Την Τετάρτη 22 Μαΐου 1963 θα διαδραματιζόταν στη Θεσσαλονίκη μια από τις κορυφαίες στιγμές της σύγχρονης τραγωδίας, που θα σφράγιζε ανεξίτηλα την ιστορία της χώρας. Ο βουλευτής της ΕΔΑ Γρηγόρης Λαμπράκης, 51 ετών, υφηγητής της Ιατρικής και βαλκανιονίκης, έπεφτε θανάσιμα τραυματισμένος, στη διασταύρωση των οδών Βενιζέλου – Ερμού, από τους παρακρατικούς φονιάδες Σπύρο Γκοτζαμάνη και Εμμανουήλ Εμμανουηλίδη, που εφόρμησαν με «τρίκυκλο» εναντίον του. Κλινικά νεκρός, «ο μαραθωνοδρόμος της ειρήνης» θα αφήσει την τελευταία του πνοή στις 27/5/1963 στο ΑΧΕΠΑ.
Την τύχη του Λαμπράκη λίγο έλειψε να έχει και ο βουλευτής Καβάλας της ΕΔΑ Γιώργης Τσαρουχάς, που λίγο πριν είχε χτυπηθεί από τους παρακρατικούς «αντιφρονούντας», οι οποίοι πολιορκούσαν τα γραφεία του «Δημοκρατικού Συνδικαλιστικού Κινήματος», όπου γινόταν η συγκέντρωση των «Φίλων της Ειρήνης». Ό,τι δεν κατάφερε ο θηριώδης παρακρατικός τραμπούκος «Αντωνάρας» Πιτσώκος, που κακοποίησε άγρια τον Γ. Τσαρουχά, θα το καταφέρουν πέντε χρόνια αργότερα οι δήμιοι της Χούντας. Στις 9/5/1968, στα γραφεία της ΚΥΠ στο Γ’ Σ.Σ. θα δολοφονήσουν μετά από βασανιστήρια τον Γιώργη Τσαρουχά.
Η δολοφονία του Λαμπράκη ήταν βασικός κρίκος μιας μακριάς αλυσίδας συνωμοσιών και εγκλημάτων με στρατηγικό στόχο την επιβολή δικτατορίας. Γιατί «το τρίκυκλο ήταν της χούντας», όπως έγραψαν χαρακτηριστικά στο περιοδικό ΕΠΙΚΑΙΡΑ ο Γιώργος Μπέρτσος και ο Γιάννης Βούλτεψης, που, μαζί με τον Γιώργο Ρωμαίο, αποτέλεσαν συμβολικά «το δημοσιογραφικό τρίκυκλο», το οποίο συνέβαλε αποφασιστικά στην αποκάλυψη και διαλεύκανση των συνωμοτικών πτυχών αυτού του στυγερού πολιτικού εγκλήματος.
Ήδη από το 1962, ο Γ. Γεωργαλάς, ο θεωρητικός εγκέφαλος της χούντας, είχε εισηγηθεί στην ΚΥΠ την οργάνωση «αντισυγκεντρώσεων προς εξουδετέρωσιν των κομμουνιστών υπό καταλλήλων προσώπων» – όπως π.χ. ήταν η ψευδεπίγραφη αντικομμουνιστική συμμορία «Σύνδεσμος Αγωνιστών και Θυμάτων Εθνικής Αντιστάσεως Βορείου Ελλάδος» του δωσίλογου φον Ξ. Γιοσμά. Την εκπόνηση των σχεδίων για τις αντισυγκεντρώσεις είχε αναλάβει η λεγόμενη «Αφανής Επιτροπή», που είχε συσταθεί μετά την εκλογική επιτυχία της ΕΔΑ το 1958, με την επίβλεψη-χρηματοδότηση της CIA. Από αυτό το «επιτελείο του εγκλήματος», στο οποίο συμμετείχε και ο κατοπινός αρχιπραξικοπηματίας Παπαδόπουλος, προήλθε το κατεπείγον σήμα του Γενικού Επιτελείου Στρατού προς τις στρατιωτικές μονάδες, στις 24/5/1963, με τίτλο «Ο ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ ΠΡΟΚΑΛΕΙ», που υπέγραφε ο στρατοδίκης της δίκης του ΑΣΠΙΔΑ συνταγματάρχης Απ. Ζαλαχώρης. Ο ίδιος, βέβαια, αποποιήθηκε κάθε ευθύνη, όταν διέφυγε στο εξωτερικό μετά το βασιλικό «αντιπραξικόπημα» – οπερέτα στις 13/12/1967. Ξεπερνώντας σε κυνισμό την κατάπτυστη ανακοίνωση της Αστυνομίας και τα δημοσιεύματα του φιλοκυβερνητικού Τύπου ότι ο Λαμπράκης έπεσε θύμα «τροχαίου ατυχήματος ενώ ηγείτο διαδηλώσεως κομμουνιστών»(!), ο Ζαλαχώρης θριαμβολογούσε για τη δολοφονία, αφού τάχα «ο λαός της Θεσσαλονίκης, προκληθείς υπό των ερυθρών πρακτόρων, έδωσε την απάντησίν του» (!) Ένας λαός, που με βουρκωμένα μάτια κατευόδωσε στον σιδηροδρομικό σταθμό τον «Σπάρτακο της Ειρήνης και της Δημοκρατίας» με το σύνθημα – έμβλημα μιας ολόκληρης γενιάς «ο Λαμπράκης ζει, σε αγώνες μάς καλεί!»
