«Οι αριστεροί φτιάχνουν κόμματα· δίκτυα φτιάχνουν οι καμηλιέρηδες», έλεγε ο Άγγελος Ελεφάντης, με τη γνωστή κομμουνιστική-καρπενησιώτικη ισχυρογνωμοσύνη του. Αυτό όμως δεν αναιρούσε ούτε τη στράτευσή του στο «μικρό» ΚΚΕ εσ.- Ανανεωτική Αριστερά, ούτε πολύ περισσότερο την εκτίμησή του για τους ανθρώπους της Αριστεράς που εκεί γύρω στις αρχές του ’90 κουβάλησαν (πολύ) νερό για μιαν άγονη εποχή, φτιάχνοντας «δίκτυα» σαν …καμηλιέρηδες.
Τη σημασία εκείνων των «υδροφόρων» δικτύων την ξέρουν καλά όσοι και όσες ζήσαν από πρώτο χέρι την ξηρασία μετά το ’89-’91: την υστερία του Μακεδονικού και των ταυτοτήτων, τα πρώτα αντιμεταναστευτικά πογκρόμ, τις μάχες στα σχολικά προαύλια για τη σημαία. Όσες και όσοι είδαν τι σήμαινε, την ίδια περίοδο, η αποστράτευση δεκάδων χιλιάδων από την Αριστερά, η προσχώρηση τμημάτων της στον «προοδευτικό» εκσυγχρονισμό, η υποταγή άλλων στον «αριστερό» εθνικισμό ή η αυτοπεριωθριοποίηση σε μειονοτικές «ταυτοτικές» αναζητήσεις. Την ξέρουν, τέλος πάντων, όσοι κατάλαβαν αυτό που και σήμερα, ιδίως μετά και τις πρόσφατες εκλογές, γίνεται προφανές: ότι η συνθηκολόγηση της κύριας δύναμης της Αριστεράς, εν προκειμένω του ΣΥΡΙΖΑ, είναι τραύμα στο σώμα της κάθε Αριστεράς, όσο καλά κι αν «τα έλεγε» αυτή – αν τα έλεγε.
Η αίσθηση του τραύματος (για όσους τουλάχιστον δεν πρόλαβαν να γίνουν κυνικοί), η αποχή και η αποξένωση εκατοντάδων χιλιάδων από τα κόμματα και την πολιτική γενικά, η απογοήτευση και η αποστράτευση: από πολλές απόψεις, το περίγραμμα της εποχής που εγκαινίασε το τρίτο Μνημόνιο, παραπέμπει σ’ εκείνα τα «πέτρινα» 90’s. Αυτά, όπως και άλλα ακόμα: η πεποίθηση, ας πούμε, ότι η Αριστερά μπορεί να είναι άξια του ονόματός της ακόμα κι αν αποκοπεί από το οξυγόνο της, την υπεράσπιση των εργαζομένων, των ανέργων και των φτωχών, ακόμα κι αν μιλά υπερταξικά, προς το «εθνικό ακροατήριο»: για τη «διαφθορά» (όχι όμως τους κρατικούς αξιωματούχους που διαφθείρονται), τη «διαπλοκή» (όχι όμως την επέλαση του ιδιωτικού, που την κάνει κανονικότητα), τους «διαφορετικούς» (όχι όμως την αναγκαία αναδιανομή για να μη ζουν οι «διαφορετικοί» στο περιθώριο). Και βεβαίως για την «Ευρώπη» – αλλά προς θεού, όχι για την Ευρωπαϊκή Ένωση, που θεσμοποιώντας τον νεοφιλελευθερισμό, ξεπαστρεύει κάθε έννοια λαϊκής κυριαρχίας.
Οι αναλογίες χρειάζονται, ως συνήθως, προσοχή. Ούτε η ήττα της πρώτης μεταπολεμικής αριστερής κυβέρνησης στην Ευρώπη είναι το ίδιο με την κατάρρευση κοτζάμ «υπαρκτού», ούτε πολύ περισσότερο, όσες και όσοι σκεφτόμαστε σήμερα τη «ζωή μετά», πρέπει να ξαναρχίσουμε από το μηδέν. Σε αντίθεση με τη δεκαετία του ’90, ο υπαρκτός καπιταλισμός δεν έχει σήμερα ούτε success stories να επικαλεστεί, ούτε ατομικές καριέρες να τάξει, ούτε μεγάλες ιδέες, εθνικές ή ευρωπαϊκές, για να κινητοποιήσει τους πολλούς. Το μόνο που μπορεί σήμερα να υποσχεθεί είναι μια κάποια «σταθερότητα» – σε ένα σημείο ισορροπίας, ωστόσο, όπου η ζωή (οι μισθοί, οι συντάξεις, τα δικαιώματα και οι προσδοκίες των ανθρώπων) έχουν «κλειδώσει» πολύ χαμηλά: στα επίπεδα της Ανατολικής Ευρώπης μετά την πτώση του «υπαρκτού».
