Τη Τετάρτη έγινε η πρώτη εκδήλωση για το μεταναστευτικό στη Θεσσαλονίκη μετά τον σχηματισμό της νέας κυβέρνησης με κορμό το ΣΥΡΙΖΑ. Μπορεί η κυβέρνηση να άλλαξε όμως η κατάσταση παραμένει πολύ δύσκολη για χιλιάδες ανθρώπους που αναζητούν ένα καλύτερο μέλλον στην Ευρώπη. Η Ελλάδα είναι η εξώπορτα της Ευρώπης και καλείται να διαχειριστεί ένα ζήτημα που αφορά όλο το κόσμο. Η νέα κυβέρνηση πρέπει να διευρευνήσει τρόπους για να πιέσει την Ευρώπη να μοιραστεί την ευθύνη. Το αντιρατσιστικό κίνημα βρίσκεται στις επάλξεις διεκδικώντας τίποτα λιγότερο και τίποτα περισσότερο από την αναγνώριση αυτών των ανθρώπων, την νομιμοποίησή τους και την δυνατότητα να ταξιδεύουν ελεύθερα μακρία από τον εφιάλτη του πολέμου και της φτώχειας και προς μια αξιοπρεπή ζωή.
Ο Νίκος Νικήσιανης από την Αντιρατσιστική Πρωτοβουλία Θεσσαλονίκης άνοιξε τη συζήτηση στο Δημαρχείο της Θεσσαλονίκης παρουσιάζοντας τα βασικά σημεία συζήτησης στους κόλπους του αντιρατσιστικού κινήματος για το επόμενο διάστημα. Η παροχή ασύλου, η ιθαγένεια, τα ταξιδιωτικά έγγραφα, τα ίσα δικαιώματα, η νομιμοποίηση είναι τα βασικά αιτήματα όλων των προηγούμενων ετών και εξακολουθούν να τίθενται στη προμετωπίδα του κινήματος.
“Όμως τι γίνεται σήμερα με όσους έχουν εγκλωβιστεί λόγω της αντιμεταναστευτικής πολιτικής και των διεθνών συνθηκών και δεν μπορούν να μετακινηθούν; Τι κάνουμε με τα σύνορα εισόδου και εξόδου στη χώρα;” λέει ο κ. Νικήσιανης.
Όπως επισημαίνει γενικό πρόταγμα του κινήματος είναι τα ανοιχτά σύνορα όμως προσθέτει πως πρέπει άμεσα “να σταματήσει ο πόλεμος απέναντι στους πρόσφυγες” αναφερόμενος στο φράχτη του Έβρου, στις επαναπροωθήσεις, στις βίαιες επιχειρήσεις του λιμενικού, στη κράτηση. Πρόκειται για κινήσεις που μεταφράζονται σε μια “ανοιχτή και ανθρώπινη” πολιτική.
Συγκλονίζoυν οι μαρτυρίες από το Κιλκίς
Έντονα συναισθήματα προκάλεσαν οι τοποθετήσεις του Βασίλη και του Χουσεϊν, δύο ανθρώπων που προσφέρουν ότι βοήθεια μπορούν στους μετανάστες που βρίσκονται στο Κιλκίς προσπαθώντας να περάσουν τα σύνορα προς την Ευρώπη.
“Η πρώτη μου επαφή έγινε όταν πήγα στο σταθμό για να δω σε τι κατάσταση είναι αυτοί οι άνθρωποι. Αντίκρισα έναν άνθρωπο με οστεομυελίτιδα που ήθελε χειρουργείο”, λέει ο Χουσεϊν.
Ο Χουσεϊν περιγράφει πως ήταν πολύ δύσκολο για τους ανθρώπους της περιοχής που επιχείρησαν να δείξουν την αλληλεγγύη τους, να κερδίσουν την εμπιστοσύνη των μεταναστών.
“Όσους είχαν πολύ μεγάλη ανάγκη τους λέγαμε να τους πάμε στο νοσοκομείο και δεν ήθελαν. Το πρώτο σοκ ήταν όταν μερικοί άρχισαν να τρέχουν όσο πηγαίναμε πιο βαθιά στα σύνορα. Κάναμε αυτοσχέδιο σταυρό και τότε κατάλαβαν ότι τους πλησιάζαμε για καλό σκοπό. Δεν μπορείτε να φανταστείτε πόσος κόσμος ξεφύτρωσε. Ξαφνικά βρεθήκαμε περιτριγυρισμένοι από ανθρώπους”, περιγράφει ο Χουσεϊν.
