Το βαλκανικό τόξο της καταστροφής – Η περίπτωση της Γευγελής

Η υπόθεση των Σκουριών στην Χαλκιδική, δυστυχώς δεν είναι η μοναδική περίπτωση όπου πολυεθνικές εξορυκτικές εταιρείες με την ανοχή ή και την συμβολή των εκάστοτε κυβερνήσεων επιβάλλουν τα καταστροφικά σχέδιά τους, μολύνουν το περιβάλλον με τα ανθρώπινα δικαιώματα να θυσιάζονται στο βωμό των  μεγάλων κερδών που αποκομίζουν. 

Γράφει η Σταυρούλα Πουλημένη για το stokokkino.gr

Ένα τόξο εξορυκτικών δραστηριοτήτων ενώνει την Ρουμανία, την Σερβία, την Βουλγαρία και την ΠΓΔΜ, όπου οι μεθοδεύσεις των εταιρειών -με στόχο τον διχασμό των οικονομικά αδύναμων κοινωνιών υποσχόμενες  βραχυπρόθεσμες θέσεις εργασίες και έτσι να καταστούν κυρίαρχες απέναντι στην βούληση των κατοίκων- είναι πανομοιότυπες. Στην Γευγελή της ΠΓΔΜ οι κάτοικοι στάθηκαν τελικά τυχεροί και κατάφεραν να ανατρέψουν αποφάσεις που πάρθηκαν εν αγνοία τους σχετικά με την εγκατάσταση δύο μεταλλείων επιφανειακής εξόρυξης χρυσού στην περιοχή τους, ενώνοντας τις δυνάμεις τους μαζί με όλα τα κινήματα που προσπαθούν να σταματήσουν την “χρυσοφόρα” καταστροφή και υφαρπαγή φυσικών πόρων  και τελικά την ίδια τη ζωή των κατοίκων. 

Από την παραλία της Ιερισσού στον αγώνα της Γευγελής

Ο Angel Nakov από την Γευγελή έκανε για αρκετά καλοκαίρια, διακοπές με το τροχόσπιτό του στην Ιερισσό, όταν ένα καλοκαίρι το 2013,  ξεκίνησαν τα μπλόκα των κατοίκων στις εισόδους του πολύπαθου χωριού μετά τις βίαιες επεμβάσεις της αστυνομίας και των ΜΑΤ στα σπίτια των αγωνιστών του κινήματος ενάντια στις εξορύξεις χρυσού.  

Ο κ. Nakov ταυτόχρονα με τα μπάνια του στη θάλασσα, έφερνε νερό και εφόδια στους κατοίκους της Ιερισσού σε ένδειξη συμπαράστασης και είχε δει από κοντά την κρατική καταστολή στο χωριό, ποτέ όμως δεν είχε μπει στην διαδικασία να μάθει περισσότερα για τις εξορύξεις χρυσού μέχρι που αυτές …. έφτασαν δίπλα στο σπίτι του.

 

Ο Angel Navoc σε εκδήλωση-συζήτηση με την συμμετοχή πανεπιστημιακών για τις επιπτώσεις των εξορύξεων

Κάπως έτσι ξεκινά η ιστορία του για τις εξορυκτικές δραστηριότητες στην Γευγελή της γειτονικής ΠΓΔΜ που έγινε γνωστή από το νικηφόρο για τους κατοίκους της περιοχής δημοψήφισμα της 23ης Απριλίου, όπου το 99% των συμμετεχόντων (69% ήταν η συμμετοχή επί των εγγεγραμμένων) είπαν ένα συντριπτικό όχι στις εξορύξεις χρυσού δηλώνοντας ότι «ο χρυσός είναι τα παιδιά μας».

Ενημερωτικό φυλλάδιο που μοιράστηκε στη Γευγελή

Ο κ. Nakov όντας ο ίδιος, ιδιοκτήτης ενός χιονοδρομικού κέντρου στην Τζένα έμαθε ότι σχεδιάζονται δύο ορυχεία χρυσού στην περιοχή κάπως… παράδοξα.