Γι’ αυτό είχαν αποφασίσει ακόμη και την επιβολή στρατιωτικού νόμου την ημέρα της πάνδημης κηδείας του Γρ. Λαμπράκη, για να καταστείλουν «ενδεχόμενες κομμουνιστικές ταραχές» -όπως εξάλλου προέβλεπε και το ψυχροπολεμικό Σύνταγμα του 1952. Γιατί όχι, αφού η δολοφονία του Λαμπράκη ήταν «κομμουνιστική σκευωρία» (!) και, σύμφωνα με την «κυβέρνησιν του αίματος της ΕΡΕ» (Γ. Παπανδρέου), «ο διεθνής κομμουνισμός έχει εξαπολύσει μίαν οργανωμένην επίθεσιν εναντίον της Ελλάδος». Συνιστούσε μάλιστα «πράξιν δημαγωγικήν και αντεθνικήν η πολιτική εκμετάλλευσις των γεγονότων της Θεσσαλονίκης… παρόμοια των οποίων είναι δυνατόν να συμβούν εις όλα τα κράτη, και τα πλέον δημοκρατικά, και δεν δημιουργούν ευθύνας δια την κυβέρνησιν… εφ’ όσον δεν δύνανται να ελεγχθούν παρ’ αυτής.» (!)
Χαρακτηριστικές για την αλαζονεία τους είναι οι εξοργιστικές δικαιολογίες του τότε πρωθυπουργού Κ. Καραμανλή για τον «θάνατον του ασήμαντου και ατυχούς Λαμπράκη» (sic) στα “Απομνημονεύματά” του (5ος τόμος, σελ. 655-6):
«Από της πρώτης ημέρας κατέφθασαν εις την Θεσσαλονίκην πολιτικοί παράγοντες, διακεκριμένοι νομικοί και δημοσιογράφοι της αντιπολιτεύσεως, οι οποίοι ίδρυσαν ειδικόν γραφείον εν Θεσσαλονίκη, με σκοπόν την δημιουργίαν συγχύσεως και την χάλκευσιν μαρτυριών διά την απόδειξιν της ενοχής της κυβερνήσεώς μου.
Εν τούτοις, η πολιτική ευθύνη διά το έγκλημα λογικώς απεκλείετο. Πρώτον, διότι η κυβέρνησίς μου μόνον ζημίαν ηδύνατο να αναμένει εξ αυτού. Δεύτερον, διότι ο Λαμπράκης ως πολιτικός παράγων ήτο ασήμαντος, διά να μην είπω ανύπαρκτος. Και τρίτον και σπουδαιότερον, διότι μόνον ηλίθιοι θα ηδύναντο να οργανώσουν μίαν επισφαλή δολοφονίαν με τρίκυκλον εν μέσω Αγοράς.
Εις την πραγματικότητα, κατά τας πληροφορίας μου, συνέβησαν τα εξής: ο Λαμπράκης (…) είχε οργανώσει μίαν συγκέντρωσιν των ‘Φίλων της Ειρήνης’ εις την Θεσσαλονίκην, η οποία είχε λάβει χαρακτήρα κομμουνιστικόν. Κατά την διάρκειαν της ομιλίας του συνεκεντρώθησαν εις τον δρόμον εξτρεμιστικά στοιχεία της δεξιάς με πρόθεσιν να τον αποδοκιμάσουν. Φαίνεται ότι μεταξύ αυτών υπήρχαν και μερικοί οργανωμένοι, που είχαν ως σκοπόν όχι να δολοφονήσουν, αλλά να «στραπατσάρουν», όπως έλεγαν, τον Λαμπράκη και να προκαλέσουν σύγχυσιν μεταξύ των κομμουνιστών. Φαίνεται δε επίσης ότι ορισμένα αστυνομικά όργανα ηνέχθησαν τα σχέδια αυτά πιστεύοντας ότι με τον τρόπον αυτόν εκπληρούν την αντικομμουνιστικήν αποστολήν των.