Το δεύτερο σοκ για τον Χουσεϊν ήταν τα παιδιά. “Μου έφεραν μωρό ενός έτους με δύσπνοια και σοβαρά προβλήματα αναπνευστικά. Πήγαμε τους γονείς και το μωρό στο νοσοκομείο κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες”, αναφέρει.
Η κατάσταση αυτών των ανθρώπων και σε αυτό το κρύο είναι πολύ δύσκολη. Αντιμετωπίζουν δεκάδες προβλήματα υγείας που προκύπτουν από το κρύο, το μολυσμένο νερό, το χαλασμένο φαγητό ή την έλλειψη του.
Στο Κιλκίς οι άνθρωποι που σπεύδουν να βοηθήσουν δυσκολεύονται να πείσουν τους μετανάστες να προσφύγουν σε δημόσιο νοσοκομείο ενώ κινδυνεύουν και οι ίδιοι με νομικές συνέπειες καθώς σύμφωνα με το νόμο οι μετανάστες με χαρτιά προς απέλαση δεν επιτρέπεται να κυκλοφορούν σε περιοχές που έχουν χαρακτηριστεί ως παραμεθόριες.
Ο Βασίλης από τη πλευρά του περιγράφει πως νιώθουν οι άνθρωποι της περιοχής.
“Στοιχειώνεις και γεμίζεις τύψεις βλέποντας ανθρώπους αβοήθητους και χτυπημένους άσχημα”, λέει.
Μάλιστα όπως του καταγγέλλουν οι ίδιοι οι μετανάστες η αστυνομία των γειτονικών κρατών πολλές φορές τους ληστεύει και τους χτυπά πολύ.
“Γίνονται καθημερινές παραβιάσεις των ελληνικών συνόρων από αστυνομικούς της γείτονος χώρας”, αναφέρει με εμφανή τον εκνευρισμό του και προσθέτει πως “ότι προμήθειες τους αφήνουμε τις καταστρέφουν. Τα νερά τα σπάνε, τα νάιλον τα σχίζουν, τα ρούχα τα καίνε”.
Σύμφωνα με το Βασίλη οι αστυνομικοί των χωρών από τις οποίες διέρχονται οι μετανάστες θεωρούν πως έχουν βρει “τη κότα με το χρυσό αυγό” καθώς κάθε μετανάστης κουβαλά κατά μέσο όρο περί τα 200 ευρώ μαζί του προκειμένου να περάσει τα σύνορα και να φτάσει στη χώρα που επιθυμεί.
“Πριν λίγες μέρες περιθάλψαμε άνθρωπο που αστυνομικοί της γειτονικής χώρας του έσπασαν το χέρι από το ξύλο”, λέει.
Με βάση την εμπειρία του ο Βασίλης μάλιστα εκτιμά πως αν δεν δοθεί θεσμική λύση την άνοιξη και το καλοκαίρι 20.000 άνθρωποι θα θέλουν να φύγουν από τα σύνορα από τη Δοϊράνη ως την Φλώρινα.
Το αξιακό να γίνει πολιτική
“Το μεταναστευτικό είναι ένα τεράστιο ζήτημα παγκόσμιας διάστασης και θέλει εκπόνηση συνολικών πολιτικών. Μη ξεχνάμε ότι η ιστορία της ανθρωπότητας γράφτηκε από τις μετακινήσεις πληθυσμών. ”, λέει από τη πλευρά της η δικηγόρος Γιάννα Κούρτοβικ.
“Σήμερα με την αριστερά στη κυβέρνηση είμαστε στο σημείο όπου το αξιακό πρέπει να γίνει πολιτική”, εκτιμά.
“Η πολιτική για τη μετανάστευση είναι πολιτική που εκ των πραγμάτων θα ορίσει και ότι ορίζει περιορίζει”, αναφέρει και προσθέτει πως το υπουργείο Μετανάστευσης είναι ένα κρίσιμο υπουργείο που κινδυνεύει όμως όπως και τα άλλα δικαιωματικά υπουργεία να γίνουν υπουργεία καταστολής και να εκπέσουν από τα αξιακά προτάγματα.
Η κ. Κούρτοβικ εκτιμά πως το ζήτημα της ιθαγένειας αφορά λίγους ανθρώπους και παρότι στο συμβολικό επίπεδο είναι σημαντικό δεν μπορεί να είναι η πρώτη προτεραιότητα.