«Από το 2008 η κυβέρνηση της ΠΓΔΜ είχε υποσχεθεί την διάνοιξη καινούριου δρόμου προς το χιονοδρομικό κέντρο στην προοπτική ανάπτυξης του τουρισμού. Ξαφνικά το 2013  οι εργασίες σταμάτησαν χωρίς να μας εξηγήσει ποτέ κανείς γιατί. Τα αρμόδια υπουργεία δεν απαντούσαν και το χιονοδρομικό κέντρο έκλεισε για 4 χρόνια»  διηγείται στο stokokkino.gr και συνεχίζει:

«Τον περασμένο Αύγουστο ήρθε ένας γεωλόγος και μου είπε ‘εμείς είμαστε ο λόγος που έκλεισε ο δρόμος’ προτεινοντάς μου να ψάξω στο διαδίκτυο το όνομα της πολυεθνικής Nevsun. Έτσι άρχισα να καταλαβαίνω τι ακριβώς γινόταν» .

Αναζητώντας στο διαδίκτυο πληροφορίες ο κ. Nakov έμαθε ότι η καναδική εταιρεία Nevsun πρόκειται να δημιουργήσει κοντά στο χιονοδρομικό του κέντρο, δύο μεταλλεία εξόρυξης χρυσού στις περιοχές Konsko και Κοnska Reka, σε απόσταση 20 χλμ από την Γευγελή.

Εξορύξεις σε όλη τη χώρα

Από το 2013  η κυβέρνηση της ΠΓΔΜ είχε αρχίσει να δίνει μια σειρά αδειών (22 άδειες στο σύνολο ) άλλες για λεπτομερείς γεωλογικές έρευνες και γεωτρήσεις και άλλες για την εκκίνηση εξορύξεων με την δημιουργία ανοιχτού ορύγματος.

Ο ποταμός Αξιός διέρχεται από την μεταλλευτική περιοχή και καταλήγει στη Θεσσαλονίκη

Παράδειγμα αποτελεί το Kazandol (70χλμ σε ευθεία από την Θεσσαλονίκη) στην περιοχή του Valandovo όπου εκεί έχει δοθεί άδεια για έναρξη εξόρυξης χαλκού και χρυσού με την διαδικασία της μεταλλουργικής μεθόδου απόληψης με εκχύλιση κυανίου, σε αμερικάνικη εταιρεία (Freeport Mc Moran) μέσω μιας ουκρανικής θυγατρικής, της Sardich, που είχε πουληθεί στο μεσοδιάστημα σε μια αγγλική εταιρεία. Για το Kazandol έχει ήδη κατατεθεί και περιβαλλοντική μελέτη. Αντίστοιχες άδειες είχαν δοθεί από την κυβέρνηση σε αμερικάνικες εταιρείες για να ξεκινήσουν εξορύξεις και στην περιοχή της Strumitsa.  Στο στόχαστρο μόνο της καναδικής Nevsun είναι τουλάχιστον το 1/4 της χώρας που εκτός από την περιοχή του Konsko  για το οποίο επιδίωκε την κατασκευή δύο μεταλλείων, σε λειτουργεία βρίσκεται το παλιό μεταλλείο χαλκού Buchim όπου θα ξεκινήσουν εξορύξεις χρυσού και ήδη χρησιμοποιείται κυάνιο, ενώ έχει παράλληλα λάβει τα αποκλειστικά δικαιώματα για  μελέτες σε μήκος 120 χλμ βορειανατολικά της περιοχής Dvoriste.