Η αντιπολίτευσις ήτο αποφασισμένη να καπηλευθεί τον θάνατον του ατυχούς Λαμπράκη κα να αντλήσει εξ αυτού πολιτικά οφέλη. Παρεκώλυε το έργον της δικαιοσύνης, κατεσκεύαζε ψευδομάρτυρας και κατήγγειλε ως ύποπτον πάσαν ειλικρινή προσπάθεια της δικαιοσύνης όπως διαλευκάνει το έγκλημα.»
Η καθεστωτική, βέβαια, εκδοχή της ιστορίας εξαντλεί τη δικτατορία στην «ανταρσία μιας ομάδας επίορκων αξιωματικών», αθωώνοντας το καθεστώς των νικητών του εμφυλίου πολέμου (Παλάτι – Στρατός – «καχεκτικός» κοινοβουλευτισμός) που ζέσταινε στον κόρφο του το «αυγό του φιδιού» και λειτούργησε ως «θερμοκήπιο» της Χούντας. Έτσι, «μετά τα Ιουλιανά του 1965, ο διάχυτος φόβος των κυρίαρχων τάξεων τις έκανε αντικειμενικά πρόθυμες να αποδεχτούν την αντικατάσταση του κοινοβουλευτικού καθεστώτος από ένα καθεστώς έκτακτης ανάγκης», έγραψε ο Αριστόβουλος Μάνεσης.
Το «πράσινο φως» για το πραξικόπημα άναψε στην Ουάσιγκτον τον Φεβρουάριο του 1967, καθώς η χώρα μας αποτέλεσε πειραματικό εργαστήρι του «Ψυχρού Πολέμου» και προγεφύρωμα στρατηγικής σημασίας για τον έλεγχο της Μ. Ανατολής. Γι’ αυτό οι ΗΠΑ δεν τηρούσαν απλώς «μια στάση ανοχής προς τους δικτάτορες», όπως προκλητικά γράφει το εγχειρίδιο Ιστορίας της Γ’ Λυκείου – διαψεύδοντας ακόμα και τον τέως πρόεδρο Κλίντον, που με το περιβόητο «I’m sorry» προσπάθησε να ξεπλύνει, ετεροχρονισμένα, τις αμαρτίες του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού στην επιβολή – επιβίωση του τυραννικού καθεστώτος των συνταγματαρχών.
Ή μήπως πρέπει να θυμίσουμε την αντίδραση του Έντγκαρ Χούβερ, του διαβόητου αρχηγού του F.B.I., στην προβολή του «Ζ» του Κώστα Γαβρά; Ο Χούβερ καλούσε τους «πιστούς Αμερικανούς» να μη δουν την ταινία γιατί θα διέπρατταν «αντιπατριωτική πράξη»…
Για τη δολοφονία του Γρ. Λαμπράκη, δεν υπήρξε ούτε «Θεία δίκη», ούτε «Θεία τιμωρία». Παραμονή της Πρωτοχρονιάς του 1967, μετά από 68 μέρες, το Κακουργιοδικείο Θεσσαλονίκης εξέδωσε την απόφασή του: Οι επτά ανώτεροι αξιωματικοί της Χωροφυλακής που αποδεδειγμένα μετείχαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στη διάπραξη του εγκλήματος ή την υποβοήθηση και συγκάλυψή του, αθωώθηκαν. Και μόνο οι Κοτζαμάνης και Εμμανουηλίδης καταδικάστηκαν. Ο πρώτος σε 11 χρόνια φυλάκιση και ο δεύτερος σε 8,5 χρόνια, με το ελαφρυντικό μάλιστα «του προτέρου εντίμου βίου»(!!), αν και είχαν λερωμένο ποινικό μητρώο. Ο Εμμανουηλίδης μάλιστα είχε πλήθος καταδίκες για παιδεραστία, αποπλάνηση ανηλίκων και βιασμούς.
Η ετυμηγορία των ενόρκων είχε προκαλέσει τέτοιο σοκ, ώστε ακόμη και ο εισαγγελέας της έδρας Παύλος Δελαπόρτας σχολιάζοντάς την, είπε ότι «η απόφαση μοιάζει με φως εξαντλημένης ηλεκτρικής στήλης».
