“Ματιές στα Βαλκάνια”, μία από τις αγαπημένες μας ενότητες σε κάθε Φεστιβάλ Κινηματογράφου, την οποία επιμελείται ο Δημήτρης Κερκινός. Βρεθήκαμε στην πρώτη προβολή στην αίθουσα Σταύρος Τορνές και παρακολουθήσαμε το “Μα τι χώρα” του Βίνκο Μπρέσαν από την Κροατία. Ο σκηνοθέτης μάλιστα βρέθηκε στην αίθουσα και για πρώτη φορά στην πόλη μας και συνομίλησε με το κοινό. Μια μαύρη, κατάμαυρη κωμωδία, που σοβαρεύει απότομα λίγο πριν το τέλος της και παίρνει οικουμενικό χαρακτήρα.
Γράφει ο Μίλτος Τόσκας
Στο 54ο απέσπασε το Βραβείο Κοινού Fischer με τα “Παιδιά του Ιερέα”, σήμερα ήρθε να κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου και να θυμίσει πως όποιος ξεχνάει την ιστορία του δεν έχει μέλλον. Σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι για ολόκληρη της Ευρώπη. Ένας στρατηγός, ένας πολιτικός-υπουργός της κυβέρνησης, ένας παπάς και τέσσερις συνταξιούχοι ακροβατούν σε παράλληλες ιστορίες, που ενώνονται και καταλήγουν η μία να ακουμπάει τα όρια της άλλης. Η παράνοια των Βαλκανίων ξεδιπλώνεται μπροστά μας μέσα σε δύο ώρες.
Δεδομένα στην ίδια του τη χώρα θα υπήρξαν αντιδράσεις. Η ομάδα όμως απορρόφησε τους κραδασμούς και το φιλμ πήγε καλά στην μεγάλη οθόνη. Προβλήθηκε και στη Σερβία. Εκεί ο Μπρέσαν ανέφερε πως δεν είχε την απήχηση που θα περίμενε, αλλά όπως και με άλλες του ταινίες αναμένει να αναγνωριστεί το έργο σε βάθος χρόνου. Δημιουργείται μία αλληγορία που στο πέρασμα του χρόνου οδηγεί στην τρέλα, καθώς κανείς δεν έχει την ιδεατή Ευρώπη που είχε σχεδιάσει στο μυαλό του.
Η διαφθορά εξαπλώνεται σε όλο το κοινωνικό φάσμα. Οι εμπλεκόμενοι πολλές φορές δεν μπορούν να κοιμηθούν. Τους κυνηγούν οι τύψεις, που έρχονται με την μορφή εφιαλτών στον ύπνο τους. Η γραφειοκρατία κι οι εξυπηρετήσεις δίνουν και παίρνουν. Όλοι θέλουν να κρατήσουν τη θέση τους με κάθε κόστος. “μας περιμένουν … “. Κανείς τους όμως δεν είναι πραγματικά ευτυχισμένος, καθώς οι πληγές του παρελθόντος τους ακολουθούν και κάθε μορφή εξουσίας έχει αλλοτριωθεί και κατ’ επέκταση έχει χάσει τον ρόλο της στο πέρασμα των ετών.
Το φέρετρο στα δικά μου μάτια έχει διττή σημασία. Από την μία τον πόλεμο που σημάδεψε τις ζωές αυτών των ανθρώπων. Η διάλυση της πάλαι ποτέ κραταιάς Γιουγκοσλαβίας του Τίτο δεν ήταν άλλωστε μια εύκολη υπόθεση. Κι από την άλλη, μία εποχή που τελειώνει. Το αρνητικό στα δικά μου μάτια είναι πως τα παιδιά, δηλαδή η ελπίδα είναι εκκωφαντικά απόντα στις εξελίξεις. Κι όταν εμφανίζεται ένα νεαρός είναι κολλημένος στην οθόνη του υπολογιστή με πλάτη στην κάμερα. Πολιτική σάτιρα μεν, αλλά πρέπει να υποστηριχτεί με την επόμενη γενιά, με το αύριο, με μία μεγάλη αλλαγή.
Εξαιρετική η μελαγχολική μουσική. Ουσιαστικά τη διακόπτουν οι στιχομυθίες των πρωταγωνιστών. Για κάποιους ανθρώπους, για κάποιες νόσους, κυρίως της ψυχής δεν υπάρχει θεραπεία. “What a Country”, αναφωνεί. Όσος χρόνος κι αν περάσει, πάντα η απώλεια, τα που και τα γιατί θα τους στοιχειώνουν, ακόμα κι αν οι πιθανότητες να δικαιωθούν πραγματικά απειροελάχιστες, σε μία εποχή που βρίθει μηχανισμούς συγκάλυψης. Όπως άλλωστε ακούσαμε τους τελευταίους μήνες και το διαπιστώνουμε καθημερινά στην πατρίδα μας, “σημασία έχει η επικοινωνία κι όχι η ουσία”.
* H ταινία προβάλλεται ξανά σήμερα Σάββατο 2 Νοεμβρίου στις 20:30 στην αίθουσα Στ.Τορνές