Επίσης, άδεια για εκκίνηση των εξορύξεων έχει λάβει το μεταλλείο στην Ilovica ενώ άδειες για γεωλογικές μελέτες δόθηκαν στις περιοχές Plavus,  Basibos κ.α

Buchim, Radovish

Να σημειωθεί ότι στην Topolnica, το χωριό με πληθυσμό τουρκικής καταγωγής που βρίσκεται ακριβώς κάτω από τις λεκάνες αποθήκευσης των τοξικών τελμάτων του  μεταλλείου Buchim, βόρεια της Γευγελής,  και οι κάτοικοι του βιώνουν ήδη τις συνέπειες της κυάνωσης. Τα ζώα έχουν πεθάνει, δεν υπάρχει πόσιμο νερό, τα μάτια των παιδιών κοκκινίζουν από την τοξική σκόνη και οι κάτοικοι που κυριολεκτικά ζουν “πίσω από τον ήλιο” γιατί κανείς δεν τους ενημέρωσε για το τι πρόκειται να συμβεί, ζητούν  να μεταναστεύσουν άμεσα σε άλλη περιοχή προκειμένου να επιβιώσουν.

Η προετοιμασία για το δημοψήφισμα

Τα νέα μαθεύτηκαν μόλις το περασμένο Αύγουστο στην Γευγελή όπου 30 αρχικά άτομα άρχισαν να ενημερώνουν τους πάντες, κατοίκους, φορείς ακόμη και την εκκλησία καθώς η κυβέρνηση δεν είχε κάνει δημόσια διαβούλευση για καμία από τις άδειες που είχε δώσει. Το νεοδημιούργητο κίνημα εξήγησε σε όλους τους κινδύνους καταστροφής της Τζένα- ενός από τα πιο όμορφα βουνά της χώρας, με πλούσια βιοποικιλότητα- και μόλυνσης του ποταμού Αξιού που διέρχεται από την Γευγελή. Αντίστοιχα ενημερώθηκε και ο γειτονικός δήμος της Παιονίας στην χώρα μας μιας και ο ποταμός Αξιός ο οποίος διασχίζει τα Σκόπια, την περιοχή του δήμου Παιονίας και τον δυτικό νομό Θεσσαλονίκης και εκβάλλει στον Θερμαϊκό, είναι κύρια πηγή υδροδότησης της Παιονίας ενώ υφίστανται πάρα πολλές παραποτάμιες γεωτρήσεις που εξυπηρετούν τις ανάγκες του τοπικού πληθυσμού.

Παρέμβαση του κινήματος στο καθιερωμένο παζάρι πριν το δημοψήφισμα

Ο κ. Nakov συνεχίζει λέγοντας: “Τον Ιανουάριο είχαμε συλλέξει όλες τις πληροφορίες για τις τρομακτικές συνέπειες των εξορύξεων και προτείναμε την διεξαγωγή δημοψηφίσματος έχοντας πιο πριν ιδρύσει μια ΜΚΟ “Salvation for us” κυρίως για να έχουμε το νομικό εργαλείο να προχωρήσουμε σε μια τέτοια κίνηση. Πήγαμε στον δήμαρχο της Γευγελής, του ζητήσαμε να πάρει θέση και τον ρωτήσαμε αν επιθυμεί να αναλάβει ο ίδιος το δημοψήφισμα, ή εμείς. Παρά το γεγονός ότι ο ίδιος πρόσκειται στην κυβέρνηση δέχθηκε το δημοψήφισμα να γίνει από τον ίδιο τον δήμο”.

Μετά την ανακοίνωση του αποτελέσματος του δημοψηφίσματος, κάτοικοι της Γευγελής που συμμετείχαν στην καμπάνια ενάντια στις εξορύξεις

“Κατά κάποιο τρόπο λειτούργησε υπέρ μας  το γεγονός ότι η χώρα είχε μείνει για 4 μήνες χωρίς κυβέρνηση,  με αποτέλεσμα να προλάβουμε να ενημερώσουμε τους κατοίκους,  τις 10 περίπου επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Γευγελή, τους εργαζόμενους σε αυτές, τους φοιτητές, μοιράσαμε φυλλάδια στην εκκλησία,  δώσαμε συνεντεύξεις τύπου, διοργανώσαμε συναυλίες, φτιάξαμε σποτάκια με ενημερωτικό υλικό και τα δώσαμε στα κανάλια και όλα αυτά με το σύνθημα “Χρυσός είναι τα ίδια μας τα παιδιά” εξηγεί  ο Nakov.