“Έχουμε εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους στη ζώνη εκτός νόμου”, υπογραμμίζει.
Είναι χαρακτηριστικό πως ο αριθμός της μείωσης των αδειών παραμονής από το 2009 έως 2012 είναι κατά 200.000.
Η κ. Κούρτοβικ ξεκαθαρίζει πως ο μεγαλύτερος αριθμός αυτών των ανθρώπων είναι αιτούντες άσυλο και έχουν απονομιμοποιηθεί λόγω της εξόδου από τη δουλειά με αποτέλεσμα να περιθωριοποιούνται, καθώς συναντάνε απέναντί τους το κράτος.
“Προτεραιότητα πρέπει να είναι το ζήτημα των στρατοπέδων κράτησης”, εκτιμά η κ. Κούρτοβικ.
Πρόκειται για δύο κατηγορίες κέντρων: Τα προαναχωρησιακά στα οποία κρατούνται οι άνθρωποι που είναι προς απέλαση και τα πρώτης υποδοχής.
Μέχρι σήμερα η νέα κυβέρνηση έχει δεσμευτεί για τη μετατροπή των δεύτερων σε κέντρα φιλοξενίας ενώ όσον αφορά τα πρώτα η δέσμευση αφορά την άμεση απελευθέρωση όσων κρατούνται για περισσότερο από 18 μήνες. Για τους υπόλοιπους δεν υπάρχει άμεση πρόβλεψη για άρση της κράτησής τους.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛ.ΑΣ σήμερα κρατούνται σε αυτά περίπου 4.700 άνθρωποι.
“Όσον αφορά τη πολιτική απέναντι στους πρόσφυγες φαίνεται πως η υποδοχή και οι διαδικασίες προστασίας είναι μέσα στις διακηρύξεις των υπουργείων αλλά χωρίς συγκεκριμένες προτάσεις μέχρι αυτή την ώρα”, αναφέρει η κ. Κούρτοβικ.
“Η πολιτική της υποδοχής σε χώρους φιλοξενίας θα προσκρούσει σε αδιέξοδα. Αυτοί που φτάνουν δεν θέλουν να υπαχθούν στις διαδικασίες ασύλου καθώς η χορήγηση μπορεί να τους στερήσει τη δυνατότητα να μπορούν να εγκατασταθούν σε άλλη χώρα της Ευρώπης με καλύτερους όρους.
Προτιμούν να πάρουν το χαρτί της απέλασης και να φύγουν από το χώρο υποδοχής προς τη στερεά χώρα για να μπορέσουν να συνεχίσουν το ταξίδι τους.
Για ένα μετανάστη η υποδοχή και η ένταξη του σε διαδικασία ασύλου σημαίνει πως στο κέντρο υποδοχής θα υποβληθεί σε screening όπου θα εκτιμηθεί αν λέει αλήθεια για τη προέλευση, την εθνικότητα, τη μειονοτική ιδιότητα και την ηλικία που επικαλείται. Εφόσον υποβληθεί σε αυτές τις διαδικασίες το πιο πιθανό είναι να κοπεί εκεί από το ταξίδι του για το οποίο έχει πληρώσει χιλιάδες ευρώ και να οδηγηθεί σε απέλαση.
Εκτιμάται πως κάθε μετανάστης πληρώνει περί τα 7.000 ευρώ και εξασφαλίζει διαβατήριο, αεροπορικό εισιτήριο και φυσικά τη συνέργεια της αστυνομίας για να μεταβεί στην χώρα που θέλει. Για εκείνους που δεν διαθέτουν αυτό το ποσό η πορεία είναι πολύ δύσκολη και επικίνδυνη και το μέσο μετακίνησης τους δεν είναι άλλο από τα πόδια τους.
Σε ότι αφορά τη παροχή ασύλου σύμφωνα με την κ. Κούρτοβικ είναι μια πολύ αυστηρή διαδικασία, με τις συνεντεύξεις να κρατούν μέρες και τους δικηγόρους να αποκαρδιώνονται από το να συμμετέχουν καθώς αντιμετωπίζουν κακή συμπεριφορά από τους υπεύθυνους.
Εκτιμάται πως τα ποσοστά χορήγησης ασύλου δεν ξεπερνούν το 14% αυτών που περνούν από το πρώτο στάδιο ενώ στα ίδια επίπεδα κινείται το ποσοστό αυτών που περνούν και το δεύτερο στάδιο.
