Ο “Ηλίθιος” του Γιούρι Μπίκοφ βασισμένος στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Φιόντορ Ντοστογιέφσκι θεωρώ πως είναι μία από τις καλύτερες ταινίες των τελευταίων ετών. Δεν μπορούσα επομένως να μην μείνω σε επαφή με το έργο του. Αυτή τη φορά συζητάμε για το “Factory” του 2018 (πρεμιέρα στο Τορόντο) που τώρα κατάφερε να πάρει διανομή κι αυτήν την εβδομάδα έφτασε στη Θεσσαλονίκη. Μία επικίνδυνη ακροβασία σε τεντωμένο σχοινί που όσο περνάει ο χρόνος τείνει να σπάσει. Μία φάρσα ή ένα ψυχολογικό θρίλερ;
Οι εποχές αλλάζουν. Ο χρόνος τρέχει. Ένα εργοστάσιο στην παγωμένη Μόσχα είναι έτοιμο να κηρύξει πτώχευση και να βάλει οριστικά λουκέτο. Ο ιδιοκτήτης και μεγαλοεπιχειρηματίας, Καλούγκιν είναι διατεθειμένος – αποφασισμένος να στείλει στην “ανεργία” εκατοντάδες εργαζομένους. Δεν έχει πλέον κέρδος, επομένως δεν υπάρχει νόημα για τον ίδιο να συντηρεί μία “άρρωστη” κατάσταση. Οι εργάτες πεινάνε. Έχουν αξιοπρέπεια, αλλά το αίμα τους καίει. Τότε θα τους έρθει μία τρελή ιδέα – ένα ιδιαιτέρως παράτολμο εγχείρημα – προκειμένου να σώσουν τις ζωές τους.
Σκιαγραφείται ο χάρτης της τοπικής κοινωνίας. Παραβατικά στοιχεία, συμμορίες, υπόκοσμο και σχέσεις με τις αρχές, αυτοδικία, διαφθορά. Ένα σκοτεινό κράτος με μία ιδιότυπη ιεραρχία. Αυτή είναι η σημερινή Ρωσία του Πούτιν για τον σκηνοθέτη. Ο αδύναμος παλεύει για να επιβιώσει. Καθόλου σίγουρο δεν είναι πως θα τα καταφέρει. “Γιατί εγώ δεν έχω τίποτα και εσύ τα έχεις όλα”; Δεν υπάρχει δικαιοσύνη και το χειρότερο αυτό είναι κάτι αποδεκτό από το σύνολο. Στην περίπτωσή μας αν ένα κομμάτι της αλυσίδας σπάσει, οι “ερασιτέχνες” πρωταγωνιστές που βρίσκονται σε απόγνωση είναι καταδικασμένοι.
Άρτια σκηνοθεσία. Επιτηδευμένο μοντάζ. Μεγάλη επιμονή και λεπτομέρεια στο μακιγιάζ και την ενδυμασία. Τα γυρίσματα έγιναν βράδια. Το εργοστάσιο τα πρωινά λειτουργούσε κανονικά. Η απουσία των γυναικών αποφασίστηκε την τελευταία κυριολεκτικά στιγμή. Στα γυρίσματα είχαμε την Έλενα Πάνοβα σε ρόλο “δολώματος”, κόπηκε όμως από την τελική υποβολή, καθώς ο ίδιος ο δημιουργός θεώρησε πως έδινε έναν έντονο μελοδραματικό τόνο. Διαδοχικές ανατροπές, το μεγαλείο της ζωής κι ένα τέλος που έρχεται αναφορικά να μας θυμίσει τον … “Ηλίθιο”.
Σκληρή κριτική στο αδίστακτο καπιταλιστικό σύστημα που φορά τον μανδύα του μετακομμουνισμού. “Όποιος έχει το στομάχι γεμάτο, νομίζει πως δεν πεινάει κανείς”. Το τσιμέντο κοστίζει περισσότερο από την ανθρώπινη ζωή. Ο φόβος έχει κυριεύσει τις ζωές των ανθρώπων. Όταν το παιχνίδι χοντραίνει δεν υπάρχουν περιθώρια ευελιξίας. Το τέλος είναι προδιαγεγραμμένο. Μένει να φανεί ποιος μπορεί να μείνει ακόμα άνθρωπος. Eδώ νικητής ανάμεσα σε πλήθος ηττημένων αναδεικνύεται ο Φογκ (Vladislav Abashin). Το γιατί θα το ανακαλύψετε με το τέλος της προβολής.
