Στην τελευταία τριμηνιαία έκθεσή του το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής εφιστά –για πρώτη φορά τόσο εμφατικά- την προσοχή στην εξέλιξη του ιδιωτικού χρέους.
Έχουμε συνηθίσει η συζήτηση στη χώρα μας να αξονίζεται γύρω από το ζήτημα του δημόσιου χρέους. Όπως μου έχει δοθεί η ευκαιρία πρόσφατα να επισημάνω (1), σε μεγάλο βαθμό και το πρόβλημα του δημοσίου χρέους είναι αποτέλεσμα της δράσης ιδιωτών συμπατριωτών μας, που το δημιούργησαν με την κραυγαλέα φοροδιαφυγή, φοροκλοπή, εισφοροδιαφυγή, εισφοροκλοπή και την άγρια εκμετάλλευση των ευκαιριών που τους παρείχαν οι δημόσιες δαπάνες και η «διανομή» στους κατάλληλους «επιχειρηματίες».
Τώρα το Γραφείο βαράει την καμπάνα του προβλήματος που αποτελεί ήδη –και με προοπτική μεγάλης επιδείνωσης- το ιδιωτικό χρέος. Όπως σημειώνει η ΕφΣυν (2), το ιδιωτικό χρέος «βρίσκεται μια ανάσα από το δημόσιο των 328,3 δισ. ευρώ. Μόνο οι απλήρωτοι φόροι 4374475 πολιτών, οι οποίοι τον Σεπτέμβριο έφτασαν τα 93 δισ. ευρώ (!), αποτελούν μεγάλο «πονοκέφαλο» για την κυβέρνηση, καθώς πρόκειται για ένα ποσό που υπερβαίνει το 50% του ΑΕΠ.
Εάν στο προηγούμενο ποσό προστεθούν οι ληξιπρόθεσμες οφειλές σε ΔΕΚΟ (3 δισ. μόνο στη ΔΕΗ), ασφαλιστικά ταμεία (300000 πολίτες χρωστούν 25 δισ. ευρώ) και τράπεζες (110 δισ. ευρώ από τρία εκατ. «κόκκινα δάνεια), τότε το «φέσι» των ιδιωτών ξεπερνά τα 25 δισ. ευρώ».
Από αυτό το ιδιωτικό χρέος των 250 δισ. περίπου, μόνο ένα 20% είναι «απλών πολιτών», μισθωτών, αυτοαπασχολουμένων ή συνταξιούχων.
Το υπόλοιπο 80% το χρωστάνε επιχειρηματίες και πλούσιοι όλων των ειδών, οι οποίοι, ως επί το πλείστον, έχουν διασφαλίσει την προσωπική τους ευμάρεια στο διηνεκές, φεσώνοντας γενικώς και αδιακρίτως. Η περίπτωση Μαρινόπουλου είναι κορυφή, απλώς, ενός πολύ μεγάλου παγόβουνου αυτής της διαχείρισης, η οποία διασώζει πλούσιους και ευκατάστατους, μεταφέροντας το βάρος των πληρωμών στην κοινωνική πλειοψηφία. Με χρέη –προς εργαζόμενους, προμηθευτές, ασφαλιστικά ταμεία και τράπεζες- κοντά στα 2 δισ. ευρώ, η οικογένεια, έχοντας διασφαλίσει τη μεταφορά μεγάλου μέρους του δανεισμού σε προσωπικούς λογαριασμούς και οφ σορ εταιρίες στο εξωτερικό, βρίσκεται, σε υποβοηθούμενο από την κυβέρνηση ντιλ, ώστε να βγει λευκή περιστερά και όλα μια χαρά. Άλλωστε, οι τράπεζες διασώζονται με τις υποστηριζόμενες από όλους μας ανακεφαλαιοποιήσεις, ενώ τα ασφαλιστικά ταμεία κακήν κακώς με διαρκείς μειώσεις –μέχρις εξαφανίσεως- των παροχών τους προς εκατομμύρια εξοντωμένους ανθρώπους.
