμένα εδάφη της zούγκλας Λακαντόνα εκείνο το μακρινό καλοκαίρι του 1996.
Στον ακούραστο αγωνιστή Βαρδή Τσουρή, που εργάστηκε όσο κανείς άλλος για να ανθίσει το μαύρο ρόδο του κοινωνικού αναρχισμού στα Χανιά καθώς και στον ελευθεριακό νομάδα Marc Tomsin, που την τελευταία μέρα της συναρπαστικής ζωής του την έζησε ανάμεσα σε συντρόφους και συντρόφισσες, γιορτάζοντας την ανακατάληψη της Rosa Nera.
Όλα συνεχίζονται…
Β.Π. Χανιά, Οκτώβρης 2021