“Το κυβερνητικό κόμμα μόλις αντιλήφθηκε τι ακριβώς συμβαίνει άρχισε να ασκεί πιέσεις και να διαδίδει ψευδείς ειδήσεις στον κόσμο, ότι δήθεν το κίνημά μας χρηματοδοτείται από τον Soros κ.α. που όμως δεν κατάφεραν να αλλάξουν το κλίμα, καθώς η στάση της πλειοψηφίας των κατοίκων απέναντι στα μεταλλεία ήταν ξεκάθαρα αρνητική ” αναφέρει ακόμη.

 

Μια εβδομάδα πριν το δημοψήφισμα ο κ. Nakov συμμετείχε σε δημόσιο debate στην κρατική τηλεόραση TELMA μαζί με τον υπεύθυνο του αντίστοιχου ΙΓΜΕ της ΠΓΔΜ, έναν καθηγητή Γεωλογίας και τον υπουργό Περιβάλλοντος. Όλοι βρίσκονταν σε αγαστή σύμπνοια με τις μεταλλευτικές εταιρείες και προσπαθούσαν να λειάνουν τις επιπτώσεις των μεταλλευτικών δραστηριοτήτων χωρίς όμως  επιτυχία, γιατί το ενημερωτικό “οπλοστάσιο” του κ. Nakov ήταν ήδη μεγάλο και πραγματικά ο κόσμος κατάλαβε τι επρόκειτο να συμβεί.

Μαζικό όχι στις εξορύξεις χρυσού

Την μέρα του δημοψηφίσματος οι κάτοικοι της Γευγελής προσήλθαν μαζικά και ψήφισαν για την σωτηρία του  τόπου τους  ακυρώνοντας την άδεια παραχώρησης των δικαιωμάτων ερευνών στην εταιρεία. Το πρώτο δημοψήφισμα στην ΠΓΔΜ που κατέληξε κατά των εξορύξεων χρυσού στην χώρα, έχει αποφασιστικό χαρακτήρα και σταμάτησε την διαδικασία της έναρξης εξορύξεων χρυσού. Ο αγώνας των κατοίκων της Γευγελής δεν σταματά, όμως, εδώ. Ο κ. Nakov μαζί με τα υπόλοιπα μέλη του κινήματος επισκέπτονται όλες τις περιοχές της ΠΓΔΜ που υπάρχουν ή πρόκειται να δημιουργηθούν μεταλλεία προκειμένου να διεξαχθούν αντίστοιχα δημοψηφίσματα και παράλληλα προσπαθούν να συνδέσουν τον αγώνα αυτόν με ανάλογα κινήματα σε άλλες χώρες.

Συναυλία 3 μέρες μετά το δημοψήφισμα

“Εμείς ζούμε σε μια περιοχή, την οποία μέχρι τον περασμένο Μάρτιο διέσχιζαν χιλιάδες πρόσφυγες που ξεριζώθηκαν λόγω του πολέμου από την πατρίδα τους προκειμένου να φτάσουν στην Βόρεια Ευρώπη. Πρέπει κάποιος να είναι τρελός για να αποδεχτεί την πρόκληση παρόμοιων αιτιών μετανάστευσης στον τόπο του” τονίζει ο κ. Nakov δηλώνοντας ότι o αγώνας ενάντια στα μεταλλεία χρυσού και χαλκού από τις Σκουριές μέχρι τη Ρουμανία πρέπει να είναι κοινός, γιατί έχει δημιουργηθεί ήδη ένα τόξο “εξορύξεων χρυσού” κατά μήκος όλων των Βαλκανίων.

 

Τέλος, απευθυνόμενος στους εργαζόμενους της Eldorado Gold στις Σκουριές που “αποδέχτηκαν” να θυσιάσουν τη ζωή των παιδιών τους για ένα μεροκάματο καταλήγει: “Οι εργαζόμενοι των εταιρειών αυτών πληρώνονται δυστυχώς για να ανοίγουν μελλοντικούς τάφους. Αυτό πρέπει να το καταλάβουν πριν να είναι αργά”.