Λίγο μετά την επιβολή της δικτατορίας, η χούντα θα τους δώσει χάρη και οι Γκοτζαμάνης και Εμμανουηλίδης θα αφεθούν ελεύθεροι από τις φυλακές. Ενώ ο πρόεδρος του Αρείου Πάγου Κωνσταντίνος Κόλλιας, που είχε βάλει του κόσμου τα εμπόδια στον ανακριτή Σαρτζετάκη, θα ορκιστεί πρωθυπουργός από τους πραξικοπηματίες την 21η Απριλίου 1967. Και τον γ. γραμματέα του υπουργείου Βορείου Ελλάδος, Ιωάννη Χολέβα, που υπήρξε συντονιστής κράτους και παρακράτους στην υπόθεση, η χούντα θα τον κάνει υπουργό Εμπορικής Ναυτιλίας. Όσο για τον πρόεδρο των ενόρκων, που είχαν εκδώσει εκείνη την απόφαση για τη δολοφονία Λαμπράκη, τον βιομήχανο Βύρωνα Αντωνιάδη, οι δικτάτορες θα τον διορίσουν δήμαρχο Θεσσαλονίκης και θα τον παρασημοφορήσουν με την ανώτατη τιμητική διάκριση της χώρας!
Ο Εμμανουηλίδης, είχε κατονομάσει τον τότε υπομοίραρχο της Εθνικής Ασφάλειας, Δημήτριο Κατσούλη, υπεύθυνο της περιβόητης υπηρεσίας «Δίωξης Κομμουνισμού», ως το πρόσωπο που με εντολή της χούντας, συντόνιζε την επιχείρηση εξόντωσης του Λαμπράκη.
Γι’ αυτό και γύρω από τον Κατσούλη, είχε απλωθεί τότε ένα δίχτυ προστασίας, καθώς ήταν ο μόνος από τους εμπλεκόμενους στη δολοφονία αξιωματικούς της Χωροφυλακής που έμεινε στο απυρόβλητο και λίγο μετά τη δολοφονία, μετατέθηκε στην Αθήνα, παίρνοντας μάλιστα και προαγωγή. Μετά από κάποιο ρόλο που έπαιξε στην υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ, συμμετείχε ενεργά στο πραξικόπημα της χούντας. Σύμφωνα με τη μαρτυρία του πρώην πράκτορα της ΚΥΠ, Δημήτριου Πίμπα, είχε ανάμειξη, με το βαθμό του ταγματάρχη πλέον και στα γεγονότα του Πολυτεχνείου.
Καταλήγοντας πρέπει να πούμε ότι αυτή η πόλη οφείλει πολλά στον άνθρωπο- σύμβολο της ειρήνης. Στον ήρωα που με το αίμα του στη γωνία Ερμού και Βενιζέλου, έγραψε τα δικά του μηνύματα, της αντίστασης και της άρνησης σε ό, τι αλυσοδένει τον πολίτη, Ιδανικά με τα οποία πορεύθηκε και για τα οποία πάλεψε με αντίτιμο τη ζωή του, ο Γρηγόρης Λαμπράκης. Αυτός ο χαρισματικός άνθρωπος, ο επιστήμονας, ο αθλητής, ο αγωνιστής. Γι‘ αυτό όχι μόνο για όσους και όσες ακολούθησαν τα βήματα του μέσα από τις γραμμές της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη, αλλά ιδιαίτερα για τους σημερινούς νέους και νέες στους δύσκολους καιρούς που ζούμε, αποτελεί πηγή αστείρευτης έμπνευσης.
________________________________________
ΥΓ. Ιδού η επίσημη εκδοχή για τη δολοφονία του Γρ. Λαμπράκη που διδάσκεται στα σχολεία:
…”Οι πληγές του Εμφυλίου Πολέμου δεν είχαν επουλωθεί και συχνές ήταν οι καταγγελίες του κόμματος της ΕΔΑ (Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά) για διακρίσεις σε βάρος της. Μάλιστα, τον Μάιο του 1963, μια παρακρατική οργάνωση*, χωρίς άμεση ή έμμεση ανάμειξη της κυβέρνησης, δολοφόνησε στη Θεσσαλονίκη τον βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη» (Ιστορία του Νεότερου και Σύγχρονου Κόσμου -από το 1815 έως σήμερα, για τη Γ’ Τάξη Γενικού Λυκείου και Δ’ Τάξη Εσπερινού Λυκείου Γενικής Παιδείας, σελ. 157-8)
* Ιδού και ο, κατά το σχολικό εγχειρίδιο, «ορισμός» τού τι εστί «παρακρατική οργάνωση»: Οργάνωση η οποία χρησιμοποιεί (sic) τον κρατικό μηχανισμό για να δρα παράνομα σε βάρος των πολιτών και με την κάλυψη του επίσημου κράτους (σελ. 245, οπ.π.)