Βρισκόμαστε, έτσι, στο καταπληκτικό σημείο να εφαρμόζεται εκτεταμένη σεισάχθεια στις υποχρεώσεις των Ελλήνων καπιταλιστών –και οι νέες «ιδέες» για την διαχείριση των κόκκινων δανείων συνεχίζουν και επεκτείνουν την παράδοση- ενώ έχουμε ήδη πλειστηριασμούς σε κοινούς ματζίρηδες, όπως έχουμε καταντήσει οι περισσότεροι από εμάς. Δείτε το: «αυτοί» -το 10% του πληθυσμού- χρωστούν 200 δισ. ευρώ και τους πάνε για συνέχιση της χαριστικής αντιμετώπισης, «εμείς» -το 90%- χρωστάμε μόλις 50 δισ. και δεν έχουμε καμιά ελπίδα! Ενώ, λοιπόν, μια σεισάχθεια για «εμάς» θα είχε πολύ μικρότερο κόστος για το κράτος και άμεση συνέπεια την τόνωση της ζήτησης και της οικονομικής δραστηριότητας, η σεισάχθεια γι’ «αυτούς» είναι μόνο γι’ «αυτούς», μήπως και δεήσουν να κάνουν … επενδύσεις.
Μετά από αυτά, νομίζω, είναι κατανοητή, ανάγλυφη καλύτερα, η διαρκώς μεγαλύτερη ευστοχία του συνθήματος «ή εμείς ή αυτοί».
***
Βέβαια, το πρόβλημα του ιδιωτικού χρέους και της διαχείρισής του δεν είναι ελληνικό. Σε άλλες χώρες, μάλιστα, αυτό είναι το βασικό πρόβλημα. Στις ΗΠΑ βρίσκεται περίπου στο 180% του ΑΕΠ, στη Βρετανία στο 210%, στην Κίνα στο 200%, οι τέσσερις μεγάλοι της ΕΕ (Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία) στο 150%, η Πορτογαλία στο 250% και η Ιρλανδία στο 300%. Η Ελλάδα, λοιπόν, με 135% περίπου, είναι μια χαρά, ως προς τους αριθμούς! Οι βασικοί παγκόσμιοι παίκτες είναι σε χειρότερη, έως πολύ χειρότερη, θέση.
Πρόσφατα, έχει εκδοθεί στα ελληνικά το βιβλίο του Richard Vague “Η επόμενη οικονομική καταστροφή –Γιατί επέρχεται και πώς να την αποφύγουμε” (εκδόσεις Angelus Novus, 2016). Ο συγγραφέας, όχι κανένας «περιθωριακός μαρξιστής», αλλά κατεξοχήν άνθρωπος της αγοράς, τραπεζίτης για δεκαετίες, σήμερα διευθύνων σύμβουλος της Gabriel Investments, ισχυρίζεται πως η τεράστια κρίση του 2008 οφείλονταν στην εξέλιξη του ιδιωτικού –και καθόλου του δημόσιου- χρέους στις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές οικονομίες και, επιπλέον, πως σήμερα τα σχετικά στοιχεία όχι μόνο δεν έχουν βελτιωθεί, αλλά πάνε όλο και χειρότερα. Η πρόγνωσή του, λοιπόν, είναι πως πάμε για μια μεγαλύτερη κρίση σύντομα, αν δεν υπάρξουν δραστικές παρεμβάσεις στο σύστημα.
Η ανάλυσή του, με όλες τις επιφυλάξεις που αναγκαστικά έχει ένας μαρξιστής για το αιτιολογικό σχήμα, είναι εξαιρετική και πολύ πειστική σε ό,τι αφορά τις προβλέψεις του. Και το καλύτερο: κόντρα στις εδώδιμες πρακτικές, αυτός ένας άνθρωπος των τραπεζών, κατανοώντας το συστημικό αδιέξοδο, προτείνει μια πολιτική «φιλική προς τους δανειολήπτες», προκειμένου να αποσοβηθεί η «επόμενη οικονομική καταστροφή». Είναι, από αυτήν την άποψη, πολύ περισσότερο με «εμάς» από ό,τι πολλοί που μιλούν ακόμη στο όνομά μας. Αλλά σε αυτό θα επανέλθω.
Το βιβλίο του Richard Vague “Η επόμενη οικονομική κρίση” θα παρουσιαστεί στην Θεσσαλονίκη την Παρασκευή 11 Νοεμβρίου. Την παρουσίασή του θα κάνουν ο Χρήστος Βαλλιάνος και ο Γαβριήλ Σακελλαρίδης στο CAFÉ MANIFESTO, στις 8 το βράδυ.
(1) Τα αίσχη και τα χρέη, alterthess, 22 Οκτωβρίου 2016
(2) Φουσκώνει το ιδιωτικό χρέος, ΕφΣυν, 1 Νοεμβρίου 2016