Στις συνθήκες αυτές, τα σημερινά «υδροφόρα» δίκτυα έχουν πολλή ξηρασία –πρακτικές δυσκολίες και δύσκολα στρατηγικά ερωτήματα– να αντιμετωπίσουν. Γι’ αυτό, εξάλλου, δεν θα πάνε μακριά αν μείνουν στην αποκάλυψη των δεινών, την υποδοχή της διαμαρτυρίας, την προπαγάνδα. Πρώτα απ’όλα, έχουν –έχουμε– τη μάχη με την απόσυρση χιλιάδων ανθρώπων στα του οίκου τους, στον αγώνα για το ψωμί, στην εποχή που το επίδομα ανεργίας είναι πια στα 360 ευρώ. Βλέπετε, όσο το παιχνίδι παιζόταν, χιλιάδες άνθρωποι έκαναν σκοπό της ζωής τους το «πρώτη φορά Αριστερά»: σήμερα, κι έχοντας στο μεταξύ δώσει τα πάντα για ό,τι μεγάλο κάναμε αυτά τα χρόνια (τις πλατείες, τις εκλογές του Γενάρη, το δημοψήφισμα), πολλοί και πολλές δεν βρίσκουν πια νόημα «σε όλο αυτό» – τη στιγμή μάλιστα που άλλοι μεταναστεύουν, άλλοι ακόμα χαρτζιλικώνονται και άλλοι καταπίνουν προσβολές μήπως και πληρωθούν οι κομμένοι λογαριασμοί του διμήνου.
Από αυτή λοιπόν τη σκοπιά, μια «δικτύωση» για τη «ζωή μετά» έχει πρώτα απ’ όλα να πατήσει το φρένο: Να εξηγήσει ότι το παιχνίδι παίζεται ακόμα, χωρίς προσχήματα από τους απέναντι και χωρίς αυταπάτες στη δική μας πλευρά. Ότι στα χρόνια του τρίτου Μνημονίου, που δεν ήταν αναπόφευκτο σαν τα φυσικά φαινόμενα, κάθε υπόσχεση για «σταθερότητα» σημαίνει τη δική μας καθήλωση σε κάτι που θυμίζει ζωή, αλλά είναι όπως-όπως επιβίωση. Ότι στα χρόνια που η δημοκρατία βρίσκεται σε αναστολή, παραμένει δυνατό και έχει νόημα να κάνεις πολιτική, όπως ήταν δυνατό και είχε νόημα σε δεκαετίες πολύ δυσκολότερες – τότε που η έμπρακτη αντιμετώπιση της φτώχειας με την αλληλεγγύη, οι απεργίες, η αντιπληροφόρηση, η υπονόμευση του αντιπάλου, οι δεσμοί με το εξωτερικό, έδιναν νόημα στη ζωή εκατομμυρίων, πετυχαίνοντας νίκες που αποδείχτηκαν υπαρξιακές. Το θέμα, τότε όπως και σήμερα, είναι να βρίσκει κανείς το αναγκαίο μείγμα.
***
«Οι αριστεροί φτιάχνουν κόμματα»: όπως σωστά επέμενε ο Ελεφάντης, ακόμα κόμματα είναι αυτά που σχηματίζουν κυβερνήσεις, στελεχώνουν θεσμούς και παίρνουν τις αποφάσεις για τα πιο σημαντικά. Για να μην κάνουν, ωστόσο, μια από τα ίδια, σήμερα οι αριστεροί και οι αριστερές χρειάζεται, πριν ξαναφτιάξουν το κόμμα τους, να σκεφτούν μαζί: εκεί που σκέφτονται πολλοί (και δεν αποφασίζουν λίγοι…), σκέφτονται συνήθως καλύτερα. Χρειάζεται όμως και να δράσουν μαζί, γιατί η σκέψη εκτός δράσης είναι συνήθως σκέψη νωθρή. Όσες και όσοι αναλαμβάνουμε το εγχείρημα της «Δικτύωσης», σύντροφοι και συντρόφισσες που βρεθήκαμε στον ΣΥΡΙΖΑ αλλά δεν μπορούμε να είμαστε πια, ξέρουμε ότι η νωθρότητα είναι το καλύτερο δώρο γι’ αυτούς που προσπαθούν να μας πείσουν ότι «δεν υπάρχει εναλλακτική». Με την επίγνωση όλων των δυσκολιών, θα κάνουμε το καλύτερό μας για να τους διαψεύσουμε.
Η Δικτύωση για τη Ριζοσπαστική Αριστερά διοργανώνει ανοιχτή εκδήλωση-συζήτηση, με τίτλο “Η ζωή μετά – το τρίτο Μνημόνιο, τις εκλογές, τον ΣΥΡΙΖΑ”, τη Δευτέρα 5/10 στις 7:00 μ.μ., στο κτίριο της ΕΔΟΘ (Προξένου Κορομηλά 51, 4oς όροφος). Μιλούν: Νίκος Γιαννόπουλος, Ηρώ Διώτη, Ηλίας Ιωακείμογλου, Χρήστος Λάσκος.
[Με την υποστήριξη του RedNotebook.gr]