Όσοι πάρουν το άσυλο, παίρνουν διαβατήριο, που τους δίνει τη δυνατότητα να φύγουν από την Ελλάδα προς την Ευρώπη για ένα τρίμηνο. Αν δεν μπορέσουν να ενταχθούν σε διαδικασία παραμονής ως μετανάστες, πρέπει να γυρίσουν πίσω.
“Η Ελλάδα έχει επωμιστεί το καθήκον να εφαρμόσει πολιτικές αποτροπής με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης ώστε να στήνει στρατόπεδα κράτησης, να κάνει screening στα σύνορα αλλά και επιχειρήσεις τύπου Ξένιος Δίας”, τονίζει η κ. Κούρτοβικ.
“Η Ευρώπη χρηματοδοτεί τις πολιτικές του τρόμου που εφαρμόζει η Ελλάδα”, υπογραμμίζει.
“Για εμάς -και το έχουμε θέσει προς κάθε κατεύθυνση- το ζήτημα του ανοίγματος των στρατοπέδων κράτησης δεν είναι διαπραγματεύσιμο. Πρέπει να ανοίξουν και να καταργηθούν. Σε αυτό το ζήτημα δεν θέλουμε και δεν θα είμαστε πραγματιστές”, επισημαίνει.
“Η άρση της κράτησης προϋποθέτει και απαιτεί τον εφοδιασμό τους με έγγραφα, άρα επανερχόμαστε στο ζήτημα της νομιμοποίησης”, λέει η κ. Κούρτοβικ και προσθέτει πως σε διαφορετική περίπτωση οι άνθρωποι αυτοί θα είναι παράνομοι, δεν θα μπορούν να δουλέψουν, να νοικιάσουν σπίτι και θα οδηγηθούν τελικά σε αυτό που λέγεται παρεμπόριο.
Όμως σήμερα η νομιμοποίηση είναι μια διαδικασία που δεν επιτρέπεται από Σύμφωνο που έχει υπογράψει η Ελλάδα με την Ευρώπη.
“Άλλες χώρες βέβαια έχουν κάνει νομιμοποιήσεις”, λέει από τη πλευρά της η κ. Κούρτοβικ.
Σήμερα η διαδικασία νομιμοποίησης γίνεται μόνο μέσω ανθρωπιστικών ή εξαιρετικών λόγων. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις ανθρώπων που γνωρίζουν το χώρο εν όψει ΣΥΡΙΖΑ η αρμόδια υπηρεσία χαλάρωσε τη διαδικασία, όμως πρόκειται για μια διαδικασία που απαιτεί 300 ευρώ σε παράβολα, κρατά έναν ολόκληρο χρόνο, κατά τη διάρκεια του οποίου ο μετανάστης παραμένει παράνομος.
“Το σημερινό πλαίσιο δεν μας αρκεί. Ζητάμε από τη κυβέρνηση να δημιουργήσει πλαίσιο για τη νομιμοποίηση και να ξεπεράσει τα κολλήματα των Συμφώνων με την ΕΕ όπως έχουν κάνει στο παρελθόν η Ιταλία και η Ισπανία”, αναφέρει.
“Αυτό δεν σημαίνει ότι αυτοί οι άνθρωποι θα μείνουν εδώ. Αλλά θα έχουν τη νομιμότητα για να σχεδιάσουν το ταξίδι τους”, προσθέτει.
“Σήμερα είδαμε ότι αυτό το αίτημα μπαίνει από τη κυβέρνηση, μέσω του Αλέξη Τσίπρα ο οποίος θέτει στην Ευρώπη το ζήτημα της αλληλεγγύης και του μεριδίου ευθύνης για την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού ζητήματος”, καταλήγει και ζητά την εφαρμογή του Προεδρικου Διατάγματος του 2006, μιας ευρωπαϊκής οδηγίας που προβλέπει την συμμετοχή στην υποδοχή των ροών των προσφύγων όλων των χωρών της ΕΕ.
Κα. Μπα.
Πρώτη Εικόνα: Του Ιταλού street artist Blu. Παρουσιάζει την Ευρωπαϊκή Ένωση, ως κυκλικό συρματόπλεγμα και γύρω από αυτό άνθρωποι, μετανάστες, που προσπαθούν να εισέλθουν.